Alþýðublaðið - 06.07.1931, Blaðsíða 3

ALiÞSÐUB&A'ÐIÐ
3
að sækja a’ð félagsanönnum.
Draumar um það, að inna af
hendi eitthvert starf, er mætti
verða óbrotgjarn minnisvarði um
tilveru félagsins og tala sæmi-
lega skýru máli um athafnaþrá
þess og athafnaþrótt. Pá var það,
að þessir drau-mar fóru að taka á
sig ákveöna mynd í huga eins
okkar ágætasta félaga, Guðmund-
ar Einarssonar verksmiðjustjóra.
Honum var kunnugt um sitað einn
*hér í bænum, er hann taldi bera
af öðrum um sérkenniléiik og feg-
urð. Staður þessi hét Hellisgerði.
Nú dreymdi hann, að mannshönd-
in kæmi hér til samvinnu við
náttúruna, friðaði blettinn fyrir
röskun af vegagerðum og húsa-
byggingum framtíðarinnar, gróð-
ursetti þar tré, runna og bl-óm,
og kæmi honum, er stundir ldðu,
tii þeirrar tign-ar. að verða skemti-
garður Hafnarfjarðar. Guðmund-
ur sagði okkur félögum sínum
drauminn, er þótti hann fallegur
og langaði alla til þess að vinna
að þvi, að hann mætti ræt-ast.
Svo var tekið til ó-spiitra mála-
anna. Umráðaréttur á staðnum
til handa félaginu fenginn, svæð-
ið girt og á annan hátt búið undir
ræktun. Og 24. júní 1923 var
þar haldin fyrsta Jóinsmessuhátið
„Magna“ til ágóða fyrir Hellis-
gerði og það þá fonmlega af-
hent félaginu fyrir bæjarins hönd
af bæjarfógeta.
f ræðu, sem haldin var við það
tækifæri, þ.ar sem verið var að
þakka víðsýni og framsýni bæj-
íarstjórnarinnar í sambandi við af-
hendingu Gerðisins, var komist
að orði eitthv-að á þess-a leið:
„Og þær þakkir munu enidur-
óma í hugum fr-amtíðarborgara
Hafnarfjarðar, þegar svo er orðið
umhorfs í Henisgerði, að þeirgeta
lieitað þangað í tómstundunum
til þess að reika þar um friðsæla
gangstigu með laufþök trjánna
yfir höfðum sér eða til þess að
sitja þar un-dir runnunuim við
fuglasöng og blómaangan sér til
hvíldar og gleði.“
„Magnia" hefir um alla hluti
verið tekið vel. Þesisum draum
hans var líka tekið á þá lund. En
ákaflega fansf mönnum hann
sia-mt skýjasækinn skáld-skapur og
fjarri veruleikanum.
Síðan eru átta ár.
Vjestur í miðbæ Hafnarfjarðar,
þar sem berir klettarnir og lítt
gróinn grasblettur hlýddu á fram-
tíðaráform „Magna“ hina fyrstu
Jónsmessuhátið, þar þýtur nú
andvarinn í laufkrónum trjánna
yfir höfðum vegfarendanna; þ-ar
standa nú þróttmikslir runnar og
bjóða skjól og hvíld þeim, er
þangað leita, og þar angar nú
sægur litauðgra bl-óma, er gleðja
og hres-sa.
Draumurinn um Hellisgerði
hefir ræzt.
En — í hvert skifti, sem
„M,agni“ gleðst yfir gengi liðinna
daga, minnist hann ávalt hins
sama, ciflstödvarinmr, er hann fyr
og síðar hefir sótt í uppörfun
og möguleika til starfs síns. Sú
aflstöð er skilningur almennings
á gildi þess, rækt hans til þ-ess
og vinsemd-. Af þeim orsökum
verður því niðurstaðan af tíu ára
samskiftum „Magna“ við um-
hverfi sitt — fi'ikkarhugiir. Þann
hug vil ég, um leið og ég nú segi
þessa Jónsmessuhátíð setta, tákna
mieð éftir f-arandi lyktarorðum:
Innilegar þ-akkir til yðar allra,
góðvinir „Magna“, sem hér eruð
fjarri.
Innilegar þakkir til yðar allra,
góðvinir „Magna“, sem hér eruð
staddir.
Góða skieimtun!
Færeylnsgar.
Svar til Thor Thors.
Hann Thor Thors sendi mér
kveðju í Morgunblaðinu í þann
mund, er hann geistist fr-am i
hina miklu sókn á vesturvigstöðv-
unum. Tilefni var það, að n-okkru
áður hafði birzt í „Tímanum" yf-
irlýsing frá Páli Nolsöe, sem var
fulltrúi Færeyinga á stúdenta-
mótinu hér á síðastliðnu sumri.
Þess skal þegar getið, að yfir-^
lýsingin var birt eftir ósk Páls
sjálfs. |Fór ritstjóri „Tírnans"
n-okkrum orðum um hana, en ég
átti þar -engan hlut að. Þessi yfir-
lýsing var áð vísu nokkuð á ann-
an veg en þann, er Thor mundi
kosið hafa, enda fer h-onum svo,
að hann fyllist bræði, að hætti
lítilla sv-eina. Fer hann m-iður
drengilegum orðum um Pál Nol-
söe og eys yfir mig getsökum og
þvættingi í grein sinni, svo að
vant er -að segja, hvað verst sé
þar farið hógværðin eða h-eiðar-
leikinn, rökvísin eða ritsnildin. En
mjög skortir á um alt þetta. Fer
þeim oft svo, sem illan hafa mál-
staðinn.
Nú er liðið af kjördegi. Thor
Thors er horfinn heim frá hinni
stórfenglega stríði á vesturvíg-
stöðvunum, og mun hann nú hafa
varpað vígmæði. Þykist ég því
verða að bera mig að svara grein
hans að nokkru. En með því að
almenningi munu lítt kunnir
málavextir, tel ég rétt að rekja
höfuðþætti þeirra.
Skömmu eftir -að stúdentamót-
ið hófst tók það að kvisast hér,
að ekki væri þar alt með feldu.
Þótti einkum tvent bera til. Það
fyrst, að Færeyingarnir teldu sig
brigðum beitta af stúdentamóts-
nefndinni, sv-o að þeir hefðu sagt
sig úr mótinu. Hitt var það, að
kvenstúdent ein-n, sem var f-oringi
dönsku- fulltrúasveitarinnar, gerð-
ist svo umsvifamikill, að nefndin
gæti eigi haldið í lullu tré við
hana, og var því helzt kent um,
hversu farið hafði um mál Fær-
eyinganna.
Ég var ekki á stúdentamótr
inu og vissi þvi ekki með sönnu,
hvað þar fór' fram. En eins og :
flestir aðrir Islendingar taldi ég !
það illa farið, ef Færeyingar j
þættust í nokkru vanhaldnir um j
-okkar skifti. Nú kom alþingis- j
hátíðin, og fen-gu menn önnur !
uimræðuefni en stúdentamótið. — j
En eftir hátíðina, þann dag er
skipið „Tjaldur" .skyldi halda
h-eimleiðis með færeysku hátíða-
gestina, komu að máli við mig
þrír stúd-entar: Gísli Halldórsson,
Steindór Steindórsson og Þorst.
Ö. Stephensen. Skýrðu þeir mér
frá því, að aðalfulltrúi færeysku
stúdentanna, Páll Nolsöe, hefði
sagt sig úr stúdentamótinu, og
væri hann nú á förum h-eim með
„Tjaldi“. Ástæðu þessa töldu þeir
vera þá, að stúd-entamótsnefndin
hefði komið fram við Pál á þ-ann
h-átt, er móðgandi væri fyrir
hann og færeyska stúdenta yfir-
leitt, en íslenzkum stúdentum til
hinnar mestu minkunar. Þessir
stúdentar báðu mig nú að reyna
að fá Pál ti! að fresta förinni
heiin og eig-a síðan hlut að því
að rétta mál hans á stúdentamót-
inu, -og virtus-t þeir ekki pdð-
kvæmir fyrir þvi, þútt þar risu
úfar nokkrir út af máli þessu.
Ef-tir nokkra íhugun hét ég þeim
aðstoð minni um það, að fá Pál
ti! að bíða n-æstu ferðar og reyna
að gera hlut hans betri en orðið
var. Hitt aftók ég með öllu, að
eiga nokkurn hlut að því, ’að
málið væri tékið upp á stúdenta-
m-ótinu, því að ég þóttist sjá, að
það myndi að eins auka á v-and-
ræðin, en -ekki bjarga málum
Færeyinganna í viðunandi horf.
Nú var snúið að þessu ráði. Páll
frestaði jförinni, -og kom h-ann
heim til mín þetta sama kvöld.
Hafði ég hvorki heyrt hann né
séð fyrr. Bað ég hann nú að
segja m-ér alt af létta um sund-
urþykki sitt við stúdentamóts-
nefndina, og gerði hann það
greiðlega. Var frásögn hans á
þessa 1-eið.
Færeysku stúd-entarnir höfðu
ákveðið að taka þátt í stúdenta-
mótinu í fullu trausti þess, að
þjóðerni þeirra yrði viðurkent og
að þeir fengju að korna þar fram
við hlið hinna norrænu frænd-
þjóða. Hefðu þeir hvergi farið,
ef þeir hefðu efasit um þetta. EinS.
og kunnugt er, hófst stúdenta-
mótið með fundi, sem haldinn var
í G-amla Bíó, og var til þess
ætlast, flð þar kæmi fram einn
fulltrúi fyrir hverja þjóð, er mót-
ið sótti. Þetta haf'ði Páli verið til-
kynt og þess getið um leið, hvar
hann ætti að vera í röÖ ræðu-
manna. — En þegar komið er á
fund-arstað og líða tekur að því,
að Páll skyldi halda ræðu sína,
kemur til hans stúdent einn, er
hann ekki vissi nein deili á, og
tjáir honum, að hann geti ekki
fen-gið að tala á þes-sum fundi, en
muni fá tækifæri til þesis síðar.
Meira fékk hann ekki að vita.
Þótti honum nú illa orðið um
málefni þeirra Færeyinganna, og
hvarf hann burt af fundinum, en
litlu síðar s-agði hann sig úr mót-
inu og endursendi stúdentamóts-
nefndinni aðgöngumiða þá og
skilríki, er hún hafði áður fengið
honum. —
Þannig var s-kýrsla Páls í fáum
dráttum. Ætla ég, að þeir, siein
einhvern tirna hafa setið í andófi
því, sem löngum hefir verið hlut-
skifti íslenzkra stúd-enta úti um
lönd, muni iskilja, hversu Páli
Nolsöe hafi verið innan brjósts,
þá er hann þóttist finna, að is-
lenzkir jstúdentar brugðust því
trausti, er hann bar til þeirra. —
Það mun og mála sannast, að
hann undi sínum hlut ekki vel.
Eftir þetta gisti Páll hjá mér.
meðan hann var hér á landi, og
talaði ég við hann oft. Reyndi
ég jafnan að sannfæra hann um
það, að íslenzkir stúdentar hefðu
hina mestu samúð með færeysku
stúdentunum og myndu þeir allir
harma það, ef'atburðir stúdenta-
mótsins yrðu til þess að varpa
skugga á vináttu færeyskra stúd-
enta og íslenzkna. Og sýndi ég
honum fram á það, að enda þótt
mistök þau, er orðið höfðu um
mó/ttöku færeysku stúdentanna á
s/túdentamótinu, væru leiðinleg,
lægju þó til þ-eirra nokkrar afs-ak-
anir, eins og annars, og myndu
íslenzkir stúdentar fegnir vilja
fyrir bæta, ef þ-ess væri kostur.
Nok-kru siðar hélt Nýja stúd-
entafélagið Páli samsæti á Hótel
Borg. Voru þar saman komnir
nokkrir meðlimir fél-agsin-s -og fá-
einir stúdéntar aðrir, þar á meðal
Thor Thors. Hafði hann beðið mig
um leyfi til að sitja fund þenn-
an, og veitti ég honum það þ-egar.
Segir hann nú í vígam-óðnum, að
h-ann hafi kraíist þátttöku, en það
gerði hann ekki, enda má hann
vita það, að honum hefðu s-kamt
dugað kröfurnar. Á móti þ-essu
lýsti Páll því yfir þegar i upphafi.
að hann væri að fullu sáttur við
Nýj-a stúdentafélagið, bæði fyrir
sín,a hönd -og allra færeyskra
sitúdenta, og þakkaði hann félag-
inu með fögrum orðum greið-
skap og liðveizlu við sig. Ef fé-
lagið hefði viljað nota þetta mál
sem árás-arefni á stúdentamóts-
nefndin-a eða ' Stúdentafélag
Reykjaví-kur, hefði þ-að vafalaust
látið hér staðar numið og mátt
vel við una á allan hátt. En
það gerði það ekki. Ég hélt ræðu
á eftir Páli. Skoraði ég þar fast
á hann að sættast við alla ís-
lenzka stúdenta. Margir fleiri fé-
lagsmenn töluðu, og hnigu ræð-
ur þeirra allra eindregið til sátta.
Og s-áttaviðleitnin bar áran-gur.
Síðast á móti þessu kvaddi Páll
sér hljóðs og lýsti því yfir, að
hann mundi taka fullum sáttum
við alla íslenzka stúdenta und-
antekning-arlaust, baeði fyrir sína
hönd og umbjóðenda sinna, fær-
eysku stúdentanna. Kvaðst hann
gera þetta ekki sízt fyrir þá sök,
Við í þessu samkv-æmi hefði hann
fundið, hve hlýtt þel íslenzkir