Alþýðublaðið - 06.10.1931, Blaðsíða 2

ALÞSÐUBLAÐIÐ
Krónan feld
f verði.
Verksviö gengisnefndar er að
segja til um, hvað sé hið rétta
verðlag (gengi) íslenzku krónunn-
ar, og það er skylda hennar (og
landsstjórnarinnar) að vinna jafn-
an að því, að sem minstar verð-
sveiflur á gjaldeyrinum eigi sér
stað.
Nú hefir ekkert það komið fyrir
í íslenzku viðskiftalífi, ef geti
hafa orsakað verðfall íslenzku
krónunnar um einn fimta hluta.
En sanrt hefir gengisnefndin (með
landsstjórnina að baki sér) á-
kveðið þetta verðlag á krónunni.
En það er á ailra vrtorði ,að hér
kemur ekki fram hið raunverulega
verð islenzikrar krónu gagnvart
erlendri mynt, heldur er þetta)
valdboðin ráðstöfun til þéss að
gagna stórútgerðarmönnum og
sumpart stórbændum.
Þegar spurt er með hvaða laga-
rétti gengisnefnd og landsstjórn
hafi feit verð krónunnar, þá er
fljótsvarað, að fyrir því er okki
einn stafur í ísLenzkum lögum.
Þetta er gert í jafnmikiu heimild-
arLeysi eins og ef gengisnefnd og
landsstjórn fyrirskipuðu að verka-
menn, sjómenn, verzlunarmenn,
starfsmenn rikisins og bæjarins
og allir aðrir launamenn, skyldu
daginn, sem þeir fengu kaupið
útborgað, senda ÓLafi Thors og
Jöni ÓLafssyni fimta hlutann af
því, með þeim ummælum, að þetta
væri styrkur þeirra, sem lítið
ættu, til þeirra, sem bezt væru
stæðir, það er stórútgerðarmann-
anna. Það mætti þá fylgja með,
að svo sem tuttugasta partinn af
þessari gjöf ætti efnaðri hlutinn
af bændastétt Landsins að fá, en
einyrkjabændur ekki neitt.
Þess ber að gæta, að hver ein-
asta króna, sem útgerðarmenn og
aðrir eigendur útflutningsafurð-
anna græða á gengislækkuninni,
verða aðrir landsmenn (aðaliliega
Launamenn) að greiða.
Gengisnefnd og landsstjórn
hafa því með tiltæki sínu tekið
miDjónir króna úr vösurn alimenn-
ings, aðallega til þess að gefa
þessar miljónir efnuðustu mönn-
um Iandsins. Það hefir verið tal-
að um, að það þyrfti að „bjarga“
atvinnuvegunum með þessu. En
í fyrsta lagi bjargar þetta ekki á
inokkurn hátt, eins og fljótlega
mun koma í ljós,. I öðru lagi þá
hvílir engin skylda, hvorki sið-
ferðiLeg né lagaieg, á verkalýðn-
um né öðrum, er bíða tjón af
gengislækkuninni, að bjarga út-
gerðinni.
Hér er því af hendi landsstjórn-
ar og gengisn'efndar um hinn
stærsta auðgunatglæp að ræða,
sem framinn hefir verið á ís-
landi þau 1057 ár, sem liðin eru
síðan bygð þess hófst, og er það
lítil afsökun fyrir þá, sem hér
eiga hlut að máli, að þeir hafa
sennilega ekki fyllilega skilið
sjálfir, sumir þeirra, hvað þeir
voru að gera.
Að bera því við, að krónan hefi
þurft að falla af því pundið féll,
er viðlíka og að segja, að ef maður
sjái opinn glugga, sé sjálfsagt að
hann fari inn í húsið og steli úr
því.
Ólafur Fridriksson.
Krónan lækknð enn.
Enn að nýju hefir islenzka
krónan verið feld í verðd, og er
jjrún í dag að einJs í 63,65 gullaur-
um (63,65 gullkrónur 100 ísl.
(ikrónur). I gær var hún 64,20.
nvammstangadeilan.
Brúarfoss kom í nótt til Siglu-
fjarðar, en fékk ekki afgreiðslu
þar, nema hvað póstur og far-
þegaflutningur var fluttur til og
frá.
Frá Bretum.
Fjárlögin fóru mótmælaliaust
gegnum allar umræður í lávítrFa*
deildinni og staðíesti kóngur þau
í gær. (FB.)
Þingrof 1 Bretlandi.
Lundúnum, 6. okt. UP.—FB.
Að loknum ráðherrafundi, sem
stóð yfir í tvær stundir og lauk
á miðnætti, var tilkynt að stjórn-
in hefði einróma faliiist á þá á-
kvörðun að boða þegar til alls-
herjarkosninga.
Talið er, að þing verði rofið 8.
þ. m., en allsherjarkosningar faii
fram 28. þ. m.
Hræðilegt járnbrautarslys.
t —
Efm miðjan síðasta mánuð varð
hræðilegt járnbrautiarslys í Ung-
verjalandi. Þegar hraðlestin Buda-
Pest—Vien var á fleygiferð yfir
brú félfl brúin alt í einu niðtu:
og lestin stieyptist í djúpið. 25
menn létu lífið, en 180 særðust.
Lögreglan hefir fundið ýmislegt,
er bendir til, að brúin hafi verið
isprengd í Loft upp með vítisvél.
Hefir kennari einn við háskólann
í Buda-Pest verið tekinn höndum,
grunaður um að hafa lagt ráðin á
um ódæðisverkið. 40 mínútum
eftir að slysið varð var hriingt til
járnbrautarstöðvar í nánd við
slysstaðinn, bæði frá London og
Kaupmannahöfn og spurst fyrir
um, hvort nokkuð væri að frétta.
— Er því talið líklegt, að leynifé-
lag eitthvert hafi staðið fyrir ó-
dæðisverkinu.
Úr Eyjum
Ihaidsdrengskapor.
j
Þorsteini Þ. Víglundssyni hefdr
verið veitt skólastjórastaðian við
Gagnfræðaskólann í Vestmanma-
eyjum. Sökum þess, að íhalds-
málgagnið þiar hefir hafið árás
á veitingu þ'essa og farið með
dylgjur út af henini, þykir rétt að
gera lýðum Ijóst, hversu miklar
ástæður eru til slíks og hvernig
forkólfar íhaldsins þar hafa ætlað
sér að níðast á Þorsteini vegna
stjómmálaskoðana hans. — Er þá
rétt að geta að mokkru skóla-
starfs hans þau fjögur ár, sem
hann hefir starfað í Eyjum.
Unglingaskó'Ii Vestmanmaeyja
var stofnaður 1923. Byrjunin gaf
góðar vonir, en reyndin varð önn-
ur. Umsóknir urðu sárafáiar, og
skólinn ekki niema lítilfjörlegur
vísir. Sá þá skóLanefndin sitt ó-
vænna um skólann og bað þá
fræðslumálastjóra að útvega sér
mann, sem brotið gæti ísinn og
vakið æskulýð Eyjanna til náms.
Þetta var sumarið 1927. Um vor.
ið hafði Þorsteinn tekið kenniara-
próf með hartnær ágætiseinkunn
og tekið allan Kennaraskólann á
einum vetri. Fræðslumálastjóri
benti skólanefndinni í Eyjum á
þennan mann. Hann tók því við
skólanum um haiustið 1927. Fyrsta
árið skyldi hann hafa hálf laun,
en honum var heitid fastri fram-
tídarstödu vid skólann, ef hann
kœmi honum upp. Tveim dögum
fyrir sikólasetningu kom hann til
Eyja. Höfðu þá 9 memendur sótt
um upptöku í unglingaskóliann.
Svo dæmalaus var deifðin, í þ|eissu
fjölmenna kauptúni. Hér hófust
því fyrstu átökin. Þorsteinn leit-
aði fyrst hjálpar sóknarprestsins,
séra Sigurjóns Árnasomar. Sú
hjálp var auðsótt. Nú flutti Þorst.
hvetjandi fyrirlestur um gildi1 og
nauðsyn ungmennafræðslunnar á
stúkufundum, verkamanniafundum
og K.-F.-U.-M.-fundum. Árangur-
inn varð sá, að það árið Urðu
niemendur hans milli 20 og 30.
Þennan vetur mæltust nemend-
umdr til þess skriflega við sfcóia-
nefndina, að skólaárið yrði lengt
um mánuð, eða til marzloka.
Þótti skólaniefndinni þá kynlega
við bregða. Áður hafði hún ekki
séð sér fært að starfrækja skól-
ann nema 3—4 mánuði sökum
vertíðarimnar, Árið áður hafði
hann þó starfað 5 mánuði, eða til
febrúarloka.
Næsta skólaár (1928—’29) urðu
nemendur Þorsteins 31, þá flestir
voru, og starfaði unglingaskólinn
þá í tveim deildum. Það var
hæsta memendatala skólans til
þessa. Að eiins eitt ár áður Um
30 nem.; öll hin árin innan við
20 nem. Þennan vetur lét Þor-
steinn í ljós stjórnmálasfcoðanir
sínar og andmælti þingmanni kjör-
dæmisins á þingmálafundi. Fékk
þá Jóhann Jósefsson alþm. nýtt
áhyggjuefni. Um veturinn skrifaði
hann skammargrein um Þorstein í
blað sitt og sagði m. a., að ung-
Íingar í Eyjum væru yfirleitt bet-
ur gerðir og uppaldir en svo, að
sæmandi væri að hafa slíkan
mann sem Þorstein fyrir kenn-
ara þeirra og leiðtoga. Næsta ár
fjölgaði nemendum hans um
fjórðung. Þannig svöruðu Eyja-
búar atvinnurógi og níðlund Jó-
hanms í það sinn, og reyndust
þannig þroskaðri en þingmaður-
iinn haíði gert sér í hugarlund.
Þá lét hann kjósa sig í skólia-
nefnd, svo að hann stæði betiir
að vígi gagnvart Þorsteini og
u'ngmennafræðslunni í Eyjum.
í fyrrahaust var síðan ung-
lingaskólanum í Eyjum breytt í
gagnfræðaskóla, samkvæmt lög-
um frá 1930 um gagnfræðaskóla í
kaupstöðum. Þorsteinn var [já
settur skólastjóri gagnfræðasikól-
ans. I fyrra urðu nem. hans 47,
er flestir voru. Þannig hefir nem-
endatala hans fimmfaldast, síð-
an hann tók að sér ungmenna-
ifræðsluna í Vestmannaeyjum.
Til þessa hafði hann verið ráð-
inn frá ári til árs. En nú, þegar
að því kom, að hann femgi fasta
stöðu við skólann, — þá stöðu,
sem hann befir sjálfur skapað
með dugnaði og ástundun og
hafði ákveðið loforð mn, þá þótt-
ust íhaldsmenn skólahefndarinn-
dr ekki þurfa hans lengur með
og tóku sig saman og niæltu
með öðrum manni í skólastjóra-
stöðuna, — manni, sem aldreí
hefir, svo vitað sé, komið nálægt
kennslustörfum, en er guðfræð-
ingur að mentun og sagður hafa
„hinar réttu skoðanir“.
Engin rök færa þessir dreng-
lyndu(!) menn fyrir atkvæða-
greiðslu sinni gegn Þorsteini, en
málgagn þeirra gefur í skyn, að
hann hafi eigi næga mentun til.
þess að vera skóliastjóri slíks
ungmennaskóla. Þannig vill Jó-
hann Jósefsson, sem sjálfur er
mentunarsnauðasti þingmaður
landsins, knésetja fræðsilumáia-
Stjóra, sem verið hefir kennari
Þorsteins og þekkir mentun hans
og mælti eindregið með honum í
stöðuna.
Mentun Þorsteins er sem hér
segir:
Búfræðinám frá Hvanneyri,,
stúdentspróf í norsku, sögu og
stærðfræði og gagnfræðapróf í
ensku og þýzku frá mentaskól-
anum í Volda í Noregi.
Tvö ár dvaldi Þorsteinn við
hinn fræga lýðháskölia í Voss og
stundaði jafnframt tungmnála-
nám seinna árið í tungumála-
skóla á Vossevangen. Síðan hefir.
hann hið ágæta kennarapróf. f
sumar dvaldi hann tvo mánuði
í Englandi og nam ensku og
kynti sér ungmennafræðslu m. a.
í hinni frægu skólaborg Leeds.
Hér skortir því ekki mikið á
sem svarar hagnýtu námi guð-
fræðings, sem séra Ragnar Kvar-
an segir, að eyði helming af