Alþýðublaðið - 13.11.1931, Blaðsíða 2

»
ALPÝÐUBLAÐIÐ
Inngangur
nni hlutaskifti
og ákvæðisvinnu.
Vegna þess hva'ð lágt verð viar
á síldinni sumarið 1930 var tölu-
verð öánægja hjá sjómönnum
norðanlands með ráðningakjörin,
sem voru hlutaskifti.
En Brynjólfur Bjarnason og
sprengingaflokksmienn hans hugs-
uðu sér hér gott til um að vinna
fylgi sjómanna og létu mikið til
sín heyra. En af því menn þessir
hafa fyrir vana að starfa fyrst
og hugsa svo, en voru jiafnframt
ókunnugir verklýösmálum, pá
létu peir sér ekki nægja að finna
að ninum lélegu kjörum sjó-
manna norðanlands, heildur hófu
allsherjar sókn gegn hlutaskift-
um og ákvæðisvinnu í hvierri
mynd sem er, og héldu því firam,
að þau væru alls staðar og ávalt
til bölvunar og ættu hvarvetna
að víkja fyrir beinu kaupi.
Þeir báru því fram á verklýðs-
ráðstefnunni, er haldin var að
undirlagi Alþýðusiambandsins
haustið 1930, svohljóðandi til-
lögu:
„Barist skal gegn allri ákvæð-
isvinnu og hlut af framteið'sliu
eins og nú tíðkast um sjómienn.
Skal unnið að því af fremsta
megni að hækka fastakaup sjó-
manna, og stefnt að því, að öli
vinnulaun verði fastakaup.“
TiLlaga þessi fékk ekki góðar
viðtökur. Hún var feld með 3349
allsherjaratkvæðum gegn 1853
Orsökin til þess er sú, er hér
sikal greina: Það hefir lengi tíðk-
ast á togurumi, að sjómenn fengjiu
hluttöku í afla, þ. e. að kaup
þeirra miðaðist að niokkru leyti
við hvað margar tunnur lifrar
fengjust. Frá sjónarmiði -hásiet-
anna hefir fyrirkomulag þetta
verið kalliað gott, og hefir sjó-
mannafélagið viljað að lengra
yrði gengið í þessa átt, því það
hefir farið fram á að sjómenn
fengju nokkurn hluta af sölu-
verði fiskjarins þegar veitt er í
ís. Það var því ekki að furða þó
tiLIaga sprengingabrynjólfanna
fengi lítinn byr, enda ailmenn
skoðun, að aldrei væri hægt að
koimast að samningum um kaup,
er væri fastákaup, er væri eins
hátt.
Á linuveiðaskipunum hefir
kaupið verið verðlaun, sumpart
miðað við afla, en sumpart við
verð fiskjarins. Mun mieðalkaup
það, er sjómenn fá á þennan
hátt, vera lanigt ofan við það,
sem hugsanlegt er að hægt hefði
verið að fá línubátaeigendur til
þess að ganga að um fastakaup.
Orsökin er ofboð skiljanleg. Línu-
bátaeigendur eru margir ekki bet-
ur stæðir en það, að þeir hafa
séð fram á að þeir rnistu skipin,
ef illa gengi, ef þeir ættu að ,
borga hátt kaup hvernig sem
gengi, og kusu þá heldur að
gera ekki út en að eiga á hættu
að missa þau. Þeir voru því fús-
ari að ganga að kjörum, sem
voru óhagstœd\ari fijrir pá sjálfa,
ef vel gekk, því þá áttu þeir
minna í hættu, enda þarf ekki
að deilia um, að sjómenn sem
heild, er þessa atvinnu stunduðu,
hafa að minsta kosti borið þriðj-
ungi meira úr býtum heldur en
með hæstu kjörum, sem hugsan-
leg hefðu verið, ef kjörin hefðu
verið fastakaup.
Aðaliatriðið í þessu máli er því
það, að það er hægt að koma
Lengra fram kröfum háseta þeg-
ar kjörin eru í áttina við það,
sem þau eru nú á línuveiðurum,
miðað við meðalskip, meðalafla
og meðalverð, heldur en þegar
um fastakaup er að ræða.
En adalatridið er vitanlega út-
koman af kjörunum fyrir sjó-
menn, en ekki hvort þau eru
með einu eða öðru móti.
Viðvikjandi ákvæðisvinnu hjá
verkamönnum, þá hefir hún oft
verið notuð sem aðferð til þess
að skrúfa niður kaup þeirra.
Þess vegna hefir verkamannafé-
lagið sett sig á móti því, að ein-
stakir menn úr Dagsbrún tækju
sig saraan og biðu í verk, því
það gæti þýtt það, að hver flokk-
ur verkamanna biði á rnóti öðr-
um, og þannig lækkaði kaupið,
eða það gæti orðið til þess, að
vinnuhraðinn yrði mikið að auk-
ast, eða þá það, sem líklegast væri
að hefðist upp úr þessu, það er
bæði að vinnuhraðinn ykist og
kaupið lækkaði. *
En þó ákvæðisvinnan geti
þannig verið verkalýðnum til
bölvunar, getur hún einnig orðið
honum til góðs, ef verkalýðurinn
ræður kjörunum að sínu leyti
jafnvel og við tímakaupið. Þetta
er mikilsvert atriði og þess vegna
var það, að einn úr Dagsbrúnar-
stjórninni mintist á það á fundi
íeinu sinni í fyrra hiaust, að Dags-
brún mundi síðar setja ákvæðis-
vinnu-taxta fyrir uppskipun og
jafnframt banna að aðrir en fé-
lagið sjálft tækju uppskiplun i
ákvæðisvinnu hér við höfnina.
Þeir, sem fengju skip, gætu þá
valið um hvort þeir vildu heldur
láta skipa upp samkvæmt tirna-
kauptaxtia Dagsbrúnar eða að
Dagsbrún tæki uppskipunma eft-
ir ákvæðisvinnu-taxtanum.
En þessi ræða varð til þess, að
upp risu 2 eða 3 sprenginga-
kommúnistar og mótmælitu, því
af þekkingarleysi sínu á málefn-
um verkamanna annars vegar, en
hins vegar löngun þeirra til þess
að gera „sprengingar-númer“ úr
hverri óánægju, siem þeir þóttust
verða varir við hjá verkalýðn-
um, höfðu þeir gert þetta eitt af
stefnuatriðum sínurn. Þeir tóku
því engum sönsum (það er ekki
þeirra siður) þó þeim væri sýnt
fram á, aö þegar verkalýðurinn
hefir jafn góð tök á að setja
ákvæðisvinnu-taxtann eins og því
að setja tímakaup, þá getur á-
kvæðisvinna oft verið til góðs
fyrir verkalýðinn. Enda er það
svo við ýmsa vinnu erlendis, þar
sem verklýðssamtökin eru sterk-
ust, að verkamienn taka ekki I
mál að vinna annað en ákvæðis-
vinnu.
Hér endar inngangurinn um
hlutaskifti og ákvæðisvinnu. En
á morgun kemur grein hérna í
blaðinu um hvernig þetta hefir
leitt til deilu milli tveggjia mikil-
menna. Er annað austur í Rúss-
landi og heitir Stalin; og ;eru þús-
undir manna sannfærðir um að
hann hafi ávalt rétt fyrir sér. Hitt
mikilmennið á heima hér á fs-
landi, heitir Brynjólfur Bjarna-
son og hefir þúsund hestafla
sannfæringu um að allar skoðan-
ir sínar séu hinar einu réttu.
Rikisstjórnln staðfestir skrípa-
leik ihaldsins.
Svo sem kunnugt er greip í-
haldsliðið í bæjarstjórninm til
þess á síðasta bæjarsitjórnarfundi,
þegar það varð í minni hluta, að
kjósa-þiann roainn í nefnd til að
ákveða, hvaða verk skyldu unn-
in í atvinnubótavinnu, sem ekki
var reglulegur bæjarfuittrúi, svo
að Knútur skyldi nota sér af
því til aÖ úrskurða aila kosning-
una ógilda, þótt ekkert væri raun-
ar ákveðið urn það, að þeír, sem
kosnir væru, skyldu vera bæjiar-
fulltrúar, og sá miaður, er íhald-
íið kaus í nefndina, Maggi Magn-
ús, væri auk þess á bæjiarstjórn-
arfundi m'eð fullUm bæjiarfulil-
trúaréttindum. Skrípaleikur þiessi
var svo auðsær, að hann gat
nauroast verið berari.
En íhaldið átti annan hauk í
horni, sem því brást ekki
til þess að fulllkomnia skrípaLeik-
inn. Nú hefir ríkisstjórnin siagt
„já og amen“ við aðgerðum
Knúts, staðfest úrskurð , haniSi og
ógilt alla n'efndarkosninguna.
Það er ekki ofsögum af því
sagt, að „Fra:msókn“ er íhaldinu
bakhjarl þegar því liggur á að
fá brellur sínar staðfestar.
Heillaósb tii F, U J.
frá Moskva.
Síðastliðinn sunnudag, 8. nóv-
ember, voru fjögur ár liðin frá
stofnun Félags ungria jafnaðar-
’manna. Af tilefni þessa afmælis
sendu þeir tveir F. U. J.-félagar,
þau Elín Guðmundsdóttir og
Kjartan Jóhannsson, sem þátt
'taka í sendiförinni til Rússliands,
svohljóðandi heillaskeyti til fé-
lágsins, er stjórn þess fékk samiai
dag:
Moskva, 8. nóv.
Til hamingju með fjögurra ára
afmælið. Lifi jafnaðarstefnan!
Kjartan, — Ellci.
„Náttú Dfiæðingiinim“.
8.-9. arikar-hefti hans er ný-
ikomið út, og eru greinarnar að
vanda bæðii fræðandi og sikemti-
legar. — „Náttúrufræðinguriinn“
er rit:, sem ætti að komiast inn
á hvert einastia heimili á landinu,
því að hann kennir lesendunum á
skemtilegan hátt skil á mörgu því
í náttúrunini, sem annars eru
mestar líkur til að flestir þeirra.
fari á mis.
Þetta hefti hefst á merkilegri
grein um svartfugl og fiskveiði
við Island, með myndum og upp-
dráttum til skýringar og fjöl-
breytni. Er það útdráttur úr rit-
gerð eftir dr. Taaning, sem hvað
eftir annað hefir stjórnað „Dönu“-
leiðangrum hingað til lands,
ritað hefir doiktorsritgierð um
skarkoliann okkiar og er einnig
fuglafræðinigur. Árni Friðriksson
hefir þýtt gneinina og ritað við-
bótarkafla. Er greininni ætlað að
vekja áhuga lesendanna á svart-
fuglunum og lifnaðarháttum
þeirra. — Steinþór Sigurðsson
sikrifar um nýfundna stjörnu í
sólkerfi voru. Er hún (oftast) yztia
stjarnan, sem fundist hefir íþví,
og hefir hún fengið nafnið Plútó.
Greininni fylgir skýringarmynd.
— Ársæll Árnason skrifar skemti-
lega grein um hvítabirni og lifn-
aðarhætti þeirra. Fylgja henni
tvær myndir. — Þá skrifar Jón
Eyþórsson veðurfræðingur um
hina fyrirhuguðiu rannsóiknarstöð
á Snæfellsjökli, sem áður hefir
verið minst á hér í blaðinu og
ætlast er til að starírækt verði.
frá 1. ágústmán. að sumri til
31. ág. 1933. „Lítill kofi mun
■ verða reistur á jöklinum til vet-
ursetu fyrir 2—3 menn. Þar af
þarf einn að vera æfður veður-
fræðingur, einn loftskeytamaður
og einn til aðstoðar við flutninga
o. fl.“ Verða þiað að vera hraustir
menn, sem eru reiðubúnir til þess
að leggja talsvert að sér, svo að
árangur rannsóknanna verði sem
beztur. „Verkefni þeirra verður
daglega að gera veðurathuganir á
ákveðnum tímum og sjá um sjálf-
virk tæki til mælinga, svo sem
hitamæla, úrkomumælia, rtakamæla,.
vindmæla og loftvogir. Er það
erfitt verk í hríðum og stórviðr-
um, sem bæði krefst hirðusiemi og
lægni.“ En þetta verður líka æfin-
týralíf í þágu vísindanna. Tvær
myndir fylgja greininni. — Einn-
ig ritar J. Eyþ. smágrein um
ís við Nýfundnaland, sem hiafi.
verið óvenjulega Jítill síðastliðið
ár og alís ekki Lagst að ströndum
þess. Ársæll Árnason ritar um
„Veiði- og loðdýra-fé'ag fslands“,
og enn eru nokkrar smágreinar
með ýmsurn fróðleik um fugla.
.— Loks er ótalin bráðskemtileg
grein eftir Steingrím lækni Matt-
híasson, um hausavíxl, sein gerö
hafi verið á brunnklukkum og
stærri skordýrum, sem nefna
mætti á íslenzku vatnsketti. —
Marga mun reika minni til að