Alþýðublaðið - 02.05.1932, Blaðsíða 2

a
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Fagnr maf*
i' i®
Fyrsti maídagurinn rann upp
skínandi fagur, og hélst paö veö-
ur allan daginn.
Nokkru fyrir klukkan hálf tvö
fór fólk að safnast saman við
Iðnó og um klukkan tvö var lagt
af stað þaðan suður Fríkirkju-
veg, yfír Tjarnarbrú og eftir
Tjarnargötu og Aðalstræti niöur
í Austurstræti. Þá var haldið
eftir þvi upp í Bankastræti, en
snúið við við Ingólfsstræti og
haldið niður eftir Hvierfisgötu,
Hafnarstræti og Pósthússtræti og
inn á Austurvöll. Héldu þar ræð-
ur Ólafur Friðriksson, Héðinn
Valdiimarsson, Jónína Jónatans-
dóttir, Haraldur Guðmundsson,
Sigurjón Á. Ólafsson og Guð-
jón B. Baldvinsson. En að ræð-
uiium loknum var gengið aftur
af vellinum suður að Iðnó og
þar dreyft liðinu.
í kröfugöngunni voru bornir
fánar Dagsbrúnar, Sjómannafé-
lags Reykjavíkur, Verkamunna-
félagsins „Framsókiiar“ og Fé-
lags ungra jafnaðarmanna. Auk
þess voru í förinni 10 rauðir fán-
ar og 20 spjöld.
Talin var þátttakan í kröfu-
göngunni, þegar farið var inn á
Austurvöll, og var fullorðið fólk
þar um 700. Þetta er stærsta
kröfugangan, sem farin hefir ver-
ið,} en þó vantaði mikið á að
félagsskráður verkalýöur tæki al-
ment þátt í henni, og mun mest
valda, að unglingspiltar úr klíku
S. K. hafa verið að fara hér
„kTöfugöngur" u,m borgina, bæði
í vetur og iyrravetur, og hafa
töluverð ólæti verið í samibandi
við það, en slikt er hugsandi
verkamönnum yfirleitt illa við.
Um kvöldið var samkoma í
Iðnó. Fluttu Stefán Jóh. Stefáns-
son og Sigurður Einarsson ræður,
en Kvennakór Reykjavíkur, Páll
Stefánisson, Hciraldur Bjömsson
og Reinh. Richter skemtu. Á eftir
var danz (hljómsveit Bernburgs).
S. K. (sprenginga-kommúnistar)
hóldu fu;nd í Lækjargötu og fóru
þaðan kröfugöngu sömu iefó og
kröfuganga v-erklýðsfélagan.r!a.
Hafði safnast mikill fjöldúi fólks x
Lækjargötu, aðallega íhaldismenn,
til þess að hlusta á sprengmga-
kommúnistana hella sér yfir for-
göngurmenn vierklýðsfélaganna.
Þ-eim brást heldur ekki vonin,
því ræðumenn S. K. brugðu ekki
vana sínum, og stóðu miargir í-
haldsmenn glieiðir og hlæjandi og
hlustuðu með velþóknun á ræð-
ur þeirra, sem voru að reyna að
tvístra samtökum verkalýðsins,
Þegar fylking S. K. kom á Frí-
kirkjuveg, sýndist hún mjög stór,
því íhaldslýðurinn, sem hlustað
hafði á ræðurnar í Lækjargötfl,
fylgdiist ineð í fyrstu, en snéri
brátt við. Munu hafa verið um
150 fulilorðnjlr í kröfugöngu S. K.,
en víst enginn verkamaður yfir
30 ára nema Ólafur Guðbrands-
son.
Ekki þarf að efa að Morgun-
blaðið á morgun muni segja að
kröfuganga S. K. hafi verið jafn-
stór verklýðsfélaganna, og að í
henni hafi verið 200 manns. At-
hugið Mogga á morgun.
Siys á Mróifi.
í fyrri nótt um kl. 2 vildi það
slys til á tagaranum Þórólfi, sem
var þá vestan undár Jökli, að 26
ára gamiall maður, Hjörtur Þor-
bjarnarson frá Akbraut á Eyrar-
bakka, lenti í vírunum með hægri
fótinn og meiddist mikið. Kálf-
inn frá hné og niður að öfcla
marðist sundtir 'og sviftist að
aiiklu frá beininu, en fótunilnn
brotnaði ekki, og virðiist það að
eins hafa verið tilviljun. Togarinn
kom hingað með Mnn meidda
$d. 9 í gærmorgun, og var hann
Jagður Slnn í s júlkrahúsiö í Llaþda-
koti. Hann er undir læknisihendi
Matthíasar Einarssonar.
Nýr iðnaður.
Sultuverksimiðja Magnúsar Guð-
mtmdssonar bakarameistara er
nú teldnn til starfa. Varningur
bennar er til sýnis í sýningarskáp
Stefáns Gunnarssonar viö Aust-
urstræti. Magnús er að liitta fyrst
«m sinn a Laugavegi 5, sími 873,
jbg í heimasíma 786.
Framílð AostfjaiSa.
Harialdur Guðmundsson flytur
þingsályktunartillögu á alþingi
um, að þingið sfcori á stjórniína
að skipa þriggja manna milli-
þingamefnd til þ-esis að rannsaka
og gera skýrslu um fjárhags-
ástand og afkomuhorfur á Aust-
fjörðum og benda á ráð til við-
reisnar atvinnuvegum þar. Við
skipun niefndarinnar skal Lands-
banka íslands og Otvegsbanka Is-
lands giefiun kostur á að tilnefna
sinn manninn hvor í nefndina.
Skylt sé embættismönnum og
starfsmönnum ríikis og opinberra
stofnana, sveitar- og bæjar-stjórn-
um, sikattanefndum,' bönfcum,
sparisjóðum og forstöðumönnum
og eigendum atvinmu- og verzlun-
ar-fyrirtækja að láta nefndinni í
té allar þær sikýrslur og upp-
lýsingar, sem hér að lúta, er hún
æskir og þeir geta í té látið.
Nefndin skal hafa lokið störfum
fyrir næsta réglulegt alþingi og
skal leggja fyrir þingið skýrslur
hennar og tillögur til atvinnu-
viðreisnar á Austfjör'ðum.
ÁskoTun til aiþingis
tim jafnari kosningaiétt.
130 al{)ingiskjösen d u r -i Mýra-
sýslu hafa sent alþingi ásfcorun
um a'ð gera þær breytingar á
kjördiæmaskipuninni og kosninga-
lögununr, að hver þingflokkur
fái þingsiæti í réttu MutfalM við
atkvæ'ðatölu hians viö áhnenhar
kosningar og að menn öðiist
kosningarétt vi'o 21 árs aldur.
Kosníagar í Frakklandi.
París, 2. maí. U. P. FB. Alls-
herjar þingkosningar fóru fram
í Frakklandi í gær, en í þeim
kjördæmum, siem enginn fram-
bjóðenda náði lögmætri kosningu,
verður koisið á ný 8. maí. Kjósa á
615 þingmienn alls (í fulltrúadeiild-
ina). Frambjóðendur voru 3617.
Alls er kunnugt urn a'ð 244 fram-
bjóðendur hafi náð lögmiætri
kosningu. Róttækir jafnaðannenn
hafa komið að 63 frambjóðend-
um, jafnaðarmenn 40, rótíækir
lýðveldissinnar 35, þjóðlegi sarn-
bandsfloikkurinn (natjonal uni-
on) 44, óháðir róttækir 24, óháði
flokkurinn 15, dempkratar 13,
lýðvel^|sjafnaðarmenn 10, óháðir
jafnaðarmienn 5, ólxáðir kommún-
istar 2, kommúnistar 1, óháðir
lýðveldissinnar 1 og íhaldsmenn 2.
Orslit þau, sem kunn eru orð-
in, benda til þess, að fylgi róttæk-
ari (vinstri) flokkanna hafi'auk-
ist mjög, einkanlega í Piarís,
Lyons, MarseiLIe og iðnaðarhér-
uðunum í Norður-Frakklandi. —
Tardieu hefir tilkynt, að alliir ráð-
herranna, sem áttu sæti á þingi,
hafi náð lögmætri kosningu. —■
Þátttákan í kosningunum var
mikil; er gizkað á, að 85o/0 hiafi
neytt kosningarréttar síns (e'ða
ellefu og hálf milljón kjósienda).
— Þrátt fyrir úrheMis-rigniinigu í
París var kosningaþátttakan rnikil
þar sem annars staðar.
Skýraxi greinargerð um flofck-
ana kemur, þegar fuMnaðarúrslit
eru kunn.
Rétti kanptðoaMa
v traðkað.
Á föstudaginn eð var
kom til 2. umræðu í efri
deild alþingis fmmvarp Jóms
Baldvinssonar um þær breytinlg-
ar á sveitarstjórnarlögunum, að
kauptún eða þorp með 200 íbú-
um skuli hafa rétt til að verða
sérstakur hreppur, — í stað þess,
að nú þurfa þeir að vera eigi
færri en 300 til þess að öðlast
þann rétt. Allsherjarnefnd deild-
arinnar, Jón í Stóradal, Pétur
Magnússon og. Einar á Eyrar-
iandi, lagði til, að frumvarpiðyrði
felt. Kva'ð Jón í Stóradal engar
óskir komnar fram um þa'ð frá
þeim, sem þetta mál tekur til, að
slík rýmkun yrði gerð á lög-
unum. Las Jón Baldvinsson þá
upp áskorun til alþingis frá í—
búum í Vopnafjarðarkauptúni,
siem skýrt h-efir verið frá hér i
bla'ðinu, um, að þingið siamþykti
frumvarpið.
Ekki tóku andstæðingar málsíns
þá áskorun til greina, héldur
tröðkuðu rétti kauptúnabúa með
því að fella frumvarpið. Var það
felt með 7 atkvæ'ðum, en í
greiddu atkvæði með því.
Löff Srá alpim§I«
Á föstudaginn og laugardagimr
afgreiddi alþingi tvenn lög (bæði
efgr. í e. d., þau síðari daginm,
sem fyrr eru talin);
Um bijggmcfu fijrir Háskóla ís-
lands. Eru það heimildarlög fyr-
i‘r stjórnina, þar sem gert er ráð
fyrir því, að háskólabygging verði
neist á árunum 1934—1940, að því
tilskyldu, að fé verði þá veitt
ti,l þess í fjárlögum. Aðalbygg-
ingin megi kosta alt a'ð 600 þús,
kr. Ska! byggingunni hagað Jiann-
ig, að taka megi nokkurn hluta.
hennar til afnota fyrir háskólann..
þótt húsið sé ekki fullgert. Það>-
skilyrði er sett fyrir því, að ríki'ð*.
leggi fram fé til byggingari!nn;ar„
að Reykjavíkurbær gefi háskól-
anum 8—10 hektara land tif:
kvaðalausrar eignar, á þeim stað,.
sem kenslumálaráðherra og há-
skólaráði þykir hentugt. — Leita
skal samninga \dð bæjarstjórn
Reykjavíkur um vatn úr hitaveitu
bæjarins, til þess að hita aða!-
bygginguna og væntanlegan stú-
dentabústað.
RLkisstjórninm sé heimilt að
ætla húsrúm fyrir kenslu í upp-
eldisvísindum í háskólabyiggiing-
unni og að ætla svæði undir
heimavistarhús fyrir kennaraefní
á þeim hluta lóðarinniar, sem ætl-
aður verður fyrir sérstæðar smá-
byggingar.
í öðru lagi lagði þingið lagasam-
þykki af Islands hálfu á samnine
þann, sem go:. Knup-
mannahöfn 16. marz s. 1. milli
íslands, Danmerkur, Finnlands,
Noregs og Svíþjóðar, u:m, að að-
fararhæfir dómar, sem kveönir
eru' up]i í einhverju þessara
ríkja, hvþrt heldur. er í einka-
málum ellegar sakamáisdémar að
því leyti, sem þeir varða bætur
fyrir afleiðinigar verlcniaðar, sem
hefir valdið tjóni, skuli vera við-
urkendir og þeim fulilinægt 1
hverju hinna ríkjanna sem er,.
þegar svo stiendur á, svo að dóim-
hafí þurfi ekki að höfða nýtt
mál, þótt sá, sem dæmdur er„
hafi flutt í annað þessara rikja,
t. d. héðan til Danmerkur eða
hingað frá Svíþjóð, eða eigi eign-
ir í öðru ríkjanna en þar, sem
hann er dæmdur, þær, er gera.
þurfi fjárnám í til fullnægiingar
dómnum.