Morgunblaðið - 17.12.1987, Page 26

26 C
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. DESEMBER 1987
„Með því að láta svæðið
liggja þannig í læðingi,
sýna hinir núverandi
eigendur Vestdals-
eyrinnar Seyðfirðing-
um ótvírætt vald
eignarréttarins yfir
þessum örfáu hektur-
um flatlendis, sem
eyrin sjálf samanstend-
ur af.“
lendi er alls staðar af skomum
skammti, þá mega Seyðfirðingar
samt ekki -að svo komnu máli taka
sér bólfestu á Vestdalseyri, byggja
þar mannvirki né nýta eyrina á
annan hátt í eigin þágu: Lóðir og
landskikar Vestdalseyringa komust
á árunum 1935—1945 ýmist í eigu
íslenzka ríkisins eða Landsbanka
íslands — á löglegan hátt „Gud-
bevare-os“ — en Vestdalseyrin, sem
er í aðeins tveggja til þriggja km
^arlægð frá kaupstaðnum, hefur æ
sfðan verið dauðans matur.
Skammsýni
Segja má, að það hafi öðrum
þræði verið róttækar pólitískar að-
gerðir íslenzkra stjómvalda á 3.
áratugnum og kreppan á þeim
flórða, er um skeið kippti fótunum
undan afkomu staða eins og Seyðis-
flarðar, þar sem áður höfðu þó verið
stöndugir og drífandi athafnamenn,
atvinnulíf í blóma og afkoma al-
mennings góð. Það var klippt á
þessa þræði með boðum og bönnum
og gengið svo rösklega til verks,
að margir stóðu eignalausir eftir,
lífsafkoman var sett á kaldan klaka
og dijúgum hluta íbúanna þótti
ráðlegast að hverfa á brott til ann-
ars landshluta. Það tók flesta þessa
staði marga áratugi að rétta nokk-
um veginn aftur úr kútnum, en nú
hefur það þó gerzt. Á Seyðisfírði
er aftur orðið mjög lífvænlegt. Ný
íbúðarhverfi hafa orðið að teygja
sig upp brattar hlíðar fyrir ofan
dalinn fyrir ofan gamla kaupstað-
inn, allt upp undir botna sunnan-
megin og inn þröngan dalinn fyrir
innan bæ. En í enduruppbyggingu
SeyðisQarðar er Vestdalseyrin í allri
sinni auðn áfram eins og ljótt ör í
landslaginu, ónýtt og óhijálegt við
rætur Grýtu norðan flarðarins. Með
því að láta svæðið liggja þannig í
læðingi, sýna hinir núverandi eig-
tíma mælikvarða við sjósókn og
vinnslu afians f landi. Þá töldust
Seyðfirðingar í broddi fylkingar á
sviði atvinnurekstrar. Frá kaup-
staðnum var stunduð þilskipaút-
gerð, en útræði fyrir opna báta var
víða út með firðingum — frá Vest-
dalseyri, Grýtáreyri, Selstöðum,
Brimnesi, Skálanesi, Eyrum, Hrólfi:
Athafnasamt mannlíf út með fírðin-
um jafnt norðanverðum sem
sunnanverðum.
Ekki em nema 40—50 ár sfðan
á Vestdalseyri stóð dálítið þorp; þar
bjuggu um tíma á annað hundrað
manns. Eyrin telst innan kaupstað-
armarkanna, en Vestdalseyringar
voru nánast lítið samfélag að
nokkru út af fyrir sig, dugmikið og
gegnt fólk. Nú er þar allt í eyði.
Þessi fallega eyri, svo vel í sveit
sett við fjörðinn, ber þess vitni, að
dauð hönd hvílir þar á öllu — auðn,
vanhirða og uppgjöf. Þótt þannig
hátti til við SeyðisQörð, að undir-
vetri breiður af loðnu. Og það hefur
svo sannarlega verið veitt af kappi,
saltað, íiraðfryst og brætt: Afrakst-
urinn fyrir þjóðarbúið nemur
hundruðum milljóna króna.
Vestdalseyri
drepin kostum
Áhrifanna frá stækkun land-
helginnar og vemdun fiskimiðanna
er vissulega farið að gæta í sívax-
andi fiskgengd við strendur lands-
ins. Víða er þvf aftur að verða
lífvænlegra fyrir dugmikla sjósókn-
ara og lífskjör fólks í sjávarplássun-
um ættu að fara batnandi. Hvað
Seyðisflörð snertir er ástand lífríkis
sjávar að verða nokkuð áþekkt því
sem það hefur verið fyrir ca.
90—100 árum, þegar athafnalff
staðarins stóð með miklum blóma,
skipuleg útgerð var að komast þar
á legg, og menn teknir að tileinka
sér nútfmaleg vinnubrögð á þeirra
eftirHalldór
Vilhjálmsson
Fyrir nokkrum vikum fluttu flöl-
miðlar þær fréttir austan frá
Seyðisfirði að sfldveiðiskip eitt hefði
leyst iandfestar þar, lagt frá
bryggju og hafi örstuttu síðar getað
kastað á vaðandi síldartorfu fáeina
metra frá bryggjusporðinum. Fékk
skipið fullfermi.
Verðmæti þess afla, sem tekinn
var þama alveg uppi í landsteinun-
um skammt undan byggðinni á
Öldunni, skipti milljónum króna. í
haust og vetur hefur fjörðurinn
verið fullur af síld og þorskgengd
þar mikil — stórir hópar af hvölum
elta fiskinn um allan §örð, allt inn
að biyggjum bæjarins, og hafa tek-
ið rösklega til matar síns. Á
miðunum úti fyrir firðinum hafa
haldið sig f haust og framan af
Konungsjarðir
lýðveldisins
Óskar Guömundsson
ALrifli- m
BANÐALAGIfl
Dramatísk stjórnmálasaga
Bókin fjallar um þróun Alþýöubandalags-
ins frá kommúnisma til kratisma. Meira er
fjallað um ákveðna menn og málefni en hug-
myndafræðilegan grunn flokksins. Frásögn-
in hefst við stofnun Kommúnistaflokksins en
lýkur þ. 9. nóvember 1987.
^vort d írvítu
endur Vestdalseyrinnar Seyðfirð-
ingum ótvírætt vald eignarréttarins
yfir þessum örfáu hekturum flat-
lendis, sem eyrin sjálf samanstend-
ur af. Það er fjámálavald hins
sterka. Því eyrin er svo sem föl f
bútum og skikum — en þó aðeins
fyrir geipiverð. Heldur þess vegna
enn hver sínu.
Hér á öldum áður átti danska
krúnan líka landareignir og ítök
víða á íslandi — og komst víst lög-
lega yfir þær eignir í anda hnefa-
réttarins. En þeir útlenzku
valdhafar suður í Kaupmannahöfn
höfðu þó vit á að láta a.m.k. nytja
konungsjarðimar til að fá af þeim
einhvem arð; eignimar voru yfir-
leitt ekki látnar liggja ónýttar,
landsmönnum til storkunar.
Stjórnvizka
Með elju sinni skapa Seyðfirðing-
ar þjóðarbúinu ár hvert hundruð
milljóna króna í útflutningsverð-
mætum; þessi mikli auður rennir
meðal annars líka stoðum undir við-
skiptabanka Seyðfírðinga, Lands-
banka íslands. Ef grannt er skoðað,
mætti ef til vill líta svo á, að Seyð-
firðingar séu raunar fyrir löngu
búnir að greiða keisaranum það sem
keisarans er í beinhörðum pening-
um — ef til vill er nú tfmi til kominn,
að sú hönd, sem svo ótæpilega tek-
ur við arðinum, skili Seyðisfirði
einfaldlega því góssi, sem réttilega
er hans: Vestdalseyrinni.
Eftir sjö ár, 1995, verður aldaraf-
mæli kaupstaðarins hátíðlegt
haldið, og margvíslegur undirbún-
ingur er þegar hafinn til þess að
gera þetta merkisafmæli sem veg-
legast og eftirminnilegast. Það er
komið undir framsýni og stjóm-
vizku pólitfskra valdhafa þessa
lands, hvort Seyðfirðingum gefst
nú ráðrúm til að breyta f tæka tíð
þeirri hræðilegu hiyggðarmynd,
sem Vestdalseyrin er orðin, í lifandi
athafnasvæði og aðlaðandi byggð
fyrir árið 1995.
Stundum getur pennastrikið átt
fullan rétt á sér í stjómsýslu; stjóm-
vizka felst m.a. í að beita penna-
strikinu þar sem það á við, landi
og lýð til hagsbóta og blessunar.
Höfundur er menntaskólakennari.
Kveikt í bíl
með kerti
ELDUR kom upp í tveimur
bifreiðum í Reykjavík um
sfðustu helgi. í fyrra tilvikinu
var kerti sett undir ökumanns-
sæti, sem skemmdist mikið.
Kona nokkur varð vör við það
á föstudagskvöld að eitthvað var
ekki sem skyldi með bifreið henn-
ar. Hún var stödd í húsi við
Grundarstíg og heyrði allt í einu
í flautu bifreiðarinnar. Þegar hún
gætti að hveiju þetta sætti, sá hún
að einhver hafði farið inn í bifreið-
ina og sett logandi útikerti undir
ökumannssætið. Urðu allmiklar
skemmdir á bifreiðinni.
Nokkrum stundum síðar, að-
faranótt laugardags, sá vegfar-
andi sem átti leið hjá bílasölu við
Skúlatorg, að eldur logaði í jeppa-
bifreið, sem þar stóð. Reyndist
eldurinn vera í hægra framsæti
bifreiðarinnar, en ekkert kerti var
þó sjáanlegt.
Reykjavík:
Nætur-og torg-
söluleyfi hækka
BORGARRÁÐ hefur samþykkt
að hækka leyfi fyrir nætur- og
torgsölu f Reykjavík um 25% og
verður það eftirleiðis um 45.000
krónur.
Kvöldsöluleyfi hækkar ekki milli
ára og verður áfram 36.000 krónur.