Morgunblaðið - 23.02.1988, Blaðsíða 3

B 3
3W»tannÞI«ÍiiÍ> /IÞROTTIR ÞRIÐJUDAGUR 23. FEBRÚAR 1988
HREYSTI
Hvemig er oricugeymslu háttað?
Hvað þarf að trimma mikið tfl að losna við aukakílóin?
m
Iþessum pistli verður fiallað
nokkuð um orkubúskap lík-
amans og.um þá orkuneyslu sem
fylgir trimmi og íþróttum. Marg-
ir eru þeir sem reyna að megra
sig með auknu líkamsálagi, til
dæmis með því að
stunda trimm eða
íþróttir. Þeim er oft
mikið í mun að vita
hve mikil orkueyðsl-
an er í mismunandi
íþróttagreinum og
hve mörg grömm af
líkamsþyngdinni
megi reikna með að
trimmið losi þá við.
Á hinn bóginn velta
margir keppnis-
íþróttamenn því fyr-
ir sér hvort þeir hafi
ávallt næga orku til
að geta tekið þátt í
ströngum æfíngum
eða erfíðri keppni.
Vefír líkamans
byggja upp og
geyma orkurík efni
og vinna síðan úr
þeim þá orku sem
oríur. Þegar kaloríur eru nefnd-
ar í dagiegu tali er oftast átt
við kílókaloríur (kkcal) og verð-
ur þeim sið haidið hér. Ein
(kíló)-kaloría er þá sú orka sem
þarf til að hita 1 lítra af vatni
Orkubúskapur?
Japanski glímumaðurinn Konishiki, til vinstri, sem
hér er ásamt hnefaleikamanninum Mike Tyson,
hefur vaentanlega talsverða orku í fitufrumunuml
þarf fyrir starfsemi líkamans og um eina gráðu á Celcíus, t.d.
til sérstakra athafna og hreyf-
inga. Orkuefni fáum við úr fæð-
unni, aðallega í formi kolvetna,
fítu og eggjahvítuefna (prótína).
Þessi eftii þurfum við fyrst að
melta þannig að líkaminn geti
tekið við þeim og síðan að um-
breyta þeim með efnaskiptum í
efni sem líkaminn getur geymt
og notað. Það er mjög misjafnt
hvað hver frumutegund getur
geymt mikið af orkuefnum.
Vöðvar geta til dæmis geymt
mikið af slíkum efnum, en heili
og hjarta mjög lítið. Mest er þó
geymt af orku í fitufrumum, til
dæmis undir húð og í kviðar-
holi. Segja má því að líkaminn
eigi orkuforða, sem hægt er að *
nota þegar á þarf að halda.
Þessu má líkja við auka elds-
neytisgeymi (varabenzíntank!) í
bfl. Orkuforði í líkamanum er
að vísu ekki á einum stað eins
úr 14 gráðum í 15 gráður. Á
sama hátt ætti 1 lítri af vatni
að gefa frá sér eina kaloríu af
orku þegar hann kólnar um eina
gráðu, þ.e.a.s. ef ekkert orkutap
verður. Orkuinnihald í fæðuefn-
um má mæla og meta á ýmsa
vegu. Ein aðferðin er sú að
brenna efnið, sem mæla á, í
sérstöku tæki sem notar hitann
frá brunanum til að hita upp
ákveðið magn af vatni. Hita-
hækkunin í vatninu er síðan
nákvæmlega mæld og út frá
henni er reiknaður kaloríu§öld-
inn, sem hefur skitað sér við
bruna efnisins (brunaorka). Með
þessari aðferð fæst nokkru
hærri orkutala fyrir hvert efni
en við orkuvinnslu úr fæðuefn-
um í líkamanum, meðal annars
af því að möig fæðuefni nýtast
ekki fullkomlega, og eins vegna
þess að orka fer í að jpelta þau.
og í bílnum heldur er hann
víðsvegar um líkamann. Orka í
frumum er geymd í sérstökum
efnasamböndum, aðallega fítu-
efnum og fjölsykrungum, sem
skila þessari orku aftur þegar
þau eru brotin niður í smærri
einingar. Mest af orku geyma
vöðvar, lifur og fítuvefur. Vöðv-
amir og lifrin geyma íjölsykr-
unga, en fituvefímir geyma að
sjálfsögðu fitu. Fitan er um það
bil tvöfalt orkuríkari en §ölsykr-
ungamir, en segja má að hún
nýtist hægar en sykmngamir.
Áður en við fömm að hyggja
að því hve mikil orkueyðslan er
við ýmsar athafnir má ef til vill
eyða nokkmm orðum í orkuna
sjálfa. Orka er oftast gefin upp
í mælieiningum sem kallast kal-
Þegar tekið hefur verið tillit til
nýtingarinar er gert ráð fyrir
að sykmngar og prótín skili um
400 kaloríum á hver 100 grömm
af efninu og fituefni um 900
kaloríum. Ut frá tölum sem
þessum má reikna orku í fæðu-
tegundum ef samsetning þeirar
er þekkt. Dæmi: 100 grömm af
kjöti, sem innihalda 26 g af
prótíni, 20 g af fitu og 3 g af
sykmngum, gefa nærri 300 kal-
oríur (26x4+20x9+3x4=296).
Með útreikningum sem þessum
em búnar til töflur um kaloríu-
gildi fæðutegunda.
Jóhann Heiðar
Jóhannsson
BLAK / URSLITAKEPPNIN
__ Lengsti leikur
íslandssögunnar
- er Þrótturvann KA, 3:2, á Akureyri
LENGSTI blakleikur sem leik-
inn hefur verið hór á landi var
leikinn í Glerárskóla á laugar-
daginn. Þar áttust við lið KA
og Þróttarfrá Reykjavík. Leik-
urinn stóð í 138 mínútur og
lauk með 3:2 sigri Þróttar.
Heimamenn unnu fyrstu hrin-
una 15:13, eða með eins litlum
mun og hægt er. Þróttarar svömðu
fyrir sig með því að vinna næstu
^■i hrinu 15:11 en i
Skúli Unnar þeirri þriðju naú
Sveinsson KA-menn að vinna
skrifar 16:14. í þessari
hrinu fékk fyrirliði
Þróttar, Leifur Harðarson að sjá
rauða spjaldið hjá Björgólfí Jó-
hannssyni dómara. Þróttarar létu
það samt ekki á sig fá og unnu
næstu hrinu 15:10 og úrslitahrin-
una unnu þeir 15:7.
Fyrra metið, hvað lengd ieiks varð-
ar, var er ÍS og Þróttur áttust við
fyrir nokkmm ámm, þá léku liðin
í 137 mínútur.
Þróttarar töpuðu fyrir KA í deild-
inni á Akureyri í vetur og var þetta
því kærkominn sigur fyrir þá.
Sveinn Hreinsson var óvenju spræk-
ur í sókninni að þessu sinni og sendi
knöttinn oft í gólf KA-manna með
góðum skellum.
Stúdentar unnu lið HK 3:0 í spenn-
andi og vel leiknum leik. Leikurinn
stóð í 70 mínútur þrátt fyrir að
aðeins væm leiknar þtjár hrinur.
Marteinn Guðgeirsson, nýkjörinn
besti blakari landsins, lék vel að
vanda og Þrovaldur Sigfússon átti
einnig góðan dag hjá IS. HK-liðið
er ungt að ámm og á ábyggilega
eftir að vera í sviðsljósinu næstu
árin ef þeir halda áfram á sömu
braut.
Úrslitakeppni kvenna hófst einnig
um helgina með leik UBK og ÍS.
Auður Aðalsteinsdóttir lék nú á
nýjan leik með ÍS og munaði mikið
um hana. Breiðablik vann engu að
síður 3:1 en í Qórðu hrinunni komst
ÍS í 12:4 en Breiðabliksstúlkur gáf-
ust ekki upp og unnu 15:13!
Völsungur og Víkingur áttust við í
bikarkeppni kvenna og lauk þeim
leik með 3:0 sigri Víkinga.
Morgunblaöiö/Einar Falur
Skellur!
Friðjón Bjamason, leikmaður ÍS, í þann veginn að skella knettinum í gólfíð
hjá HK, eftir gott uppspil blakmanns ársins í fyrra, Marteins Guðgeirssonar
(nr. 6). Til vamar er efnilegasti blakmaður ársins í fyrra, Einar Þ. Ásgeirsson.
KNATTSPYRNA / V-ÞYSKALAND
Ásgeir í hópi
þeirra bestu
Asgeir Sigurvinsson, fyrirliði
Stuttgart, heldur sæti sínu
á bekk með bestu knattspymu-
mönnum V-Þýskalands. V-þýska
blaðið Kicker spurði 300 leikmenn
f Bunderligunni: Hvaða leikmaður
er bestur?
Flestir greiddu Jurgen Kohler,
vamarmanninum sterka hjá Köln,
atkvæði sitt, eða 47 leikmenn.
Olaf Thon hjá Schalke kom í öðm
sæti með 44 atkvæði, síðan komu
Lothar Mattháus hjá Bayem, 40,
Andreas Köpke, markvörður
Numberg, 24, Norbert Nacht-
weith, Bayem, 17, Jurgen Klins-
mann, Stuttgart, 17, Pierre Litt-
barski, Köln, 13, Miroslav
Okonski, Hamburger, 12, Hans
Dorfner, Bayem, 10, Frank Mill,
Dortmund, 10 og Ásgeir Sigur-
vinsson, 8.
Þetta er mjög góður árangur hjá
Asgeiri. Hann er næst hæstur
útlendinga í V-Þýskalandi. Pól-
veijinn Okonski er fyrir ofan
hann. Þess má geta að útlending-
ar eiga yfírleitt erfítt uppdráttar.
Ásgeir em fremstur í flokki þrátt
fyrir að hann hefur átt við meiðsli
að stríða og hefur því ekki verið
eins mikið í sviðsljósinu og aðrir.
HANDKNATTLEIKUR / 1.DEILD KVENNA
Naumt hjá Stjömunni!
Þrír leikir voru spilaóir í 1 .deild
kvenna á sunnudag. Valur vann
stórsigur á Þrótti 34:11. Þá
sigraði Stjarnan KR naumlega
21:20 og loks áttust við Fram
og Víkingur. Þeim leik lauk með
öruggum sigri Fram 28:18.
Valsstúlkur áttu ekki í miklum
vandræðum með botnlið deild-
arinnar, Þrótt. Liðin byijuðu rólega
og var staðan í leikhléi 13:7 fyrir
Val. Valsliðið keyrði
Katrín síðan upp hraðann í
Fríðríksen seinni hálfleik og
skrífar skoraði hvert mark-
ið á eftir öðm úr
hraðaupphlaupum. Þróttarliðið var
mjög slaktí leiknum og virkaði
áhugalítið.
Mörk Þróttar: Ágústa Sigurðardóttir 3,
íris Ingvadóttir, Sigurlln Oskarsdóttir og
Kristin Péturedóttir 2 hver, Maria Ingi-
mundardóttir og Drífa Helgadóttir eitt
mark hvor.
Mörk Vals: Magnea Friðriksdóttir 7, Katrín
Friðriksen 7/1 og Ema Lúðvfksdóttir 7/4,
Kristln Amþórsdóttir 5, Guðrún Kristjáns-
dóttir 4, Guðný Guðjónsdóttir 3 og Steinunn
Einaredóttir eitt mark.
KR-Stjaman 20:21
Leikurinn var jafn frá upphafí til
enda. Stjömustúlkumar vom þó
fyrri til að skora og leiddu yfirleitt
leikinn. Staðan í leikhléi var 12:11
fyrir Stjömuna.
Seinni hálfleikur var álíka jafn og
liðin skiptust á að halda foryst-
unni. Þegar um 2 mínútur vom til
leiksloka var staðan 20:20. Þá var
tveimur KR-stúlkum vikið af leik-
velli í einu. Stjaman nýtti sér það
og skoraði 21. markið án þess að
4 KR-ingum tækist að svara fyrir
sig.
KR-liðið barðist vel í leiknum og
miðað við gang hans hefði ekki
verið ósanngjamt þó það hefði að
minnsta kosti uppskorið annað stig-
ið.
Mörk KR: Snjólaug Benjamlnsdóttir og
Sigurborg Sigþóredóttir 5 mörk hvor,
Bryndls Harðardóttir og Birthe Bitch 3
mörk hvor, Karólfna Jónsdóttir og Nellý
Pálsdóttir 2 mörk hvor.
Mörk Stjömunnar: Drffa Gunnaredóttir
og Ragnheiður Stephensen 6 mörk hvor,
Hrund Grétaredóttir og Guðný Gunnsteins-
dóttir 3 hvor, Ingibjörg Andrésdóttir 2 og
Herdís Sigurbergsdóttir eitt mark.
Fram-Vfkingur 28:18
Leikurinn var í jámum fram undir
leikhlé. Þá höfðu Framstúlkur náð
tveggja marka forskoti 12:10.
í seinni hálfleik bmgðu Víkingar á
það ráð að taka Guðríði úr umferð,
en hún hafði haldið Framliðinu á
floti langtímum saman í fyrri hálf-
leik með glæsilegum mörkum. Þrátt
fyrir það sigu Framarar ömgglega
fram úr. Leikurinn endaði með ör-
uggum sigri Fram 28:18. Þrátt fyr-
ir 10 marka tap sýndi Víkingsliðið
góðan leik á köflum. Þeirra best
var Eiríka Ásgrímsdóttir.
Mörk Fram: Guðriður Guðjónsdóttir 9/4,
Ama Steinsen 6, Oddný Sigsteinsdóttir 5,
Margrét Blöndal 3, Anna Halldórsdóttir 2,
Ingunn Bernótusdóttir, Hafdfs Guðjóns-
dóttir og Ósk Vlðisdóttir eitt mark hver.
Mörk Vfldngs: Eiríka Ásgrimsdóttir 8/1,
Inga Þórisdóttir 3/1, Svava Baldvinsdóttir
3, Heiða Erlingsdóttir 2, Halla Helgadóttir
og Valdls Birgisdóttir eitt mark hvor.