Alþýðublaðið - 02.08.1932, Blaðsíða 3

fáfróðgri og ómentaBri en nokk-
nr öinnur atvinnurekendastétt í
hieiminum. peir vita ef tál vili
ekki, að forvextir hér á landi eru
óeðliliega háir né hva'ða þýðingu
]>að hefir fyrir þá að fá þá la>kM
aöa. I’eirn dettur aldrei í hug að
lækka neinn nnnan kostnað sinn
en kaup verluifólksins. Én það
má sýna fram á það með rökum,
sem þtóim yrði ef til váill erfiitt að
hrekja, að það er hag.fnœoilegía
mtlaust og skaðliegt að lækka
verkalaun á krepputímum, auk
þess sem það er harðneskjulegt
og ranglátt. Þeim dettur heldur
ekki í hug að gera neitt til að
auka og bæta markaðina fyrir
vöru sína. Um þá eru þeir fá-
fróðir og úrræðalausir. Þeir
kunna ekki einu sinni mál þedrra
þjóða, sem þeir skifta við, hvað
þá heldur að þeir viti nr '-kuð um
þær og markaðj þeirra. Út á við
vita þeir engirv ráð nema að selja
fisklim longt undir markddsvsr'ði
á Spáni og ítalíu (í umboðssöiu!)
o<r inn á við engin nema kctup-
lœkkun. Það er alkunna, ab ðil
útgerð á Islandi er rekin fyrir
lánsfé. Að spara með því, að fá
lækkaða vextina, sem þeir verða
að borga af rekstursfénu, að
heimta þá vexti lækkaða, þegar
cll sanngirni mælir ineð því, það
dettur ísl. atvinnurekendum ekki
í hug.
i-^.oextir á íslandi vlc
önnur lönd.
Alveg inýliega lækkaði Eng-
iandsbanki forvexti sína úr 2V2 %
Sniður í 2 0/0, Það eru lægstu for-
vextir í lieiminum nú.
Skv. „Fiinanciial News“ 8. þ. m.
voru forvextir þá sem hér segir:
England og Sviss 2o/0, Banda-
rikiin, Frakkland, Holland: 21/2 °/o,
Belgía 3V2%, Danmörk og Sví-
þjóð 4o/o, Noregur 41/2%, Þýzka-
Íand o. fl. lönd 5—5V2%, Finn-
land, Spánn o. fl. lönd 6—6V2%:-
jafnvel lönd, sem eriu í hörmu-
legasta fjárhagsásta'ndi og hafa
orðið að lýsa yfir almenna
greiðslufalili á skulduim (morato-
rium) út á við og inn á við,
eins og Austurríki, Rúmenía og
Lithauen, hafa lægri forvexti en
fisland, eða 7o/0.
Jafnháa formxti og Isicmd,
71/2%, hafa aö. eins tvö íönd, Pól-
land og Jágóslavía, og hœrri for-
vextá hafa að eins tvö ríki, Búlg-
aría og Grikklasnd, og ef tiil vili
1—2 stjórinleysis-lýðveldá í Suð-
ur-Ameríku! fslandi er því íþessu
efni, fyrir náð Landshankastjór-
anna þriggja, skiþað á bekk tneð
f)eian ríkjum, sem aikuramigt er
að standa lægst um menningu í
heiminum, Balkanskaga og Suð-
ur-Ameríkuríki, þjóðir, sem eri^
á takmörkumv þess að geta talist
siðaðar, ríki, þar sem stjórnar-
byltingar og borgarastyrjaidir eru
daglegt brauð og önnur ríki geta
því iekki treyst, iönd, þar seim
þjófar, ræningjar og morðfingjar
vaða uppi, svo að enginn er ó-
hultur um líf sitt né eignir. Er
ALÞÝÐUm/AÐIÐ
piw óftjrirsynju, gp. ísland er
sett á bekk med peim í pessu
efni? \
Eitt af því, sem veldur því hive
forvextir eru háir í iiverju landi,
er það, hve mikil ájiœtta fylgir
því áð lána út peningana. Sú á-
hætta er auðvitað lítii í þeim
löndum, þar sem heiðaiileiki og
áreiðanleiki í viðskiftum er mik-
ill og öfugt. Þess vegna eru for-
vaxtatölur ekki að eins mæli-
kvarði á vélmegun og efnalegt
sjálfstæði þjóðanna, heldur einn-
ig á menningu þeirra og siðferði
í viðskiftum. Það er óhætt að Ííta
aftur á skýrs/luna hér að fram-
an meðfram frá því sjónarmiði.
Þar sem það er regla og vani
að bankar tapi stórfé vegna þess
að þeir, sem lánað er, svíkjast
um að borga, þar verða forvext-
ir að vera háir, pctr sem bankar
töp eru tið og milcil, par ern
bankauextir háir. Og þar með er
komið að einu aðalatriði þessa
máls: Huer, cr u., ( awemiega
orsök pess, atö bcmkavextiri á ís-
kmdi eru suo háir? Vér álítum
að hún liggi í augum uppi, og
aö t. d. hr. Georg ólafssyni sé
hún kunn, þótt hann hafi ekki
minst á hana í .skrifum sínum um
forvextina. Sú orsök er hifi geyst-
legu töp bankanna, sem hafa átt
sér stad á síöusi'.ii 10—15 ármn.
Þau nema nú, skv. yfirlýsingum
2 fjármálaráðherra íslands, um
35—40 milljónum. Þau, en ekki
það að hr .J. J. og fr. Þ. fari
með völd á Islandi, eru orsök
þess, að Island borgar okurvexti
af ríkislánum sínum. Þau, en ekki
það, sem hr. G. Ól. færir til, eru
orsök þess ,hve fonvextir em hér
háir, en það aftux verður til þess,
áð vextir af ríkislánum verða há-
ir, en ekki öfugh Þegar útlendir
kápitalisatr sjá, að þjóðbanki Is-
lands tekur 7—8% af lánum sín-
um, og þegar þeir vita að bank-
ar lands með 100 þúr íbúa l»afa
tapað 35—40 milljónum á 10 ár-
um, þá vita þeir að það stendur
í sambandi hvað við annað, og
pá vita þeir um leið, að það er
áhætta að lána riki með slíkt við-
skiftasiðferði stórfé, 0g pá á-
kveða þeir að taka 5—6% af .lán-
um sínum til ísienzka rikisins og
íslenzkra banka, á sama tíma og
áðrir gneiða 2—3%, sem þeir
berrar M. Jónsson, J. Þorl. og
Jak. M. geta siðan kallað „gula
lánið“, „óskapalánið" o. s. frv.,
einmitt þeir rnenn, sem bera á-
bgrgd á að meiira og mánna leyti,
og eru því áð meira og minna
leyti sekir um bankatöpin S lajnd-
inu og viðskiftasiðferðið, sem
þeim er samfara.
Árið 1903 voru forvextir á Is-
landi 5o/o. Árið 1914 voru þeir
5^/2 %- Á stríðsárunum sveifiuð-
ust þeir mikið eins bg von var,
en síðnstu 15 árin eftir, strídið
hafa peir. stödfigt veriö 7 eSia
8%, nú síðast 7V2°/o. Þau 15 ár
ern eifimitt tímabtt bmkatópmna.
Þar með er ekki sagt að banika-
töpin séu eðlileg afleiðing stríðs-
insi. Það er langt frá því. Þau
eru eðlileg afleiðing af heimsku
og óheitðarleik íhakls- og Fram-
sóknar-manna, sem eru ráðándi
stéttir og ríkjandi fjiokkar í land-
inu. En þetta sýnir hins vegar
einmitt, að bankavextirnir sianda
í sambandi vlx> bankaiöpm og, ern
afleicing petrm. Og sumum af
ráðandi mönnum landsins er það
ljóst og hafa lýst því yfir.
tfijódin, stendur á tverman hátt
stravm, af hmivm geysilegu bankar
töpum: Með háum bcmkavöxtum
og beinum fmmlögum úr ríkis-
sjóði. Á meðan verið er að vinna
upp bankatöpin (sic!) er óhjá-
kvœmilegt dð, vexiimir, séu hájn“
Þessi orð standa í ritsitjórnar-
grein í Tímanum þ. 28. febrúar
1931. Þau eru stooðun fyrv. og
ef til vill núverandi ríkisstjórnar.
Tíminn bætti því að eins við, að
„viðvíkjandi landbúnaðinum"'
væri öðru máli að gegna! „Hann
þolir með engu móti bankavext-
ina“! Hann fékk Búnaðarbankann
og hina lágu vexti hams, og mú
algerða uppgjöf á greiðsium á
vöxtum og afborgunum, og að
líkimdum bráðum aligerða uppgjöf
skulda. Verkalýðurimn fær að
borga „hin beinu fraimlög" í rík-
issjöðinn, skatta og tolla til að
standa straum af bankatöpunum,
sem pjófarnir innan íhaldsflokks-
ins em sekir um. Auk þess ber
hann byrðarnar af gengislœkkun-
inni, sem var framkvæmd ein-
göngu til að létte á atvinnurek-
ehdum. Nú beimta þeir af hon-
utm kauplœkkwi líka! Sú krafa er
svo ósvífin og gilæpsamleg, að
ekki að eins aMir verkamenn,
heldnr allir heiðariiegir menn í
landiinui eiga að rísa upp og mót-
mæla henni. Svarið er: Ef þér
viljið enn „létta á atvinnuvegun-
um“, þá lœkkið bankavextina og
lánið heiðaríegwn möimum einunx
og ekki pjófum!
Niður með forvexíimi/
Jafnaðarmaðíir.
Er pað morð?
, Fyrir hálfum mánuðd tók stræt-
isvagn s-bi frei ðastjóri ©inn enskur,
sem hjólaði á fridegi sínum út
með strönd, eftir því, að bein
stóð úr moldinni á einum stað.
Það var herðabiað. Rótaði hann
þama í moldinni og fann þar
töluvert af beinum, og sá bann
að þetta voru mannabein. Lét
hann bei'nin í poka og fór með
þau á ritstjórn blaðs dns, en
þaðan var lögreglunni gert að-
vart. Var nú leitað betur á staðn-
um og fanst heil bcinagrind, sem
sérfróðir rnenn sögðu að væri af
sext[Vgum kvenmanni. En sér-
fræðingur lögreglunnar, dr. E.
Jones-Evans, áleit að konan, senx
beinagrindin væri. af, hefðá dáið
fyrir í mesta lagi tveim árum.
I
Fataslitur fundnst á staðnum og
vönduð næla úr hvitagulili með
demanti. Enn fremur tanngarður
og var nafn letrað á hann: G.
Raube, bókstafurinn A og talan
18.
Ekki vita menn hvort hér sé
um morð að ræða, en þó er það
talið lildegt.
Um dfigfnia og vegfnn
Mjög laglegan bækling
á ensku um ísland hefir hótel
Þrastalundur gefið út. 17 myndir
eru í honum.
Morgunblaðið
segir í dag rangt frá þýzku
kosningunum. Það segir, að Hit-
ler og þjóðernissinnar hafi 277
þingsæti, en þetta er ekki rétL
Þeir hafa 267 sæti. — Andstæö-
ingaflokkar peirm,, sem hafa
unnið saman undanfariÖ, jafnað-
arrnenn, miðflokkurinn og lýð-
flokkur Bæjaralands, hafa til
samans 230—240 sæti, en auík
þess eru kommúnistar með 85
þingsæti. Einræ'ðisflokkarni'r tveir
eru því í stórum minni hlnta, en
þeir flokkar, sem eru með lýð-
veldisfyrirkomulaginu, eru í
meiri hluta, þar sem líka er vit-
anlegt, að næstum því 25 þing-
menn, er smáflokkamir unnu sæti
fyrir, eru andstæðir Hitler.
I stjórnmálaskærum
í Þýzkalandi á sunnudaginn
biðu 16 menn bana svo kunnugt
isé, en 200 særðust, suniir alvar-
lega. Hins vegar er gizkað á,
að a. m. k. 35—40 menn hafi látiið
lifið á sunnudaginn af völdum
kosninigastriðsinis á einn eða arm-
an hátt. — Éinn leiðtogi komm-
únista 1 Beriín, Sauff að nafni,
var stunginn rýtingi til bana í
rúminu. Árásarmenn hans kom-
ust undan á flótta.
Ottawa.
Síðustu viku hvorki gekk eða
rak á brezku alríkiisráðistefnunni,
isem þar er haldin, en samkomu-
lag er nú í þann veginn að nást
um ýms mildlvæg deiluatriiðii, og
horfurnar um árangur af ráð-
stefnunni stórum betri en var.
ÖIl fundarhöld
eru böinnuð í Þýzkalandi, bæði
úti og inni, til 10. þ. m.
Stavangerfjord
norska stórskipið, sem er í íör-
um milli Noxiegs og Ameríku, er
væntanlegt hingað á morgun.
Stavangerfjord er eitt stærsta
farþegaskip, sem Norðmenn eiga,
og er það mjög vel úr garði.
gert.
Sprengínga-kommunistar og veiði-
þjófarnlr.
Á einum fundi, er sprenginga-
ríll Einars Olgeirssonar hélt ný-
lega, sagði einn af þeiim æstustu,