Morgunblaðið - 15.12.1989, Qupperneq 3

MOHGUNByAÐIfi FÖSXUDA^UR, lfo DESEMliKK lp89
C, 3
Kristín og Kent Wheeler ásamt börnum sínum, Kirk
og Karen.
daga, í öðrum frumlegar dúkkulísur eða fíngerður
útsaumur.
Uppi á lofti í stóra dúkkuherberginu sitja m.a.
sex dömur við ríkmannlegt kaffiborð, hver annarri
fínni. Þarna eru tvö börn ífornkerru og frítt par,
klætt loðkápum, situr í sleða, sem dreginn er af
hesti. Þarna eru drengir og trúðar, en við gluggann
situr sú, sem af 15 dómurum var valin fegurst allra
brúða bessa lands árið 1985 og vann eftirsóttu
Millie-verðlaunin. í kring um brúðurnar eru þeirra
hlutir, flestirfornir, hverá réttum stað, á borðum,
hillum og í skáp með þeirra borðbúnaði. Þetta
gæti verið minnkaður salur úr Versölum.
Og hver er Kristín? Hún er háttvís, fjölhæf kona,
sem vekur athygli fyrir glæsileik, er há, dökkhærð,
blátt áfram og vingjarnleg.
Hún fæddist í Reykjavík 1939 og ólst upp í mið-
bænum. Foreldrarhennarvoru Helga Bjargmunds-
dóttir og Þorbergur Magnússon, sem hún þekkti
aldrei. Hún á tvö hálfsystkyn, Óskar Valdimar og
Sveinbjörgu, en sú var aðeins 3ja mánaða, þegar
móðir þeirra varð fyrir bíl, tveim dögum eftir jól,
1956. Eftir það varð afi hennar, Bjargmundur
Sveinsson, bróðir Kjarvals, ábyrgðarmaður hennar,
en frænka hennar, Lovísa Bjargmundsdóttir, reynd-
isthennieinsog móðir.
Hún minntist tvisvar að hafa komið á vinnustofu
frænda síns og séð þar stafla málverka, en einnig
styttu frá því Danska konunglega, sem hún ekki
gleymdi. Síðar þegar hún hafði ráð á, keypti hún
sér eins styttu, Gæsastúlkuna, og var þetta hennar
fyrsta stofustáss.
Ung hitti hún orustuflugmann, sem var á Keflavík-
urflugvelli. Þegar þau sögðu Bjargmundi, að þau
ætluðu að gifta sig, vildi hann ekki gefa sína bless-
un, fyrr en hann hafði fengið leynilögreglumann til
þess að grennslast fyrir um þennan óþekkta
Ameríkana. En á mormónanum Kent Wheeler
fannst ekki blettur og þau Kristín giftu sig með
hersiðum árið 1960 á Keflavíkurflugvelli og fluttu
til Texas. Þar lærði hún hárgreiðslu, en vann aldrei
við hana. Á meðan þau bjuggu í Þýzkalandi í þrjú
ár, lærði hún hjá þekktum málara, aðallega að
mála andlit. Þau hjón eiga tvö uppkomin börn og
dótturson.
Eftir að Kent gerðist atvinnuflugmaður — hann
flýgur nú stærstu þotum til Ástralíu — bjuggu þau
í Kaliforníu, Virginíu og Utah, og alls staðar hélt
Kristín áfram að læra að mála. Hún er vandvirk og
kröfuhörð og telur sig ekki nógu góðan málara,
ekki nógu frumlegan.
Fyrirtíu árum kynntist hún brúðuhönnun hjá efn-
uðum nágranna í Utah. Þá las hún allt sem hún .
gat um þessa list og kenndi sér sjálf. Kunnátta í
málaralist og hárgreiðslu kom sér vel.
Hún og dóttir hennar reka fyrirtækið „Treasures
ofTo-morrow, lnc.“ í kjallaranum hefur hún vinnu-
stofu, þar sem hún vinnur og kennir, en hennar
nemendur eru á öllum aldri og koma víða að, t.d.
Japan. Brúðurnareru sannar eftirlíkingaraf ca. 100
ára gömlum frönskum og þýzkum postulínsbrúðum,
sem í dag kosta frá 8 til 53 þúsund dali. Mótin eru
gerð eftir þessum dúkkum, stundum höfuð og hend-
ur, stundum öll dúkkan, ef hún er lítil. Kristín hellir
sínu postulíni og brennir. Hér má ekkert út af
bregða og hún veit aldrei, hvað mun birtast, þegar
hún opnar ofninn. Þá hreinsar hún og nuddar postu-
línið, saumar leðurlíkama og treður með sagi. Síðast
kemur málning, fatahönnun, hárgreiðsla og skart.
Að fullgera brúðu tekur frá þrem dögum til þriggja
vikna. Mesturkostnaðurferíklæðnaðinn. Helst
notar hún efni frá Evrópu og loðskinn, aldrei gervi-
efni. Ekkert er sparað, enda segist hún hafa byrjað
að taka þátt í samkeppnum, til þess að afla pen-
inga, þar sem Kent kvartaði undan öllum þessum
kostnaði. Og í nóvember sl. rættist draumur henn-
ar: hún eignaðist þýzka frum-dúkku frá 1912, enn
klædda sínum upphaflegu fötum.
Eftir að vinna Millie-verðlaunin, sem er aðeins
er hægt að vinna einu sinni, getur hún ekki lengur
keppt nema í gegnum nemendur sína. Hún nýtur
þess að hvetja þá og örva, segir að nóg sé búið
að draga úr konum, ekki bara af körlum, heldur líka
af öðrum konum. „Við erum svoddan kettir," bætir
hún við brosandi.
Hún ferðast um landið, kennir, heldur fyrirlestra
og sýningar, oft í pelsadeildum fínustu búða, af því
að flestar brúður hennar eiga pelsa. Hún hefur hlot
ið fjölda verðlauna og um hana hefur verið skrifað
í blöð og tímarit og hún hefur skrifað margar grein-
ar. Fyrirsögn einnar greinarinnar, „Touch of Class“,
hittir í mark. Myndir af brúðum hennar skreyta
kort, dagatöl, plaköt og greinar, enda er hún talin
einn albezti brúðuhönnuður heims.
Fólk úröllum stéttum biðurhana aðhanna eft-
irlíkingu af börnum og vinum. Safnarar safna brúð-
unum, en fleiri safna dúkkum en nokkru öðru, jafn-
vel frímerkjum og gömlum peningum.
Kristín telur sig nú vera á toppnum og segist
hlakka til að skapa fimm feta, íslenzka, drottningar-
lega fjallkonu næsta ár.
Á sunnudagsmorgnum hér er virtur og vinsæll
sjónvarpstími, sem heitir „Capital Edition". í sumar
var sýndur þar þáttur um Kristínu, heimili hennar
og list. Við landarnirvorum hrifnirog hreykniraf
henni. í lok þáttarins lyfti hún einni brúðunni, kyssti
hana og sagði hlýlega: „Mér þykir vænt um þær
allar.“.
Höfundur: Hallfrfður Guðbrandsdóttir Schneider.
Unaður kynlífs
ogásta
UNAÐUR kynlifs og ásta - kyn-
ferðisleg samskipti í nýju Ijósi,
er yfirskrift bókar eftir dr. Andrew
Stanway, sem nýverið kom út hjá
bókaforlaginu Skjaldborg. Bókin
skiptist i sex meginkafla og við
birtum hér hluta úr kaflanum Þró-
un hins kynræna líkama, þar sem
læknirinn fjallar um hvatir og
þrár.
Pótt sennilega sé satt að flest
okkar velji ósjálfrátt maka
sem sé mikið til haldinn samskon-
ar kynhvöt og við sjálf, þá eru
nokkur atriði ólík í þessum hvötum,
þótt kannski sé það ekki nema
öðru hverju, jafnvel í bestu hjóna-
böndum. Talið hefur verið að öll
höfum við missterka kynhvöt.
Raunar fullvissa margir sjúklinga
minna mig um að svo sé þegar
vandamál koma upp í kynlífi þeirra.
Klínísk reynsla þendir þó til þess
að þessi trú sé á misskilningi
byggð vegna þess að jafnvel á
skömmum tíma getur manneskja
sem talin er „kynköld" eða næst-
um áhugalaus um kynlíif, breyst í
Ijúfan og dýrmætan kynferðislegan
maka.
Svarið við þessar sýndarþver-
sögn er að sennilega er okkur ölt-
um ásköpuð álíka sterk kynhvöt
og að það sem veldur muninum
séu missterkar hömlur sem banna
okkur að flíka kyneðli okkar. Fólk
sem virðist gersamlega ástríðu-
laust reynist oft haldið sterku
ímyndunarafli og draumórum en
undirvitundin reynir að verjast því
og jafnskjótt og eitthvað sem er
ekki „viðurkvæmilegt" kemur uppí
hugann reynist þeim um megn að
breyta hugsunum í athöfn.
Vitanlega höfum við öll einhvern
áhuga á kynlífi — enda er það hluti
af lífeðli okkar — en hversu mikið
er „normalt" í hvert tiltekið skipti
er erfitt að ákvaða vegna þess að
við höfum engan samanburð. Til
er fjöldi skýrlsna sem sýnir hversu
athafnasömu kynlífi allir aðrir lifa,
en slíkar athuganir er oft erfitt að
staðfesta, og jafnvel þegar þær
virðast fullkomlega áreiðanlegar
hættir fólki til að líta á bestu hugs-
anlegu stöðu hjá öðrum og bera
hana saman við verstu hugsanlegu
stöðu hjá sjálfum sér. „Normal" í
samhengi við mannlega kynhvöt á
við svið en ekki punkt, og allt sem
með sanni má segja er að það sem
er normalt fyrir mig er normalt
fyrir þig.
Jafnvel hjá sama einstakling
breytist kynlöngunin talsvert mik-
ið. Karlmenn eru á hátindi kyn-
hvatar sinnar rétt um tvítugt og
konur um fertugt. En hvaða mæli-
kvarða sem menn nota þá er alltaf
einhver sem þú þekkir stærri,
betri, lengri, sneggri eða hægari,
og allur slíkur samanburður er til-
gangslaus. Sagt er að menn hafi
minni löngun til kvenna þegar þeir
eldast, en það er alhæfing og útí
hött. Vissulega eru sumir menn á
sjötugsaldri jafn virkir og þeir voru
á þrítugsaldri.
Skoðanir á „meðaltölum" hjá
konum eru jafnvel enn varhuga-
verðari. Til eru konur sem geta náð
orgasma tuttugu sinnum á dag og
aðrar sem eru ánægðar með að
ná honum aldrei á heilli mannsævi
með ástríkum maka. Flestar konur
eru fljðtari að fá orgasma við sjálfs-
fróun en við samræði, og saman-
lögð kynferðisleg útrás konu alla
ævina (samfarir plús sjálfvaktir
orgasmar) er sennilega meiri en
hjá karlmanni. Hæfni konu til kyn-
ferðislegrar nautnar er næstum
takmarkalaus, en geta hénnar til
að nýta hana ræðst af uppeldi
hennar, tilfinningum, persónustíl,
uppeldi, mökum og ríkjandi að-
stæðum.
Margt getur valdið því að kyn-
hvöt einstaklings dofni eða jafnvel
bregðist alveg. Pillan getur valdið
kyndeyfð hjá sumum konum,
svefnlyf, steróíðar, sum lyf við
háum blóðþrýsting og sum geð-
deyfðarlyf geta líka gert það; Ró-
UNAÐUR
KYNLÍFS
OG ASTA

) j wm
it XWFERÐISIK
andi lyf deyfa sennilega kynlíf fleira
fólks en nokkur önnur ytri orsök;
áfengi getur verið kynhvatarbani,
og mörg ólögleg lyf taka sinn toll.
Algengasti sálræni kvillinn í hinum
vestræna heimi er þunglyndi, og
einn þáttur þess er dvínandi kyn-
hvöt. Þunglyndi krefst oftast lækn-
ismeðferðar með einhverskonar
lyfjanotkun eða sállækningum.
Alvarlegir líkamlegir sjúkdómar
geta eyðilegt kynhvötina og það
getur líka mikil líkamleg og andleg
þreyta gert. Margir vinna of mikið,
hreyfa sig of lítið og eiga erfitt
með svefn og skilja svo ekkert í
hvað þeir eru áhugalausir í kyn-
ferðismálum. Auk þess nota sumir
líkamsástand til að koma sér und-
an kynmökum (alveg óafvitandi)
þó að þeir hafi í rauninni aldrei
haft áhuga á þeim.
Óskemmtileg kynferðisleg
reynsla getur þælt kynhvötina.
Sumt fólk verður fyrir eða hefur
orðið fyrir svo andstyggilegri kyn-
ferðislegri reynslu að við liggur að
það óski að kynferði væri ekki til.
Slíku fólki er kynlífið aðeins ömur-
leg skylduathöfn sem það óskar
að verði af sér létt. Hjá sumum
er fyrri nauðgun, kynferðisleg mis-
þyrming í bernsku eða kynferðis-
legt ofbeldi orsök slíkra neikvæðra
tilfinninga gagnvart kynlífi, en hjá
öðrum eru viðbrögðin miklu nær-
tækari. Sektarkennd getur verið
mikilvægur þáttur í fráhvarfi kyn-
hvatar, og þeir af mínum sjúkling-
um sem haldnir eru sektarkennd,
hversu ómeðvituð sem hún kann
að vera, hafa skerta kynhvöt af
ótta við að gera eitthvað sem þau
mundu blygðast sín fyrir.
Sumt fólk er svo vansælt í sam-
búð að það bægir kynhvötinni úr
huganum. Enda erum við fúsust
til kynferðislegra athafna þegar
allt leikur í lyndi. Margar konur
segja mér að þær hafi ekki áhuga
á kynlífi vegna þess að þær séu
hættar að elska, og karlmenn eru
líka farnir að láta slíkt í Ijósi.
Þegar sumir einstaklingar lenda
í ástarævintýrum hafna þeir kyn-
mökum af blygðun; ótta við að upp
komist; hræðslu við ótímabæra
þungun eða kynsjúkdóm, o.s.frv.
En aðrir standa sig best í meinum
vegna þess að kynmök við ekta-
maka séu'of notaleg og „siðsöm",
sem fer í bága við ómeðvitað álit
þeirra á því sem kynlíf ætti að vera.
Allmargar konur sem ég tala við
.segja að þær missi kynhvötina ef
maki þeirra vanrækir líkamshirð-
ingu sína. Eiginmenn sem vínlykt
er af og feitar eiginkonur eru atriði
sem stundum koma til álita.
Loks finnst mörgum kynhvöt sín
dofna eftir slæmar samfarir í
hjónabandi eða utan þess. Alvar-
leg frávísun getur valdið því, einn-
ig það þegar annar aðilinn fer of
geist við að koma fram vilja sínum
eða sérstökum óskum við hinn
aðilann. Duttlungafull eiginkona
eða eiginmaður, eða einhver sem
hvað eftir annað vísar hinum frá,
mun með tímanum endanlega
eyðileggja löngun næstum hvers
sem er. Farsælar samfarir velta
að nokkru leyti á að þær séu fyrir-
sjáanlegar.