Morgunblaðið - 28.04.1990, Síða 2

2 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. APRÍL 1990
- rœttvið
Kjartan
Olason
myndlistar-
mann um
sýningu hans
í Gallerí
Nýhöfn
Þetta eru eins konar
AHATÓMUITRÖLL
í fornum grískum sögnum segir frá Narkissus, ungum manni sem langaði mest af öllu til elska.
Hann leitaði að ástinni, lengi dags, án þess að finna hana — þar til einn daginn, að hann leit sína
eigin ásjónu í lygnu vatni og varð svo yfir sig ástfanginn, að hann starði í djúpin — harmi sleginn
yfir því að geta ekki náð í ástina sína — svo varð örvæntingin svo yfírþyrmandi að hann gekk í
djúpin og sameinaðist elskunni sinni i eilífðinni.
Síðan þetta gerðist hefur mikið vatn runnið til sjávar, menn hafa leitað ástarinnar og glatað
henni og þótt sagan af Narkissus sé goðsögn, má segja að á þeirri stundu, sem hann gekk í djúpið,
hafi maðurinn hætt að elska sjálfan sig — þó ekki í merkingunni sjálfselsku. Þótt við höfúm þús-
und spegla í dag, eyðum við miklum tíma í að leita að sjálfúm okkur og það hlýtur að vera hlut-
skipti listamannsins að útfæra þá leit.
I Gallerí Nýhöfti stendur yfir sýning á verkum eftir Kjartan Ólason; myndum á pappír og þemað
má segja að sé leit að ástinni; grunntóninum — því sem skiptir mestu máli í eðli okkar. Leit Nark-
issusar, í speglalausum fornheimi, var úthverf, leit nútímamannsins er inn á við - og karlmennirnir
í myndum Kjartans hafa engin andlit sem gefa falska ímynd.
að er ljóst af sýningunni, að
Kjartan leitar til fornra grískra
og rómverskra goðsagna, eftir
tilvísunum í leit sinni og þegar ég
segi það við hann, svarar hann í
hálfkæringi: „Já, ég hef mikinn
áhuga á menningarsögu ...“
Hann þegir smástund eins og til
að átta sig og ákveður greinilega
að slá þessu ekki upp í kæruleysi
og segir: „Það er eiginlega ekki
hægt að segja að áhuginn sé á menn-
ingarsögu og það er langt frá því
að ég sé einhver sérfræðingur í þess-
um fornu sögnum. Það sem ég hef
fyrst og fremst áhuga á er hreinleik-
inn í þeim frummyndum — eða ark-
itýpum — sem eru í þessum sögum.
Ef þú skoðar guðina, þá voru þeir
samsettir úr mannlegum þáttum,
höfðu kosti og galla, voru breyskir
og takmarkaðir. Það má segja að
þeir hafi verið samsettir úr þeim
grunnþáttum, sem eru og verða allt-
af eins í manninum ...
. .. þegar ég segi þetta verð ég
alltaf dálítið feiminn. Þetta eru svo
stór orð.
Annars éru þetta ekki mjög ígrun-
daðar myndir, fremur grunnvinna
en einhvers konar útfærsla — ég er
leikmaður og vinn út frá þessum
frumtýpum mér til skemmtunar. Ég
er kannski með einhvetjá sögu í
huga, en auðvitað hefur málverkið
sína eigin lausn. Það tekur öll völd
um leið og maður byijar að vinna,
því það er ekki hægt að illústrera
hugsun."
En Kjartan leitar ekki aðeins að
frumþáttum mannsins, heldur veltir
hann einnig fyrir sér örlögum hans,
eftir að hann hefur horfið í djúpið,
og sameinast þar kannski hinu raun-
verulega sjálfi.
„Ég hef haft dálítinn áhuga á
guðspeki," segir Kjartan, „og ég hef
mér til ánægju stundað kvöldfyrir-
lestra hjá Guðspekifélaginu. Eftir
að ég fór að eldast, hef ég fengið
meiri áhuga á allmennri vísun í
myndlistinni en persónulegri. Ég vil
orðið nálgast þessar arkitýpur al-
mennt. Hver og einn einstaklingur
hefur í sér þessar arkitýpur og vísan-
ir og mér finnst spennandi að nálg-
ast þær, án þess að einkennin séu
Hanna Matía Karlsdóttir leikstjóri th. og Margrét Helga Jóhannsdóttir leikkona
Slgrún Sslrús...
ára,“ segir hún: „Ég er ekki nema
42 ára. — Er það ekki dásamlegt."
Það sem í rauninni bjargar
henni, er ómetanlegt skopskyn
hennar. Hún hristir þetta af sér
og er ekkert að væla.
Svo er hún mjög raunsæ og
skynsöm; hún sér börnin sín alveg
í réttu ljósi og gerir bara grín að
þeim. Hún lifir ekkert í gegnum
þau, heldur leyfir þeim að lifa sínu
lífi og er ekkert að trufla þau.
Auðvitað saknar hún þess að
börnin, sem eru fullorðin og farin
að heiman, komi ekki meira í
heimsókn. En þau hafa svosem
ekkert með hana að gera — hún
vekur ekki áhuga þeirra og þau
koma bara þegar þau þurfa á ein-
hverju að halda. Hún er þessi
sjálfvirka mamma.“
Það segir sig sjálft, að Sigrún
Astrós gerir uppreisn og allir sem
hafa reiknað með sjálfvirkninni
til eilífðarnóns bregðast fremur
illa við, kannski af því sjálfvirknin
hentar þeirra hagsmunum.
„Já, nema Bragi, sonur hennar.
Hann segir henni að gera bara
það sem hún vill gera — skítt
með afleiðingamar.
En uppreisn hennar er dálítið
sérstök. Skilnaður er til dæmis
ekki lausnin. Henni dettur ekki
hug að skilja við Jóa. Hinsvegar
verður Jói sjálfur að ráða hvort
komið er að kaflaskiptum hjá
honum. Hún vill vinna úr sínum
hlutum og honum stendur til boða
að vinna úr sínum og njóta lifsins
með henni.“
Ég hef ekki séð Sigrúnu Ást-
rósu á verkefnalista Leikféíags
Reykjavíkur. Er þessi sýning ný-
komin til?
„Nei, þessi sýning er ekki beint
á vegum félagsins, heldur er þetta
hópvinna innan Leikfélags
Reykjavíkur. Öll framkvæmd við
uppfærsluna er í höndum hópsins.
Við höfum fengið leikmyndahönn-
uð og ljósamann, sem eru fastr-
áðnir við húsið og Leikfélagið
hefur stutt dyggilega við bakið á
okkur, þannig að segja má að
uppfærslan sé samstarfsverkefni
leikhópsins og Leikfélags
Reykjavíkur. Hugmyndin að þess-
ari uppfærslu er ekki heldur ný,
því það eru tvö ár síðan við feng-
um sýningarétt á þessu verki.
Eftir að við vorum byijaðar að
æfa, buðum við leikhússtjóranum
og fleirum á æfingu og var okkur
í framhaldi af því, boðið að sýna
hér á Litla sviðinu.“
Þeir aðilar sem hafa unnið að
sýningunni, auk þeirra Hönnu
Maríu og Margrétar Helgu, eru
Ögmundur Þór Jóhannesson,
ljósameistari og Steinþór Sigurðs-
son, leikmyndahönnuður. Aðstoð-
armaður við sýninguna er Bryndís
Petra Bragadóttir.
ssv