Morgunblaðið - 08.12.1990, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. DESEMBER 1990
B 3
við fyrstu sýn!“
Var það listræn áskorun að taka
að sér stöðu aðalstjórnanda?
„Vitaskuld. í mörg'ár var hljóm-
sveitin án leiðandi aðalstjórnanda;
það er ákaflega erfitt að móta sterka
hljómsveit með gestastjórnendum
einum saman. Ég hef alltaf sagt að
það sé skylda aðalhljómsveitarstjór-
ans að vinna skítverkin, hann verður
að vera harður ef þörf er á, og slípa
handverkið. Við vitum að gesta-
stjórnendur hafa lítinn tíma og þeir
geta ekki kafað djúpt í hlutina. Eng-
inn breytir hljómi heillar hljómsveit-
ar á viku eða tveimur, og því verður
að vera stjórnandi til staðar sem er
alltaf að vinna með hljómsveitinni.
Á þann hátt vona ég að bæði ég og
hljómsveitin hafi þroskast á síðustu
árum, og í raun sýndi tónleikaferð
okkar um Norðurlöndin á dögunum
ljóslega að svo er. í fyrsta skipti
fengum við tækifæri til að leika í
raunverulegum tónleikasölum, og í
það minnsta hljóma útvarpsupptökur
sem gerðar voru ytra eins og þar
leiki virkilega góð fyrsta flokks
hljómsveit. Sem hún er! Það er
ósanngjarnt að hljómsveitin þurfi að
leika í Háskólabíói, ég held að al-
menningur á íslandi skilji ekki
hversu góð og mikilvæg þessi hljóm-
sveit er.“
Salurinn hamlandi
Svo þú ert ánægður með þann
tíma sem þú hefur unnið hér?
„Já, ég held að við höfum afrekað
ýmislegt. Hljómsveitin er betri í dag
en hún var áður en ég kom. Og ég
vona að hún haldi þeirri þróun áfram
og verði sífellt betri. En salurinn
hamlar. Tónninn deyr um leið og
hann yfirgefur hljóðfærið, jafnvægið
er undarlegt, svo við verðum að beita
brögðum og gera hluti sem eru í
• raun rangir til að reyna að láta
hljómsveitina hljóma vel. Þess þyrft-
um við ekki í góðum sal. En það er
ekki bara hljómburðurinn, heldur er
sviðið alls ekki nógu gott heldur.
Það er of vítt og ætti að vera dýpra,
þrepin eru of þröng, hækka alltof
fljótt, og til dæmis fer illa um streng-
ina í þeim þrengslum.“
Þú minntist á tónleikaferðina um
Norðurlönd, og fyrstu tónleikarnir
voru einmitt í Tampere, gömlu
heimaborginni þinni. Hvernig var að
koma þangað með heila sinfóníu-
hljómsveit í farteskinu?
„Það var auðvitað mjög skemmti-
legt. Ég fann að margir finnar
bjuggust ekki við góðri hljómsveit
frá Islandi, en eftirá hitti ég gamla
félaga og þeir virtust bæði undrandi
og ánægðir. Þeir vissu ekki hvað
þeir áttu að segja, en að lokum sagði
einn: „Til hamingju. Þín hljómsveit
er betri en okkar!“ Og ég gat leyft
mér að vera ánægður.
En auðvitað eru allir tónleikar
jafn mikilvægir."
Hvernig var ferðin annars?
„Við héldum fimm tónleika. Til
að byija með voru þrennir tónleikar
í Finnlandi, og það var þægilegt því
við höfðum alltaf dags leyfí á milli.
En síðan lékum við í Stokkhólmi og
í Kaupmannahöfn strax á eftir; ferð-
irnar voru erfiðar, menn hvíldust
ekki sem skyldi, en samt held ég
að okkur hafi alltaf tekist vel upp.
Og ekki síst í Kaupmannahöfn."
Dómar voru alls staðar mjög lof-
samlegir, og einhvers . staðar var
strengjasveitinni hælt sérstaklega.
„Það kemur mér ekki á óvart.
Háskólabíó er verst fýrir strengina
af öllum hljóðfærunum, en þegar við
leikum í góðum tónleikasölum heyr-
ist að strengjasveitin er alveg frá-
bær. En ég verð að viðurkenna að
ég hef verið harður við strengjaleik-
arana, og það kemur kannski til af
því að sjálfur er ég fiðluleikari og
hef mjög ákveðnar hugmyndir um
það hvernig strengir eiga að hljóma
í sinfóníuhljómsveit."
Fjölmiðlar verða að sinna
hljómsveitinni betur
Hvað hefur þú að gera með mótun
dagskrár næstu ára, varðandi tón-
leika og hljóðritanir?
„Það er starfandi verkefnavals-
nefnd, og ég starfa með henni að
undirbúningi dagskrárinnar. En þeg-
ar kemur að útvai-psupptökum er
það Ríkisútvarpið sem tekur ákvarð-
anir um hvað það vill hljóðrita. Á
hverju ári vinnum við í fimm vikur
fyrir útvarpið, og það ræður hvernig
þeim tíma er varið; ég get engu
ráðið um það þótt ég vildi.
En ef ég minnist á nauðsynlegar
breytingar þá þyrfti að fjölga í *
strengjasveitinni. Annars fær hún
ekki að njóta sín sem skyldi. Það
er lykilatriði ef við eigum að leika
áfram í þessum sal.
Svo þarf nauðsynlega að halda
fleiri skólatónleika. Þeir eru alltof
fáir. í skólunum eru áheyrendur
framtíðarinnar og það verður að
byija snemma að veiða þá. Ekki
má ég gleyma þætti sjónvarpsins,
en það hefur komið mér mjög á
óvart að það virðist.ekki hafa áhuga
á hljómsveitinni. Samt hefur sjón-
varpið samning við hana sem er nær
ekkert nýttur. Sjónvarp er mjög
góður miðill til að kynna tónlist í,
og ég hef jafnvel stungið upp á því
að hljómsveitin leiki í sjónvarpssal.
En því miður hafa engin viðbrögð
borist og mér þykir það leitt. Fjöl-
miðlar verða að sinna sinfóníuhljóm-
sveitinni betur, hún á fullan rétt á
því!“
Þú ert ungur en hefur þegar öðl-
ast mikla reynslu sem stjórnandi.
Hvað tekur við þegar samningi
þínum lýkur hér 1992?
„Þótt það hljómi undarlega, þá
er ég ekki mikill framagosi. Ég
skipulegg líf mitt ekki langt fram í
tímann; maður veit aldrei hvað kem-
ur uppá. Ég hef verið mjög ánægður
með Sinfóníuhljómsveit Islands, og
ég get þroskað mig enn frékar með
henni. Én ég kem einnig fram víða
annars staðar sem gestastjórnandi
og það er mjög mikilvægt, ég kynn-
ist ólíku fólki og vinn við mismun-
andi skilyrði. í augnablikinu hef ég
þannig of mikið að gera ef eitthvað
er.“
Viðtal: Einar Falur Ingólfsson
eitthvað upphafið og fallegt. Ekki
svo að skilja að það hafi verið eitt-
hvert markmið hjá mér að gera
mikið úr veiðieðlinu vegna þess að
svo margir hafa litið þetta öðrum
augum. En ef ég þytófyrir bragðið
meiri villimaður en þorri þjóðarinn-
ar, j)á er ég bara stoltur yfirþví.*1
I upphafssögunni er eins og hrun
sé afstaðið, hún gerist greinilega
síðar en þær sem á eftir koma. í
síðustu sögunni er svo söguheifnur-
inn horfinn og líkast því að höfund-
ur skeri sögumann. Er þá allt að
fara til andskotans.
„Já, þessi saga er búin að
minnsta kosti. Það er hins vegar
ekki neitt samasem merki út í
víðara samhengi. Eins og ég sagði
þá er þessu ekki ætlað að vera
dæmigert og hvað þá altækt. En
ef menn vilja hafa þetta af spá-
sagnaættinni þá er ekkert við því
að segja, nema að bókin er að vísu
lélegur áróður. Hitt er annað mál
og stærra að þessi árin fer fram
rújög alvarleg þróun í landinu. Ef
þau öfl sem vilja hagræða dreifbýl-
inu alveg í drep hafa sitt fram, og
eru samtímis að bijóta niður sjálf-
straust landsbyggðarfólks með
skipulegum hætti, þá sé ég ekki
annað en alvöru fjölbreytni í menn-
ingu okkar muni stöðugt hraka.
Nú er líka búið að opna fyrir að
trillukallar verið keyptir upp smám
saman. Ef þróunin verður áfram
þessi er hætt við að verði ansi dauf-
legt bakland og lítill jarðvegur fyrir
menningu í landinu. Þetta tekur
einhveija áratugi, en þá gæti skað-
inn verið orðinn óbætanlegur, alveg
sama hvað þeir fara í mörg mál-
ræktarátök og mennjngarvikur.
Menn þurfa ekki að ímynda sér að
verði til einhver gullaldar Aþena í
Reykjavík. Ef hér þróast upp enn
frekara borgríki en orðið er þá verð-
um við ekki annað en menningar-
legt úthverfi. Og það eru voveifleg
merki á lofti. Þingeyingar eru til
dæmis ekki lengur mqntnustu menn
í heimi. I staðinn eru komnir aðrir,
Jón Páll, sem er nógu saklaust og
skemmtilegt, en í þeim flokki eru
líka sýnu verri menn, því miður.“
Viðtal: Einar Falur Ingólfsson
4.'

Æviiaga
hugmynda
Helgispjall
Matthías Johannessen
Engin hálfvelgja, enginn hörgull á
skoðunum, stundum reitt hátt til
höggs og kveðið fast að orði. Bók
sem ffæðir, gleður, reitir þig til reiði
og agar hugsun, mál og mennsku.
Meitlaðar greinar og leiftrandi hug-
renningar skálds sem er hvort tveggja
í senn, sjáandi og rýnandi.
&
&
Ein af fegurstu Ijóðabókum höfuðskálds
á okkar dögum. Hér er túlkuð sú skynjun
sem dýpst og innst stendur f persónu-
leikanum. Endurútgáfa Ijóða eftir skáld
sem hefur varðveitt „upprunalegt eðli
sitt og tilfinningalíf í heimi nútímans sem
er margt betur gefið en að þyrma
slíku að fyrra bragði“.
h
íb
IÐUNN
♦ VANDAÐAR BÆKUR í 45 ÁR