Alþýðublaðið - 21.02.1933, Blaðsíða 2

ALP 'ÐUBLAÐIÐ
SJóðbrask og (ávitar.
Undanlirðgð Magnúsar afhjúpisð.
SamningiU' Magnúsar Guð-
mumissonar og Vigfúsar Einars-
sonar um kaupin á Reykjahlíð
(Hlaðgerðarkofi) fyrir Minningar-
sjóð Jóhanns Jóhamnessonar og
Siguirbjargar Guðnadóttur var eft-
ir frásögn Magnúsar gerður 2.
nóvember s. L. Jarðarverðið með
bygginguim og 10 kúm var 90
þúsuncí krónur, — þrefalt fast-
eignamatsverð. Veðskuldir á jörð-
ilnni voru þá 36 000 kr. á 1. veð-
réttál; þar af 6000 kr. til Jaroelda-
sjóds» er Vigfús hafði krækt sér í
láln úr 1929, og líka var undir
stjórn hans, en 30 000 kr. úr gam-
almennahælissjóðnum. Tryggvi
Þórhallsson mun hafa lagt blies*'
un sína yfir þessd ián.
Viyfús gerdi hverja tklraimina á
fœiur\ armari til ad fá Trijgtypa
Þórfiallssoy til a7) kaupa kottd
f/jrir sjódlnn. en Tryggva mun
hafa þótt hann ganga nógu langt
með láúunuim alveg upp í reyk-
háf, stóðst ávalt árásir Vigfúsar
um þetta mái og þvemeitaði.
■Samkvæmt upplýsingum, er ég
hefi fengið frá sýslumánni Gull-
bringu og' Kjóðiar-sýslú, er ekki
þifnglýst veðskuld á Reykjahlíð
nema 6000 kr. til Jarðeldasjóös-
ins. Veðsjwfd Vigfúsar, Eimrsson-
m # (p\mu’mpnnahœlifísjóidsius
hef/r alls ekki verið. pinglýst. Er
þax um stórfcostlega embœttisvcm-
rœkslu að ræða af háifu stjórn-
anda sjóðsins, Vigfúsar Einarsson-
ar, og aigerlegá óskiljanlegt, að
hann skuli að minsta kosti ekki
hafa trygt rétís sjóðsius með því
að þiinglýsa skuldinui eins og hon-
um er skylt. Gagnvart þriðja
manni, sem kynni að vilja ganga
að jörðinni, gildir ekki veðið til
sjóðsins^ þegar þvi er ekki þing-
lýst, ef honum er ekki sannan-
lega kunnugt um það fyrir frarn.
Tii dæmis um hve ósvífið kaup-
verð sjóðsins á kotinu er, 90000
kr., skal þess getið, að tveir skjp-
stjórar vildu kaupa jörðina s. 1.
sumar og buðiu mast í hana 36 000
Ar.„ eða rétt fyrir áhvílandi veð-
skiiiid. Vijgfús sjálfur gerði 1932
náðsmauninui mboð um að leigja
honum jörðina fyrir 3000 kr„ en
rálðsmaðurinn tók ekki, í mál að
leigja hana fyrir meira en 1500 fcr.,
sem er 6 o/0; vextir af 25 000 kr.
Það er því sjáantegt, að jörðin
-mmi cdls ekld veryj meira virSf en
hvljir. á hennlt svo að mieináng
Vigfúsar og Magnúsar var, að
Vjgfúsi yrði rétt .um 54 púsimd
kr, gjöf úir ganmlme nnasjó ojium
Þó er ekki hægt að sejgja að
úigfúsi hafi eriginn greiði verið
áiður gerður viðvíkjandi þessari
jörð. Bygt var nýtt prestsetux að
vlosfelli í Mosfellssveit árið 1930
yrir séra Hálfdan Helgason, son
úskupsins. Þá þótti það hið mesta
njallræði að nota heita vatnið
sumtan tiíl í dalnuimií hitaveitu ti-1
þess eins að hita upp 'pnests-
setrið. Gekk Jónas Jónsson, sem
þá var ráðherra, og hefir eins og
unnugt er, heita vatnið á heilan-
um, þegar inn á þetta. Ein í stað
þess þá að taka vatnið strax þar
sem það var nægitegt til, á Norð-
ur-Reykjum‘, var farið að bora
fyrir meiru heitu vatni í Hlað-
igerðarkoti, isem Vigfús var þá
orðinn eigandi að. Var kostað til
þessa 2000 kr. og féð teldð úr
kirkjujondicis.jó ði, en ekkert heitt
vatn koim, svo að ekkert varð úr
þeirri hitaveitu, og Vigfús hagn-
aðist beld'ur ekki neitt á þessu.
Þess skal samt getið til fróðleiks,
\ að hiitaveita til Mosfells var síðan
gerð frá Norður-Reykjum og
kostaði 9000 kr„ sem líka voru
teknar úr kirkjujaroasióc'L svo að
betur hefði svarað kostnaði að
gefdj prestinum öll kolin í húsið á
hverju áír,i heimflutt. Hann er nú
látinn gtleiða x leigu fyrir vatn-s-
réttindin til eiganda þeirra 200
kr. á ári og annað ekki. Er þetta
annað dæmi um ráðsmensku op-
inberu sjóðanna.
Magnús Guðmundsson hefiir í
annað sínn í Morgunblaðinu 18.
þ. m. reynt að afsaka iarðakaupin
og skríður nú undir pilsfald Guð-
rúnar Lárusdóttur, hetjan. Segir
hann að gamalmeniniahælissjóðjr-
inn 'hafi keypt jöxðina fyrir fá-
vitahæli! og ætli ríkisstjómin síð-
an að greiða sjóðnum leigu fyrir
fávitahælið!!, fulla vexti af 90
þús. 'kr.! Það sjá nú allir, hversu
mikiö vit er í þessu, að fara að
brjóta skipuiagssikráha, er segir
iað kaupa skuli jörð undir gamal-
mennahæli og byggja það, svo að
það sé tilbúið til starfa 1972, en
í gærkveldi kl. 8V’i varð það
slys hér rétt utan við ,‘Engiey,
að þýzka fluitningaskipið Brigette
Stuirm, er hingað var á teið með
sailt, rakst á línuveiðarann Papey
frá Hafnarfirði, er var að koma
frá Reykjavík.
Kom þýzka skipið á Papey
miðja, sem sökk eftir 2—3 mín-
útur. Á Papey voru 17 mienn,
koim'ust fjónir þieirra upp á at-
kexiið á bógi þýzka skipsi'ns, en
fjónum var bjargað af sundi. Hin-
ir niu sMpverjamir fórust, og
voru það þessir:
1. Jón Oddísson, 1. vélstjóri, átti
hieiima í Hafnarfirði, 32 ára, læt-
ur eftír sig komr-og 3 börn.
2. Bjarni Magnússon, úr Hafn-
arfirði, 40 ára garnall, ógiftur.
ekki fyr, eni í þess stað að kaupa
jörð strax og þáð undir fávita-
hæli, en vaxtabyrðinni af þessu
geypiverði jarðarinnar verði dengt
á ríkissjóðinn. Til stofnunar fá-
vitahælis er engin minsta heimild.
í umræðunum á þingi 1932 um
þingsáíl.till. frá Guðrúnu ,Lárus-
dóttur um það má:l, og i rök-
studdri dagskrá, sem vísaðj mál-
imi algerlega frá„ er þess hváð
eftír annað getið, að ekM komi
1il mála að leggja nú ú: I stóríeld-
an kostnað út úr þessu; allán
undirbúning vanti, og hann verði
fram að fara fyrsit, áður en tengria
veröi gengið. En undirbúningur-
ihn er ekM sá, að brjóta s.kipu-
lagsskrá gamalmsn nahælis s j ó ð s-
ins, eyðileggja hann og gefa Vig-
fúsi Emaxssyni stórfé, heldur að
kynna isér hvernig slík hæli eigi
að vera, áistand, fávita í landinu,
láta lækni og kennara læra þessar
sérfræðigneinar, sem enginn kann
nú hér á landi, um aðhlynninigu
og kenslu fávita.
Svo iangt gengur Magnús Guð-
munds'son, er hann er að reyna að
Ijúgu sig. fm pessu hmykslismált
og ábirgðum geraa stnna, að hann
ber því við, að fávitahæli sé að
eins ókoimið, og hafi legið beint
við þess vegna að kaupa Reykja-
hlíð, og það fyrir þetta okur-
verð, sem enginn mælir bót. En
nú er það svo, að jafnvel sá und-
irbímlngur pessa máls, er pingic)
œtkiðist til, hefir alls ekki verið
gerðun Enginn hefir kynt sér fyr-
irkomulag slíkiia hæla, landlæknir
ekki einu sinni verið beðinn um
að gera neitt í þessu efni, og
engmr, umsngnar hans lettad,
Landlæknir, sem af sjálfsdáðuro
heíir skoðað bygginguna í Reykja-
hlið, segist álíta hana óhœfa til
gamalmennahælis, spítala, fávita-
hælis eðia hverrar annarar opin-
berrar starfsemi Enda fer það að
(ættaður úr Noröur-Múlasýslu) 43
áina, gif tur. Lætur eftir sig 3 börn.
4. Eiríkur Magnússon, úr Hafn-
arfirði, 25 ára, vann fyrir gam-
alli móður.
5. Gecil Sigurbjörnsson, úr
Gmndaríirði, 37 ára. Lætur eftir
sig konu og 5—6 börn í ómegð.
6. Jóbann Kriistjánsson, úr
Gituindarfirði, 41 áírs.
7. Ólafur Jónsson, frá Dalvik,
20 áxa.
8. Þórður Kárason, úr Reykja-
vík (sumilr segja ættaður úr
Vestanannaeyjum) 24 ára gamall.
9. Þórður Guðmundsson, Vest-
urgötu 22, Reykjavík, 42 ára. Var
giftur Björgu Sigurðardóttur; þau
ð'ttu 2 ung börn.
vonum, þar sem byggíngin er auk
peningshúsa ekM annað en ein
góð íbúð og svo skot fyrir vinnu-
fólk, en engir gangar, engin loft-
ræsting oig engin fullnægjandi
herbergjatala fyrir opinbera stofn-
un. Auk þess má taka fram, að
ríMð á nú þegax aðra og miklu
falleigri, sóilríkari, auðugri og heit-
laxft jörð, ReyM í Ölfusi, með lækni
við hliðinia, sem hefði veiúð ólíkt
betur tiivalin undir hæli, hvort
heldur sam hefði verið fávitahæli
eða gamalmennahæli.
Magnús Guðmundsson talar um
kaupin sem tilboð til fjárveitinga-
nefnda alþingis, og Morgunblaðið
tekur í sama strenginn. En þó
játar hann að -hann hafi gert
saynning við Vigfús Einarsson
fyrir hönd sjóðsins. Hvernig
stendur á því, ef þetta átti að vera
tilboð, að hann gerði samninginn
en beið ekM með það? Hvers
vegna þvexbrauit hann skipulags-
skrána? Og hvers vegnia segist
hann nú ætla að leggja málið fyxv
ir fjárveitimgianefndir þiingsins,
sem málið kem'ur ekkert við?
Þetta er alt auðvirðilegt yfirklór
á gerðum hanis.
Það hefir nú svo greinilega sem
mest má verða verið sýnt fram
á, að öll undanbrögð Magnúsar i
þessu máli korna honum að engu
haldi, og því lengur sem hann
dregur að meðganga hrednitega
brot sitt og taka afteiðingum þess
ásamt ■ skcifstofustjórianum, þess
ver skal flett ofan af honum. Er
honum því vænstur kostur að taka
þessu máli eins og maður, en af
vaxnargreinum hams skyldu menn
halda, að hann annaðhvort væri
sjálfur fáviti eða héldi lesemdur
blaðanna og flokksmemn sína vera
það.
Héðinn Valdmorsson.
Þeir, sem björguðust, voru:
1. Guðmundur Magnússon,
skipstj., Hallveiigarstíg 9, Reykja-
vík.
2. Halldór Magnússon, stýri-
maðiur, úr Hafnarfirði.
3. Bjarmi Marteinsson, II. vél-
stjóri, úr Hafnarfirði.
4. Helgi Halldórsson, matsveinn,
Skólavörðustíg 12, Reykjavík.
5. Bjami Ármason, úr Stykkis-
hólmi.
6. Jórmundur Einarsson, úr
Grundarfirði.
7. Guðmixmdur Jóhamn Guð-
mundsson, úr Hafnarfiirði, og
8. Gunnar Sigurðsson, úr Hafn-
arfirði.
Stórslys í gærkveldl.
Pýsska flntningaskipið Hrlgitfe Stm. m og Eínnveiðailim
Papey rekast á. — 9 menn farast.
3. Björm Jónssom, úr Hafnarfirði