Morgunblaðið - 24.05.1992, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. MAI 1992
ATVINNUÞATTTAKA
ALDRADRA
Sjálfsögð
mannréttindi
aldur. En verður fólk ekki bara feg-
ið að sleppa? Hve stór hluti hópsins
vill fá að vinna lengur en gert er
ráð fyrir? Kannanir hafa verið gerð-
ar á þessu og í alveg nýrri könnun
hér kemur í ljós að 60% þeirra sem
spurðir voru hvort æskilegt sé að
fresta lögbundnum starfslokum
telja það vera, en 40% ekki. Það
athyglisverða er að unga fólkið
fram að þrítugu er næstum jafn
ákveðið þeirrar skoðunar að starfs-
lokum eigi að fresta og alveg jafn
margir í aldurshópunum á miðjum
aldri fram til 67 ára. Hægt er að
velta fyrir sér af hveiju. Út af fyr-
ir sig er merkilegt að unga fólkið
skuli hafa hugsað um þetta. En í
þessu litla landi eru flestir í nálægð
við aldrað fólk og sjá hvernig því
líður og vegnar þegar og eftir að
það er látið hætta að vinna. Og
miðaldra fólkið er kannski farið að
hugsa til eigin elliára. Námskeið
hafa verið haldin til undirbúnings
starfslokum, en landlæknir segir
að margir séu tortryggnir á þau,
taka það sem vísbendingu um að
ýta eigi þeim af vinnumarkaðnum.
Athyglisverðust er þó hin afdráttar-
lausa afstaða eldra fólksins til þess
að hætta fyrr í fullu starfi ef kost-
ur er á minnkuðu starfi til lengri
tíma. Þar segja yfir 90% að þeir
mundu vinna áfram í hlutastarfi.
Þegar skoðaður er vilji fólksins
sjálfs virðist það vera kosturinn sem
flestir telja að eigi að taka, að þeir
fái að skipta heilsdagsstarfi fyrir
hlutastarf eftir að eftirlaunaaldri
er náð. Þetta styðst ekki við eina
könnun heldur margar og er gerð
grein fyrir einni, um lífskjör og lífs-
hætti á íslandi í meðfylgjandi
rammagrein. Af hveiju ætli stafí
þá vaxandi kapp á að láta fólk
hætta 67 eða 70 ára? Er það svona
óhagkvæmt fyrir þjóðfélagið að það
vinni?
Ávinningur vafasamur
Á Norðurlöndum, Bretlandi og
víðar eru menn farnir að spyija sig
hvað hafi áunnist við þetta. Það var
m.a. til umræðu á fundi landlækna
í Finnlandi nýlega, að því er Ólafur
Ólafsson tjáir mér. Hvort það bæti
nokkuð hag ríkisins að halda fólki
atvinnulausu er umdeilt, í fyrsta
lagi vegna framleiðslutaps sem af
hlýst, en í ofanálag koma svo eftir-
laun, tryggingar o.fl. sem þarf þá
að greiða út. Rætt var um að þarna
skipti í tvö horn á atvinnumarkaðin-
um og að e.t.v. skoðuðu menn þetta
ekki rétt. Annars vegar koma út-
gjöldin af því að láta starfsfólk hins
opinbera hætta á sama aðila, þ.e.
ríkissjóð. Launin færast bara á milli
kassa í sama sjóðnum. Þegar um
einkafyrirtæki er að ræða losnar
atvinnurekandinn aftur á móti við
þessi útgjöld, en þau koma engu
síður á aðra sjóði. Ávinningurinn
getur því verið einhver hjá einkaað-
ilunum en tæplega hjá ríkinu. Þetta
kom til umræðu á fundi landlækn-
anna í Finnlandi nýlega í sambandi
við umræður um slæm áhrif atvinn-
uleysis á heilsufarið, sem Ólafur
Ólafsson kvað engann efast lengur
um. Ef til vill ætti að hugsa þetta
mál allt öðru vísi, að því er Ólafur
sagði.
Af þessu má ráða að það kemur
ekki af sjálfu sér að flokka áldraða
sem sjúkiinga. Eða eins og Páll
Skúlason prófessor benti á í nýlegri
grein, að almennt er fólk í þessum
hópi í sjálfu sér sjálfstætt og sjálf-
bjarga, en hefur yfirleitt ekki að-
stæður eða tækifæri til að nýta sér
sjálfstæði sitt, eða réttara sagt það
fær ekki að vera sjálfbarga, vegna
þess að öldungurinn er of gamall.
Hann má ekki lengur stunda sína
vinnu heldur á að setjast í helgan
stein.
Hvað heitir þú? - hverra manna ertu?
ER ÆTTARMÓT
í UPPSIGLINGU?
Á stóru ættarmóti er tilvalið aS næla nöfn
(oótttakenda í barm þeirra. I Múlalundi
færð þú barmmerki fyrir þetta e&a önnur
tilefni. Einnig fást foar plastmöppurnar
þægilegu fyrir Ijósmyndirnar.
HafSu samband viS sölumenn okkar
í síma 688476 eSa 688459.
Múlalundur
Vinnustofa SÍBS • Hátún 10c
Símar 688476 og 688459 • Fax: 28819

SIMANUMER
heðinn:
GARÐASTÁL
STÓRÁSI 6 SÍMI 91 - 652000
PÓSTHÓLF15 210 GARÐABÆ
= HEÐINN =
SMIÐJA
STÓRÁSI6 • GARÐABÆ » SÍMI 652000 ♦ FAX 652570
Hönnun • smíði • viðgeröir- þjónusta
Starfslokin
sem mjúkust
Á UNDANFÖRNUM árum eða áratugum virðist stundum sem
kapp sé lagt á að stytta starfsævi fólks. Og margir hafa haldið
að það sé stefna félaga launafólks. En upp á plakatið sem dreift
er, þar sem taldir eru upp kostir þess að fólk haldi áfram að
hafa atvinnu á efri árum bæði fyrir einstaklingana og fyrir
samfélagið, skrifa öll stærstu verkalýðs- og launþegafélögin og
fleiri samtök. Taka þannig undir það að eldra fólk eigi að geta
unnið áfram. Magnús L. Sveinsson, formaður VR, tók undir þá
skoðun þegar við bárum þetta undir hann.
H'að einstaklinginn varðar segir þar: Að hafa atvinnu
eru sjálfsögð mannréttindi. Að hafa atvinnu er viður-
kenning á þátttöku í samfélaginu. Að hafa atvinnu
eykur sjálfsvirðingu og heilbrigði. Að eiga möguleika á
sveigjanlegum vinnutíma mildar starfslokin. Að hafa atvinnu
auðgar mannlífið. Hvað samfélagið varðar: Starfsreynsla
og þekking eiga samleið í samfélaginu. Sveigjanlegur vinnu-
tími og starfslok þýða í flestum tilvikum: Færri heimsóknir
í heilbrigðiskerfið. Minni afskipti félagslegrar þjónustu,
minni notkun lyfja. Atvinnuþátttaka fólks á efri árum
skapar verðmæti.
Úndir þetta skrifa: Alþýðusamband íslands, Bandalag
starfsmanna ríkis og bæja, Iðntæknistofnun íslands,
Félagsmálastofnun Reykjavíkurborgar, Samband al-
mennra lífeyrissjóða, Landssamband lífeyrissjóða,
Landssamband iðnaðarmanna, Verslunarmannafélag
Reykjavíkur, Félag bókagerðarmanna, Rauði kross
íslands, Trésmíðafélags Reykjavíkur, Farmanna- og
fiskimannasamband Islands, Öryrkjabandalag ís-
lands, Öldrunarráð íslands, Verkakvennafélagið
Sókn, Bændasamtökin, Verkamannafélagið Hlíf,
Verkamannafélagið Dagsbrún, Landssamtökin
Þroskahjálp, Námsflokkar Reykjavíkur, Kenna-
rasamband íslands, Sjómannasamband íslands
og Verkakvennafélagið Framsókn.
Magnús L. Sveinsson minnti á yfirlýsingu sem
gefín var út i þjóðarsáttarsamningunum, þar
sem segir: í þeim tilgangi að auðvelda starfs-
mönnum aðlögun að því að láta af störfum
munu Vinnuveitendasamband íslands og Vinnu-
málasamband samvinnufélaganna beina þeim
tilmælum til félagsmanna sinna að þeir leggi
sig fram um að koma til móts við óskir starfs-
manna um að fá að minnka starfshlutfall sitt
á síðustu árum eftir eftirlaunaaldur. Kvað hann
þetta sýna viðhorf verkalýðshreyfíngarinnar. í
þessum þjóðarsáttasamningum náðist samkomulag um uppsagnir á
síðasta hluta hins opinbera starfsaldurs, þar sem uppsagnarfrestur
lengist fyrir þá sem unnið hafa 10 ár eða lengur eftir því sem þeir
verða eldri, í fjóra mánuði eftir 55 ára aldur, fimm mánuði eftir
sextugt og sex mánuði þegar starfsmaður er orðinn 63 ára, en
starfsmaðurinn getur hins vegar sagt upp starfi með þriggja mán-
aða fyrirvara. Til hærri aldurs náði þetta samkomulag ekki, en
Magnús segir:
„Grundvallarviðhorf mitt er að starfsaldurslok verði ákveðin með
tilliti til heilsufars. Að þau séu sem mjúkust og þannig að menn
finni sem minnst fyrir þeim. Að vinnan sé ekki bara peningaspurs-
mál heldur sé um að ræða sálarheill, að fólk hafi lífsfyllingu. Fólki
við fuila heilsu finnst eins og fótunum sé kippt undan því ef að það
er gegn vilja sínum látið hætta að vinna.“
Þegar Magnús er spurður hvort hart sé gengið eftir því að eldra
fólk hætti störfum á opinberum verklokatíma, segir hann það vera
misjafnt, fari eftir fyrirtækjum. í minni fyrirtækjum sé vægar tekið
á því að aldaðir haldi áfram. En minni fyrirtækjum fari bara fækk-
andi. Mikilvægt sé að fólk fái að vinna sem lengt, allir fái að vinna
eins lengi og þeir vilja og geta. Og ekki eigi að vanmeta þekkingu
eldra fólks og reynslu. I auknu atvinnuleysi megi samt setja við
þetta spurningamerki, þar sem þeir sem komnir eru yfir sjötugt
hafi þó lífeyrisgreiðslur. En sjálfsagt sé þá að skoða alla myndina.
Við erum til alls
líkleg, stendur
m.a. á þessu pla-
kati um atvinnu-
þátttöku fólks á
efri árum.
læstu námskeið
verða haldin í þessum
mánuði, 29. til 31. maí.
Skráningar
eru í símum:
20010
620700 og 21618
Áhugafólk um almenna dansþátttöku á íslandi
LÆRÐU LÉTTA DANSSVEIFLU Á TVEIM DÖGUM!