Morgunblaðið - 20.08.1992, Síða 4

4 B
MORGUNBLAÐIÐ VIÐSKIPTI/ATVINNCLÍF FIMMTUDAGUR 20. ÁGÚST 1992
Gengismál
Gengislækkun dollars talin
hagstæð fyrir þjóðarbúið
Áhrifín eru einkum jákvæð á greiðslubyrði af erlendum skuldum
þar sem meira en helmingur langtímalána er í dollurum
GENGI dollars gagnvart íslensku krónunni hefur lækkað verulega nú
í sumar eftir nokkra hækkun framan af árinu og er nú skráð kringum
54 krónur. Gengið er um 8% lægra en að meðaltali í fyrra gagnvart
krónunni og rúmlega 15% lægra en það var var hæst í fyrra. Náði
sölugengi hæst 63,90 kr. í byrjun júlí í fyrra en var að meðaltali yfir
árið 59,04 kr. Frá áramótum er þó einungis um 3% lækkun að ræða.
Ákaflega erfitt hefur reynst að spá fyrir um þróun dollarans vegna
þeirrar óvissu sem ríkir í bandarísku efnahagslífi. Sömuleiðis hafa
háir vextir í Þýskalandi þrýst gengi marksins gagnvart dollar upp en
á sama tíma hefur vöxtum verið haldið mjög lágum í Bandaríkjunum
vegna stöðnunar í efnahagslífinu þar í landi. Lækkun dollars hefur
margvísleg áhrif á íslenskt efnahagslíf og virðast þau fremur vera
hagstæð m.a. vegna þess hve hátt hlutfall erlendra skulda er i dollurum.
SPfl N0KKURRA BflNKfl UM ÞRÖUN Á GBMGID0LLARS gagnvart þýska markinu og japanska jeninu 13. nóvember 1992. Gengi um miðjan dag í gær var 1,4585 fyrir þýska markið og 126,47 fyrir japapska jenið. . .. SW gagnvart marki gagnvart jem
D.K.B. 1,5300 + 130,00 +
■- ' / - . \ FUJlMNK ,..l: 1,5500 + 133,00 +
i.b.j.^ 1,4200 120,00
MITSUBISHI BANK 1,5200 + 128,00 +
SAKURA BANK 1,4850 + 125,00-
SUMITOMO BANK 1,6000 + 122,00
SANWA BANK 1,5000 + 130,00 +
KYOWA BANK 1,5500 + 120,00
TOKAI BANK 1,6500 + 123,50-
BANK OF AMERICA 1,5700 + 130,00 +
NOVA SCOTIA 1,5000 + 130,00 +
BANKERS TRUST 1,7500 + 120,00
BARCLAYS BANK 1,4700 + 123,00
CITIBANK 1,4350 122,00
BANK OF NEW YORK 1,5000 + 130,00 +
NIPPON CREDIT 1,5500 + 129,50 +
CHASE MANHATTAN 1,5020 + 129,20 +
TORONTO DOMINITON 1,4300 125,00
BANK OF TOKYO 1,5900 + 132,00 +
MITSUI TRUST 1,6800 + 129,50 +
BANK OF MONTREAL 1,5000 + 128,00 +
SUMITOMO TRUST 1,5120 + 128,20 +
MITSUBISHI TRUST 1,6450 + 129,50 +
YASUDA TRUST 1,6500 + 140,00 +
NORINCHUKIN 1,7000 + 130,00 +
LONG TERM CREDIT 1,5100 + 123,00
DAIWA BANK 1,4500 124,00

í Hagvísum sem Þjóðhagsstofnun
gefur út kemur fram að erfítt sé að
meta heildaráhrif þessarar gengis-
lækkunar á þjóðarbúskapinn. Ætla
megi þó að áhrif dollarans í vöru-
og þjónustuviðskiptum séu ekki
ósvipuð á útflutnings- og innflutn-
ingshlið. Hins vegar sé hlutfall er-
lendra skulda í dollurum hærra en í
vöru- og þjónustuviðskiptum og því
hafí lækkun dollarans hagstæð áhrif
á greiðslubyrði af erlendum lánum
meðan hún varir.
Við blasir að lækkun á gengi doll-
arans er óhagstæð fyrir þá útflytj-
endur sem selja vöru sína á Banda-
ríkjamarkaði og rýrir tekjur þeirra.
Aftur á móti þýðir hækkún Evrópu-
mynta hærri tekjur fyrir þá aðila sem
selja vörur sínar til Evrópulanda en
þangað fer t.d. stór hluti af útflutn-
ingi iðnaðarvara. Á sama hátt lækk-
ar innkaupsverð á bandarískum vör-
um hingað til lands og ódýrara verð-
ur að ferðast til Bandaríkjanna en
áður. Hvað greiðslubyrðina varðar
má benda á að um 54% af löngum
erlendum lánum þjóðarbúsins er í
dollurum þannig að til skemmri tíma
litið hefur þetta hagstæð áhrif. Þess-
ar skuldir hafa sömuleiðis að miklum
hluta verið með breytilegum vaxta-
kjörum þannig að lækkun dollara-
vaxta hefur dregið talsvert úr vaxta-
byrði. Þetta á við t.d. um Flugleiðir
en skuldir félagsins eru sem kunnugt
er að langmestu leyti í dollurum.
Erfíðara er hins vegar að segja til
um áhrif gengislækkunar dollars á
afkomu félagsins þar sem gengis-
hagnaður eða -tap á sér mótvægi í
endurmati flugvélaflotans. Má ætla
að þetta liggi ekki ljóst fyrir fyrr en
eftir að lokið verður við milliuppgjör
félagsins.
Minnkandi birgðir fyrir
Bandaríkjamarkað
„Lækkun dollarans hefur fyrst og
fremst haft þau áhrif að framleiðend-
ur hafa verið að fá minna vöruna
sem við höfum verið að flytja út,“
sagði Friðrik Pálsson, forstjóri Söl-
umiðstöðvar hraðfrystihúsanna þeg-
ar hann var spurður hvaða áhrif
gengisþróunin hefði á útflutning fyr-
irtækisins. „Á þessu stigi hefur þetta
ekki haft mikil áhrif á framleiðsluna
vegna þess að við höfum verið með
dálitlar birgðir fyrir Bandaríkin. Hins
vegar fara birgðir mjög minnkandi
svo það fer að reyna á það á næstu
vikum hvort að hægt er að sýna fram
á það að hagkvæmt sé að halda
áfram framleiðslu fyrir þennan
markað með svona lágt gengi doliar-
ans. Alveg á næstu vikum kemur
upp sú staða að við getum farið að
sjá aftur skort á físki til Bandaríkj-
anna vegna þessara dollarabreytinga
í þessum hefðbundnu tegundum okk-
ar sem skipta okkar þar mestu máli
ef ekki verður veruleg breyting á.
Ég tel einfaldlega of snemmt að segja
til um það. Mjög margir eiga von á
sveiflum á dollaranum áfram. Mjög
margir spá að hann fari upp en aðr-
ir spá lækkun. Ég get ekki spáð
neinu um það. Sú staða sem framleið-
endur eru í, skelfíleg kreppa og tap
sem þeir flestir standa frammi fyrir,
verður til þess að að flestir telja sig
ekki hafa efni á því að framleiða
neitt annað en það sem gefur þeim
góða afkomu til skamms tíma. Það
getur í sumum tilvikum stangast á
við það sem við myndum telja heppi-
lega markaðsstarfsemi."
Friðrik segir að allar sveiflur af
þessu tagi séu afskaplega óheppileg-
ar vegna þess að þær gangi á svig
við aðrar eðlilegar markaðsforsend-
ur. „Oftar en ekki er alveg nóg að
glíma við mismunandi framboð og
eftirspum og samkeppni við aðrar
vörur á einstaka mörkuðum þó því
sé ekki bætt ofan á að fá gengis-
sveiflur í viðbót sem gjörsamlega
kollvarpa framleiðsluforsendum
hverrar tegundar fyrir sig á viðkom-
andi markaði.
Hlutur Evrópu- og Asíumarkaðar-
ins hefur stöðugt verið að aukast og
í framleiðslunni síðustu vikur höfum
við ekki séð lægra hlutfall fyrir
Bandaríkjamarkað í háa herrans tíð.
Það teljum við afskaplega bagalegt
vegna þess að hlutfall okkar í fram-
leiðslu til Bandaríkjanna er orðið
miklu lægra heldur en við teljum
heppilegt. Sá markaður hefur alla
jafna tekið þá vöru sem í er mestur
virðisaukinn. Stór hluti af þeirri vöru
sem unninn er fyrir þann markað er
beinlaus og roðlaus flök og niður-
skorin flakastykki. Það er mestur
virðisaukinn í henni undir venjuleg-
um kringumstæðum en þessi sveifla
á dollarnum á undanfömum fjórum
til fimm áram hefur skaðað mjög
það markaðsstarf og þá markaðsupp-
byggingu sem þar hefur átt sér stað
í áratugi."
„Lækkun dollarans hefur fremur
áhrif til lækkunar á skuldum og
greiðslubyrði hjá fyrirtækjum,“ segir
Yngvi Harðarson, hagfræðingur Fé-
lags íslenskra iðnrekenda. „Á móti
kemur hækkun á Evrópumyntum
sem bætir stöðuna bæði hjá sam-
keppnisiðnaði og útflutningsiðnaði.
Langstærstur hluti af útflutningi iðn-
vamings fer tii Evrópu eða rúmlega
80%. Hins vegar kemur þetta illa við
fyrirtæki sem flytja út til Bandaríkj-
anna eins og t.d. þau sem flytja út
vatn.“
Lágir vextir í Banda-
ríkjunum halda niðri genginu
Skýringin á lágu gengi dollars
gagnvart Evrópumyntum er að vera-
legu leyti fólgin í þeim mun sem er
nú milli vaxta í Bandaríkjunum og
Evrópu. Þýski seðlabankinn hækkaði
forvexti úr 8% í 8,75% 16. júlf sl.
og styrktist þá gengi marksins gagn-
vart dollar. Hafa vextir ekki verið
jafnháir þar í landi frá lokum síðari
heimstyijaldarinnar. Háir vextir í
Þýskalandi hafa augljóslega í för
með sér að peningalegar eignir í
þýskum mörkum verða vænlegri fyr:
ir fjárfesta en eignir í dolluram. í
Bandaríkjunum hafa vextir verið
lækkaðir mjög mikið í því skyni að
örva efnahagslífið og hafa ekki verið
lægri í 30 ár. Þar í landi ríkir einnig
óvissa vegna forsetakosninganna en
niðurstaða þeirra er líkleg til að hafa
áhrif á framvindu gengismála á al-
þjóðamarkaði. Á sama hátt kunna
aðgerðir seðlabanka á gjaldeyris-
markaði að breyta gangi mála en
seðlabankar keyptu mikið af dollur-
um á markaði fyrr í þessum mánuði
til að spoma við frekari lækkunum.
Spár um þróunina á gengi dollars
á alþjóðagjaldeyrismarkaði af þess-
um ástæðum á ýmsa vegu. Almennt
er þó gert ráð fyrir að dollarinn eigi
eftir á hækka á ný en ýmis sjónar-
mið era uppi um hvenær það geti
orðið. Hagfræðingar benda á að doll-
arinn sé vanmetinn gagnvart Evr-
ópumyntum á mælikvarða kaupmátt-
arkenninga. Þessi mælikvarði er hins
vegar einungis taldinn gefa vísbend-
ingu um þróunina til lengri tíma litið.
„Hagfræðingar era almennt sam-
mála um það að gengi Bandaríkja-
dollars sé tiltölulega lágt með tilliti
til sjónarmiða sem byggjast á lang-
tíma jafnvægissjónarmiðum," segir
Þórður Friðjónsson, forstjóri íjóð-
hagsstofnunar. „Þegar beitt er kaup-
máttaijafnvægiskenningum þá virð-
ist gengi dollarans vera tiltölulega
mjög lágt. Þess vegna hafa hagfræð-
ingar verið að spá hækkun á Banda-
ríkjadollar undanfarið en þó með
þeim formerkjum að enginn reiknar
með því að þessi hækkun verði nema
að breyting verði til batnaðar í
bandarísku efnahagslífí. Þessi upp-
sveifla á dollamum á fyrri hluta árs-
ins stafaði af þess háttar væntingum.
Menn reiknuðu með því að efnahags-
lífíð í Bandaríkjunum væri að rétta
úr kútnum. Þá fór dollarinn strax
af stað upp en síðan hafa efasemdir
manna aukist og hik kemur fram í
efnahagslífínu á marga mælikvarða.
Menn vita einfaldlega ekki hvort
efnahagskerfíð er á leið upp úr öldu-
dalnum eða fast niðri. Ég tel líkleg-
ast að Bandaríkjadollar haldist lágur
þar til ótvíræðar vísbendingar fást
um að efnahagslífið sé að rétta úr
kútnum.
Vaxtastigið í Bandaríkjunum er
lægra en í Evrópu sem stafar af tölu-
verðu leyti af mismunandi áherslum
í hagstjóm. í Evrópu er verið að
halda ákveðnum viðmiðunarmörkum
í gengi en Bandaríkjamenn leggja
hins vegar áherslu á að nota vextina
til að örva efnahagslífið og láta
skeika að sköpuðu þó að gengið
lækki á móti. Óróleiki í Evrópu hefur
aukist á undanfömum mánuðum og
efasemdir hafa aukist um styrk
tveggja gjaldmiðla, þ.e.a.s. lírannar
og pundsins. Margir hagfræðingar
telja að fyrr eða síðar komi að því
að nauðsynlegt verði að endurskoða
gengisafstöðuna innan Evrópu-
bandalagsins."
Margir stærstu bankar heims
spá hækkun dollarans
Erlendir bankar senda að jafnaði
frá sér spár yfír gengi dollars og
hefur t.d. deild erlendra viðskipta hjá
íslandsbanka aðgang að spám 27
banka. Þar á meðal eru stærstu og
þekktustu bankar heims. I nýrri spá
bankanna sem nær fram til 13. nóv-
ember er að fínna athyglisverðar nið-
urstöður um horfumar sbr. meðfylgj-
andi töflu. Flestir bankarnir gera ráð
fyrir hækkun dollars eða 23 talsins
en fy'órir spá lækkun frá núgildandi
gengi. Gengið hefur að undanförnu
verið á bilinu 1,46-1,47 þýsk mörk
en alls 14 bankar gera ráð fyrir áð
það muni verða á bilinu 1,50-1,60
mörk i nóvember. Nokkrir bankar
telja að gengið verði 1,70 mörk eða
hærra en fáeinir telja að gengið
muni lækka frá því sem nú er.
KB
Auglýsing þessi er birt í upplýsingaskyni samkvæmt reglum um skráningu hlutabréfa
á Verðbréfaþingi íslands. Auglýsingin felur ekki í sér tilboð um sölu hlutabréfa.
Tilkynning um skráningu hlutabréfa á Veröbréfaþingi íslands
Skráning hlutabréfa Flugleiða hf.
Þann 29. júní 1992 voru hlutabréf Hugleiða skráð á VerÖbréfaþingi íslands.
Skráningarlýsing hlutabréfanna, ársreikningur félagsins og samþykktir þess
liggja frammi á skrifstofu félagsins
á Reykjavíkurflugvelli.
FLUGLEIDIR JmT