Morgunblaðið - 27.08.1992, Qupperneq 1

PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
FIMMTUDAGUR 27. AGUST 1992
23. Ólympíuleikarnirí eðlisfræói 1 992
í Finnlandi í júlí síðastliðnum
KINVERJARNIR 5
FENGU GUU
Islendingarí 27. sæti af 37
Texti og myndir Vióar Ágústsson
„Þið eruð öli úrvals fulltrúar þeirrar greinar sem
er undirstaða þess hátækni samfélags sem við búum
við. Þið eruð komin tii að keppa, ekki við hvert
annað heldur við fræðigreinina. Aðeins eitt ykkar
verður efst en sérhvert ykkar hefur unnið stóran
sigur með því einu að hafa verið valin til að keppa
á þessu móti afburðaungmenna," sagði mennta-
málaráðherra Finna, Ritta Uosukainen, við setn-
ingu 23. Ólympíuleikanna í eðlisfræði í Espoo, ná-
grannaborg Helsinki í Finnlandi. „Ég vil nota tæki-
færið hér til að lýsa yfir fyrirætlunum mínum um
að auka eðlisfræðikennslu í finnska grunnskólanum
og að gera tvo eðlisfræðiáfanga að skyldu í fram-
haldsskólanum," sagði hún ennfremur
Olympíuleikarnir í
eðlisfræði eru
árleg alþjóðleg
keppni fram-
haldsskólanema
19 ára og yngri.
Þeir hófust árið 1967 í Varsjá í
Póllandi með þátttöku Tékka,
Ungverja, Rúmena og Pólveija.
Smám saman fjölgaði þátttöku-
þjóðum og 1972 tók fyrsta Vest-
ur- Evrópuþjóðin, Frakkland,
þátt. Enn fjölgaði þátttökuþjóð-
um á þessu ári þegar 4 fyrrum
Sovétlýðveldi tóku þátt í fyrsta
sinn og tvö júgóslavnesku ríkj-
anna einnig. Að vísu kom enginn
keppandi frá Kúvæt og frá
Þýskalandi hefur aðeins komið
eitt lið síðan þýsku ríkin samein-
uðust.
íslendingar hófu þátttöku
1984 þegar 15. Ólympíuleikamir
í eðlisfræði voru haldnir í Sigt-
una í Svíþjóð. Það var fyrir til-
stilli Eðlisfræðifélags íslands og
Félags raungreinakennara að
Morgunblaðið styrkti Lands-
keppni í eðlisfræði til að velja 2
íslenska keppendur til fararinnar
og greiddi menntamálaráðuneyt-
ið fararkostnað. Arlega síðan
hefur sami háttur verið hafður
á og hefur fjöldi íslensku þátt-
takendanna vaxið upp í að vera
fullt lið, 5 keppendur. Að þessu
sinni fóru þó aðeins 4 drengir
þar sem sá fimmti gat ekki bæði
sótt Ólympíuleikana í eðlisfræði
og stærðfræði! íslensku dreng-
imir vom Sigurður F. Marinós-
son og Halldór Ólafsson frá MR
og Pétur Reimarsson og Sigurð-
ur Þ. Bragason frá MA. Þeir
Halldór og Reimar voru einnig í
keppnisliði íslendinga á 22.
Ólympíuleikunum í
eðlisfræði á Kúbu i
fyrra.
Skipulag
Ólympíuleikanna
Á Ólympíuleikun-
um er keppt í fræði-
legri og verklegri eðl-
isfræði á sitthvorum
keppnisdeginum.
Fræðilegu verkefnin
em geysierfið fyrir
alla venjulega fram-
haldsskólanemendur
og krefjast næmrar
þekkingar og innsæis í eðlis-
fræði. Stundum em þetta meira
að segja verkefni sem háskóla-
nemar í framhaldsáfanga í eðlis-
fræði væra fullsæmdir af að
klára skikkanlega. Verklegu
verkefnin era á sama hátt
óvenjuleg fyrir framhaldsskóla-
nemendur því framkvæmda-
seðillinn segir Iítið til um hvernig
á að fara að; það er frjáls aðferð
við að komast að niðurstöðunum.
Miklar kröfur eru gerðar til þess
að verklegi hlutinn sé leystur á
vitrænan hátt með vísindalegu
mati á hve nákvæmar niðurstöð-
urnar eru.
Ólympíuleikarnir era einstakl-
ingskeppni þar sem lagður er
saman árangur hvers keppanda
úr fræðilegu og verklegu keppn-
inni og er mest hægt að fá 50
stig. Besta lausn er síðan skil-
greind sem meðalárangur
þriggja efstu keppendanna. Þeir
keppendur sem ná meira en 90%
af bestu lausn fá gullverðlaun,
þeir sem hafa milli 78 og 90%
af bestu lausn fá silfurverðlaun,
þeir sem fá milli 66 og 78 % af
Menntamálarádherra Finnlands, Ritta Uosukainen,
opnar 23. Ólympiuleikana i eólisfreeái viá setningarat-
höfnina i hátíóasal Teekniháskólans i Helsinki. Henni
á hœgri hönd er túlkur sem þýóir hina ensku ræóu
jafnóóum yfir á rússnesku, hitt vinnumál leikanna.
Hinn 18 ára kinverski sigurvegari,
Han Chen, meö verólaunin fyrir af-
buróa árangur á 23. Ólympiuleik-
unum i eólisfræói; gullpeninginn,
vióurkenningarskjalió og HP lófa-
tölvu. Hann hlaut einnig sórstök
verólaun, púlsteljara, fyrir bestu
lausnina á 1. fræóilega verkefninu.
bestu lausn fá bronsverðlaun og
þeir sem ná 50 til 66 % af bestu
íausn fá sérstaka viðurkenningu.
Það er almenn regla í þátt-
tökulöndunum að velja keppend-
ur til Ólympíuleikanna með
landskeppni í tveimur stigum
eins og gert er á íslandi. Sem
dæmi um umfang hennar má
nefna að í Kína tóku 70.000
framhaldsskólanemendur þátt í
Landskeppninni þar og keppend-
urnir sem valdir voru fengu
tveggja mánaða þjálfun, aðal-
lega í fræðilegri eðlisfræði áður
en þeir komu til Finnlands. í
samtölum sínum við aðra kepp-
endur komust íslensku drengim-
ir að því að flestir höfðu lengra
eðlisfræðinám að baki og sumir
vora jafnvel heimagangar í ná-
grannaháskólanum. Þetta stað-
festist er keppendur sjálfír gáfu
upp heimilisföng sín og tölvuvist-
föng sem sum vora í háskóla
heimaborgar þeirra.
Úrslit 23. Ólympíuleikanna í
eðlisfræði
Oftast hefur hinum keppnis-
vönu austantjaldsþjóðum vegnað
vel á Ólympíuleikunum og 23.
Ólympíuleikarnir í eðlisfræðf í
Espoo voru engin undantekning.
Efstur með 44 stig varð 18 ára
drengur frá Kína en samlandar
hans stóðu honum lítt að baki;
þeir fengu allir gullverðlaun. Af
13 keppendum sem fengu gull-
verðlaun vora 10 frá austantjald-
slöndum. í gullhópnum voru
fimm frá Kína, þrír frá Rúss-
landi, tveir frá Bandaríkjunum
og einn frá hveiju landanna
Ukraínu, Rúmeníu og Þýska-
landi. Efsti íslendingurinn var
Pétur Reimarsson með 16 stig
af 50 mögulegum og náði 111.
sæti af 178.
Þó Ólympíuleikarnir í eðlis-
fræði séu einstaklingskeppni er
fróðlegt að skoða meðalstiga-
fjölda hverrar þátttökuþjóðar.
Langefstir voru Kínveijar með
41,45 stig að meðaltali, í öðru
sæti yoru Rússar með 36,95 stig
Og Ukraínumenn í þriðja sæti
með 35,25 stig. í fjórða, fimmta
og sjötta sæti vora í þessari röð:
Bretar, Bandaríkjamenn og Þjóð-
veijar. íslendingar náðu 13,6
stigum að meðaltali og lentu í
27. sæti af 37 sem er besti árang-
ur okkar hingað til.
Fróðlegt er að bera saman
árangur íslendinganna og
Norðurlandaþjóðirnar og aðrar
Vestur-Evrópuþjóðir. Svíar urðu
efstir Norðurlandabúanna með
meðalárangurinn 23,5 stig, þá
komu Finnar með 16,35 stig, þá
Norðmenn með 16,1 stig en Is-
lendingar ráku lestina. Danir
taka ekki þátt í leikunum þrátt
fyrir að áheymarfulltrúi kom frá
þeim til að skoða aðstæður fyrir
2 árum. Þijár Vestur-Evrópu-
þjóðir náðu lakari árangri en ís-
land en þær voru Grikkland,
Belgía og Spánn.
Ályktanir af
Ólympíuþátttökunni
Árangur íslendinga í fýrri
Ólympíuleikum hefur jafnan ver-
ið heldur slakur og hefur ísland
oftast vermt eitt af neðstu sæt-
unum. Það að vera í 11. sæti frá
botni er það lengsta sem við
höfum komist frá upphafí. Úr-
slitin hvetja engu að síður til
átaks í eðlisfræðikennslu á ís-
landi, jafnt í grannskóla sem
framhaldsskóla. í kjölfar fyrri
Ólympíuleika hefur ítrekað kom-
ið upp umræða um að gera raun-
greinum hærra undir höfði og
veita þeim jafnvel sama kennsl-
utímafjölda og tungumálum. Þar
við bætist nú sú staðreynd að
óöguð framsetning íslensku
keppendanna á lausnum jafnt í
fræðilegum verkefnum sem
verklegum kallar á aukna
áherslu kennara á vönduð vinnu-
brögð við skil á dæmum og
skýrslum.
íslensku drengirnir stóðu sig
eins vel og framast mátti búast
við en þess ber að gæta að flest-
ir keppendurnir á Ólympíuleik-
unum hafa lengra nám að baki
en hinir íslensku og algengt er
að keppendur annarra þjóða hafí
átt kost á að sækja, auk fram-
haldsskólanámsins, eðlisfræði-
tíma í háskóla í heimaborg sinni.
Þennan möguleika hefur eðlis-
fræðiskor Háskóla íslands góð'-
fúslega boðið og með því að
nýta hann eiga Islendingar ekki
að þurfa að vera lakastir Norður-
landaþjóða í keppni sem þessari.
Aukin þátttaka skólanna í
landskeppninni veitir einnig mik-
ilsverðum upplýsingum inn í
framhaldsskólakerfíð. Á undan-
fömum árum hefur framhalds-
skólanemendum sem þátt taka í
forkeppninni fjölgað í yfír 150.
Meginskýringin er sú að Mennta-
málaráðuneytið hefur heimilað
að halda keppnina á skólatíma í
samráði við skólastjóra viðkom-
andi skóla. Engu að síður er er
það áhyggjuefni að aðeins 11
framhaldsskólar tilkynntu þátt-
töku í forkeppninni í febrúar síð-
astliðnum. Kennarar þeirra skóla
sem ekki taka þátt í forkeppn-
inni missa því af þeim saman-
burði sem samræmd keppni af
, þessu tagi veitir um stöðu nem-
enda þeirra.