Morgunblaðið - 31.12.1993, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 31. DESEMBER 1993
B 7
spádóma um framtíðina, þar sem
menn gera jafnframt ráð fyrir því
að allar aðstæður verði óbreyttar.
Það má ekki skapa ótta meðal
eldra fólks um að það „verði skilið
eftir í röðinni". Ný tækni auðveld-
ar aðgerðir á eldra fólki. Trúlega
væri nær að líta á forgangsröðun-
ina eins og hún er í dag.
Dæmi: Slysadauði er nú 4. al-
gengasta dánarorsökin hér á landi
og fleiri hundruð hljóta tímabund-
in og langvarandi örkuml árlega.
í flestum tilfellum eru fórnarlömb-
in ungt fólk og þar af leiðandi
valda slys þjóðfélaginu mestu
tjóni. Áætlaður þjóðfélagskostnað-
ur er um 10 milljarðar á ári. Sjálfs-
vígsalda meðal ungs fólks hefur
aukist og rís nú hæst á höfuðborg-
arsvæðinu. Tjónið er mælt í tugum
mannslífa, aðallega meðal ungs
fólks. Af litlum efnum hefur verið
haldið uppi forvarnaaðgerðum úti
á landi og lítur nú út sem sú starf-
semi hafi borið verulegan árang-
ur. Erfitt hefur þó gengið að fá
fé til forvarna. Fjárveitinganefnd
Alþingis hefur sýnt mestan skiln-
ing á þessu máli. Á sama tíma er
nú varið lh milljarði króna á ári
til umhverfisverndar, en enginn
hefur dáið úr mengun hér á landi!
Enginn má misskilja orð mín, því
að vitaskuld eigum við að veija
fé til varnar heilsuvá vegna hafs-
mengunar, landeyðingar, vatns-
og hávaðamengunar, útblásturs
véla og bifreiða o.fl., en við megum
ekki menga tilveruna um of með
reglugerðum. Forgangsröðuninni
virðist vera nokkuð ábótavant.
Fleiri dæmi mætti nefna. Til tann-
viðgerðar er nú varið hærri upp-
hæð en til allra heimilislækninga
í landinu.
Fylgikvillar atvinnuleysis
Hvað kemur heilbrigðisyfirvöld-
um atvinnuleysi við? Jú, þeir er
verða atvinnuleysi að bráð þarfn-
ast meiri heilbrigðisþjónustu en
ella. Sem dæmi má nefna niður-
stöðu rannsókna er heilbrigðisyfir-
völd í Avon-héraðinu á Englandi
(íb. 820.000) gerðu nýlega
(Breska læknablaðið des. 1993).
Þar kemur fram að gífurlegur
munur var á innlagnartíðni vegna
geðtruflana milli svæða. Sam-
kvæmt niðurstöðu mátti rekja 90%
þessa mismunar á innlögnum til
skaðvænlegra áhrifa atvinnuleys-
is. Heilbrigðisyfirvöld ætla að
fjölga geðsjúkrarúmum á svæðinu.
Nú er skráð atvinnuleysi hér á
landi milli 5-6% en er án efa um
30% hærra. Menn hafa haldið uppi
mikilli baráttu gegn atvinnuleysi
í orði og riti en verkin hafa ekki
talað sem skyldi. Vissulega er hér
við mikinn vanda að etja og illleys-
anlegan. Óþarfi er þó að gera út
menn til þess að kaupa útlend
húsgögn í opinbera byggingu hér
á landi þegar innlendur iðnaður er
í öldudal. Trúlega er dýrara að
kaupa skip frá innlendum skipa-
smíðastöðvum en útlendum. En
reikna menn dæmið rétt? Reikna
menn inní dæmið beinan og óbein-
an kostnað sem fylgir fjöldaat-
vinnuleysi meðal skipasmiða? Al-
menningur þarf að greiða þann
kostnað. Okkar ágætu hagfræð-
ingar geta án efa reiknað þetta
dæmi. Nú er talið að kostnaður
hins opinbera vegna atvinnuleysis
sé um 7 milljarðar á ári en sumir
leiða rök að því að sá kostnaður
sé mun hærri.
Vaxandi lífskjaramunur
á íslandi
Á árunum eftir 1970 framundir
1990 bættu margar stéttir lífskjör-
in svo að munur milli stétta minnk-
aði verulega frá því sem áður var.
Þó varð þessi breyting ekki ein-
hlít. í hóprannsókn Hjartaverndar
á árunum 1967-1990 er náði m.a.
til nær 300 karla og kvenna á
aldrinum 34-68 ára með lang-
vinna sjúkdóma, en um 80% þeirra
höfðu verið frá vinnu vegna veik-
inda lengur en eitt ár, kom í ljós
að húsnæðisstaðall og bifreiðaeign
þessa hóps hafði heldur versnað á
tímabilinu borið saman við aðra
þjóðfélagshópa. Hagur annarra
þjóðfélagshópa nema ófaglærðra
hafði yfirleitt batnað mjög (Sjúkir
og heilbrigðir. Fylgirit við Heil-
brigðisskýrslur nr. 3/1990). Nú
bætist við 5-6% atvinnuleysi og
sjá því allir, er vilja sjá, að sá
hópur er lifir við skert lífskjör
hefur stækkað. Æ fleiri hjálpar-
beiðnir fyrir jólin styðja þá ályktun
að lífskjörin fari versnandi meðal
vissra hópa í þjóðfélaginu, einnig
meðal þeirra sem ekki eru öryrkj-
ar. Þegar þessi mál eru rædd við
suma ráðamenn eru svörin oft „að
utanferðum fækki ekki og margir
eigi fé á banka“ eða svipuð yfir-
borðskennd svör. En framangreint
fólk fer sjaldan í utanlandsferðir
og á yfirleitt ekki fé á banka. Sú
spurning hlýtur að vakna hvort
samskipti manna séu orðin meira
stéttaskipt en áður.
Svo virðist sem hjól efnahags-
lífsins séu farin að snúast á ný.
Verður framtíðin svipuð því sem
nú er að gerast víða í Vestur-Evr-
ópu, þ.e. að við náúm okkur upp
úr efnahagslægðinni, en verulegur
hópur manna verður afskiptur,
þ.e. atvinnulaus, áfram? Og von-
andi verður svo ekki.
Lýk ég svo þessum áramóta-
hugleiðingum.
Höfundur er landlæknir.
- nútíma upplýsingatækni fyrir
fyrirtæki, stofnanir og félagasamtök
Það er nútímaieg og árangursrík leið að nota
myndband á fundum. Myndbær hf. hefur framleitt yfir 200
myndbönd, m.a. 17 myndir á sviði forvarna:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
mvndbær hf.
Suðurlandsbraut 20, símar 35150 og 31920, fax 688408.
Starfsmaðurinn - leiðir til betri órangurs
Rétt líkamsbeiting - betri heilsa.
Gott starfsumhverfi.
Öryggi á vinnustað.
Starfslok.
Öryggi barna.
Atvinnuleysi snertir alla.
Vilt þú stofna eigið fyrirtæki?
Eldvarnir í atvinnuhúsnæði.
Eldur um borð.
Brunavarnir í heimahúsum.
Verkun heys i rúlluböggum.
Vörn fyrir þig -
almannavarnir og öryggismál.
Góð fiskmeðferð.
Öryggi við stjórnun lyftara.
i
með verð og gæði í góðu lagi
''mlskylduvænn veitingastaður
er nýr veitíngastaður á Suðuriandsbraut 14
húsinu). Þar má finna létti fnir alla íjöl-
skjiduna á sériega liagstæðu verði.
Dæmi af matseðli
Pcna Pcpparoni m/lauk og svcppum. .................. 860
Wisbon samloka m/iuiulalund, sveppum,
lapriku, lauk, beniaisesósu, frönskum og salati. 810
SgáuaméUanpastafullaffiski. 950
OstalyltarSufcialundr n Pastam/piparsósu og grænmeti. -1430
HvitiaUksristaðir Humariialar m/pasta strimlum. 1440
fjfttKÍorHMjnte *
SUÐURLANDSBRAUT 14 SÍMI 81 18 4

Alls tóku 7116 manns þátt í
jólagetraun okkar.
Viö óskum Oddnýju Thorsteinsson
til hamingju meö vinninginn sem
er glæsilegt 28" Black Line S
sjónvarpstæki frá PHILIPS.
andsmönnum óskum v
farsœldar á nýju ári!
Heimilistæki