Morgunblaðið - 04.06.1994, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 4. JÚNÍ 1994 C 5
rmanninum Sveini Björnssyni. Sýning í tilefni
ili hansverður opnuð íHafnarborg í dag
ERÍLITUM
og dáið frá því. Ég færðist hinsveg-
ar í aukana eftir því sem á leið.“
Hvað var erfiðast?
„Ég átti í mestri baráttu við að
halda fantasíunni í burtu. Ég hætti
að nota pensla, gleymdi perspektivi
og dýpt. Allt var hreinsað burtu úr
myndunum. Ég vil bara að fólk sjái
liti.“
Hvers vegna?
„Litir gleðja. Eitt af því sem mér
líkar svo nú til dags er að fólk er
farið að ganga í litríkum fötum,
aðallega konur. En karlar eru líka
stundum í litum, stundum í rauðum
jökkum.
Nú orðið elska ég bara liti — og
ekkert annað,“ segir Sveinn. Hann
verður sposkur á svip og bætir.við:
„Ég sagði nú við einn vin minn að
ég hefði alveg gleymt að elska kon-
ur út af þessu öllu saman. Mér finnst
ekkert gaman að sjá málverk eftir
aðra, sem ekki hafa liti. í dag Vil
ég til dæmis ekki sjá renaissans
málverk. Hér á landi er svoddan
sauðalitastefna. Frá því að Svavar
Guðnason dó höfum við gleymt lit-
um í myndlistinni. Mér finnst allt
of lítið um liti í þeirri listapólitík sem
ríkir hér í dag. Það er búið að fæla
fólk frá listinni. Hún er svo litlaus.
í 10-15 ár hefur okkur verið drekkt
í þessu nýlistadóti og drasli. En það
er bara verið að blekkja fólk með
henni.
Ég vil fara að efla málverkið hjá
ungu listafólki í stað þess að láta
það hræða sig frá því að mála. Það
versta við þetta allt er að kennar-
arnir í Myndlista- og handíðaskól-
anum ráða ekkert við krakkana.
Þeir fá að gera það sem þeir vilja.
Kennararnir virðast hafa gleymt því
að þeir eru leiðbeinendur. Krakk-
arnir komast bara upp með að tína
saman rusl.
Þegar ég var á Akademíunni í
Kaupmannahöfn þurfti ég læra ana-
tómíu. Það hefur komið sér mjög
vel.
Krakkagreyjunum er ekkert
kennt og svo heldur þetta unga fólk
að það sé nauðsynlegt að fara til
útlanda. Svo getur það ekki málað,
því það skoðar svo mikið og fer að
halda að allt hafi verið gert. Sumir
halda að andinn sé í útlöndum. En
hann er nú bara beint fyrir neðan
tærnar á þeim.
Afleiðingin úti í samfélaginu er
sú að það er búið að skemma dóm-
greind fólks. Það þorir ekki að hafa
skoðun, er ekki alveg með það á
hreinu hvað list er og gleypir við
öllu. Allt til að standa ekki frammi
fyrir því að einhver álíti það svo
heimskt að nauðsynlegt sé að út-
skýra verkin fyrir því. Dómgreind-
arleysið er búið að taka yfir hinn
almenna áhorfanda, gagnrýnendur
og forsvarsmenn listastofnana."
Ég sem hélt að þú hefðir breyst
alveg ofboðslega, þegar ég sá mynd-
irnar þínar, Sveinn.
Hrjúfur hlátur og andlitið ljómar
af gleði: „Fólk gerir alltof lítið af
því að segja sannleikann. En það
þarf að segja sannleikann, jafnvel
þótt hann sé sár á meðan á því
stendur."
En hvers vegna fórstu út í alla
þessa vinnu? Var þér ekki boðið að
halda yfirlitssýningu á verkum þín-
um í tilefni af sjötugsafmælinu?
„Jú, jú. Það átti að fará að hengja
líf mitt upp á vegg. En mér finnst
ekkert gaman að líta til baka. Það
er miklu skemmtilegra að byrja al-
veg upp á nýtt og horfa fram á við.
Og hvers vegna? Jú, ætli það sé
ekki vegna þess að mér finnst svo
skemmtilegt að mála. Það er mín
besta skemmtun. Ég tek það fram
yfir allt. Lífið er svo skemmtilegt
og mikils virði — og það er í litum.“
Með það í farteskinu geng ég út
úr bláa húsinu, sný aftur út á veg-
inn um land, sem áður var eyði-
mörk, en er nú orðin sú litasinfónía
sem Sveinn hefur málað. Á hólunum
hlaðast upp rauðir tónar og brúnir.
í fjarlægð eru fjöllin blá og kuldinn
farinn. Grænkandi grasið er byrjað
að blaka sér við hljómfallið og vatn-
ið speglar dýrðina.
Súsanna Svavarsdóttir
FJOTRALAUS
HEFÐIN
Sjötti og sjöundi
áratugurinn er
oft sagður hápunkt-
ur finnskrar glerlist-
ar. Hinn fyrri ein-
kenndist af stílhrein-
um gripum til brúks
eða aðeins fyrir aug-
að en upp úr 1970
varð litríkt gler með
áblásnu skrauti
áberandi. Litunum
fækkaði síðan og
róðurinn þyngdist
með orkukreppu á
áttunda áratugnum
og þá flúðu margir
verksmiðjurnar í litl-
ar vinnustofur.
Vinnustofuhreyf-
ingin svokallaða
barst til Finnlands
frá Bandaríkjunum
fyrir tilstilli Kajs
Franck. Handverkið
var þar tekið fram yfir sjálfvirkni.
Þetta tvennt tengist aftur þegar
verksmiðjur nýta hugmyndir í gler-

Verk eftir Oiva Toikka.
Ný finnsk glerlist verður á
sýningn í ráðiiúsi Reykjavíkur
næsta mánuðinn
„Ósýnilegir" bollar Kajs Franck
list við fjöldaframleiðslu nytjahluta.
Nýjasta kynslóð fínnskra glerhönn-
uða reynir gjama gamlar og nær
gleymdar hugmyndir, stundum í
nútímalegu samhengi. Það
kemur fram á sýningunni
í ráðhúsinu og þar eru
líka fulltrúar vinnu-
stofulistarinnar og
þekktir hönnuðir.
Pálvi Nordberg list-
fræðingur við finnska
glerlistasafnið í Ri-
himaki valdi verkin á
sýninguna en að henni
standa auk safnsins
fmnska sendiráðið og'
þjóðhátíðarnefnd
Reykjavíkur.
Víst er að glerhönn-
un í Finnlandi er
heimsþekkt og hönnun
þar yfirlcitt. Sumir
hafa kallað Kaj Franck
samvisku hennar, en
hann var maður ein-
faldleikans og vildi
ekki að eftir glerhlut-
um hans væri tekið.
Formfegurð þeirra átti
að leiða athyglina frá
hönnun og hlutunum
sjálfum. Franck lagði
áherslu á hefðina, ekki
til að endurtaka fortíð-
ina heldur sem fjötra-
lausa og lifandi upp-
sprettu nýjunga. Með
þau orð í huga er ef til
vill vert að skoða sýning-
una á glerinu frá Finnlandi.
Þ.Þ.
GLERGERÐ í Finnlandi á sér
þriggja alda sögu. í upphafi
fluttu þangað þekkingu sína
glerblásarar frá Mið-Evrópu og
það var í samkeppni 1905 að
listamenn tóku til við hönnun
glermuna. Þeir fengu öðru
hvoru verkefni í glerverksmiðj-
um en það var ekki fyrr en und-
ir 1960 að farið var að fastráða
hönnuði. Fyrst voru þeir oftast
nær arkitektar.
Meðal frumkvöðla í finnskri
glerhönnun voru Brummer, Ny-
man, Ericsson og Aalto en
stjörnur þeirra ára sem við tóku
Wirkkala, Sarpaneva, Franck og
Hopea. Síðan hafa nýjar kynslóð-
ir haldið merki glerveldisins
Finnlands á lofti. Oiva Toikka
er nú einn þekkt-
asti hönnuðurinn
og hann flutti í
gær fyrirlestur í
Norræna húsinu
um glerlist í
heimalandi sínu.
Tilefnið er sýning
á nýrri finnskri
glerlist sem opnuð
verður í ráðhúsi
Reykjavíkur síð-
degis.