Morgunblaðið - 31.12.1994, Blaðsíða 1

fHmrgMtiMiiMfe
MENNING
USTIR
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS LAUGARDAGUR 31. DESEMBER 1994 BLAÐ'

Rækl
vid hió
eftir Jakob S. Jónsson
ER ungt listafólk innan Efnahagsbanda-
lagsríkjanna ó leið að skapa sér nýjar leiðir
til að koma verkum sínum ó framfæri — og
að hvaða leyti er hugmyndafræði hins unga
listafólks þó fróbrugðin þeim sjónarmiðum
er róða ríkjum innan hinna hefðbundnu
menningarstofnana? Getur verið, að hið
unga listafólk hafi skilgreint að nýju, hvað
teljist vera brýn og óleitin viðfangsefni; t.d.
umhverfismól, frelsi til orðs og æðis og kjör
í ríkjum hins þriðja heims?
ráð að framleiða nofalegar og dægi-
legar leiksýningar fyrir þá sem ekki
gera aðrar kröfur en þær að vera
skemmt eina kvöldstund eða svo —
en með slík viðhorf að leiðarlæjósi
verður leiklistin tæpast áleitin, brýn
eða ögrandi. Sem er þó einmitt ein-
kenni allrar góðrar leiklistar.
Þá vakti leikverkið „Nótt Calig-
ula“ eftir Mariu Grön, sem einnig
er nýtt, ungt leikskáld, athygli
gagmýnenda Berlingske Tidende.
Leikverk hennar um hinn alræmda
keisara flettir ofan af sálarlífi hans,
draumnum um guðleikann og ótta
hans við forgengileikann. Það má
e.t.v. orða það sem svo, að þarna
sé valdið skoðað og gagnrýnt í sinni
grimmustu mynd og er við hæfi að
setja Caligula á sviðið til þess, en
hann var einn af mestu leikhús-
áhugamönnum á tímum Rómaveld-
is!
Það er full ástæða til að spyrja,
hvað valdi þessum áhuga Dana á
sjáifs sín leiklist. Er það kannski,
eins og einn af efnahagsbandalags-
þingmönnum þeirra sagði í blaða-
grein, að það er eingöngu á færi
Dana sjálfra að rækta danska list
og menningu? Eða er svarið að
finna í yfirlýsingu menntamálaráð-
herrans, Jytte Hildén, sem vill
breyta fyrirkomulaginu á fjárveit-
ingum ríkisins til leiklistar, þannig
að sjálfvirkni skuii látin víkja fyrir
markvissum stuðningi til þess leik-
húss er láti gæði sitja í fyrirrúmi,
tórt er að sönnu spurt — en þessar
spumingar vöknuðu óhjákvæmilega
með greinarhöfundi við stutta heim-
sókn til Kaupmannahafnar, en til-
gangurinn var að.skoða hvað mark-
vert væri að gerast í leiklist þar.
Það kom á óvart, hversu vel virð-
ist vera stutt við bakið á nýjum,
ungum leikskáldum með Dönum.
Þá helgi sem greinarhöfundur
dvaldist í höfuðborginni, voru verk
eftir ekki færri en fjóra unga höf-
unda frumsýnd þar og í Árósum —
og þijár konur þeirra á meðal; auk
þess tilkynnti frjálsi leikhópurinn
Folketeatret úrslit í leikritasam-
verkin og færa upp. Það má hugsa
sér verri kjör ungu leikskáldi til
handa.
Verk þriggja nemenda leik-
skáldaskólans við Aarhus Teater
voru frumsýnd um hina sömu helgi.
Skólinn hefur verið rekinn um
tæpra tveggja ára skeið, en tilgang-
ur hans er að veita verðandi leik-
LEIKLISTARÞANKAR FRA KAUPMANNAHOFN
keppni, sem hann stóð að. Til
keppninnar bárust 32 handrit nýrra,
ungra höfunda, og tveir þeirra,
Didde Gutfelt og Pernille Kleding,
hlutu 1. verðlaun, 25.000 danskar
kr. og samning uppá það að Fol-
keteatret aðstoðaði þær við að slípa
skáldum eins snemma og kostur <
reynslu af „vandasömum veruleikí
leikhússins. Að sjálfsögðu er h(
átt við veruleika stofnanaleikhús
ins — en vaki sþurninganna í up]
hafi er einmitt sú staðreynd, í
stofnanaleikhúsið bregður oft á þ;
leikna