Morgunblaðið - 04.01.1995, Page 6

6 B MIÐVIKUDAGUR 4. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MARKAÐIR
Faxamarkaður
Fiskmarkaður
Hafnarfjarðar
Fiskmarkaður
Suðurnesja
se
Alls fóru 10 tonn af þorski um fiskmarkaðina þrjá hér syðra í
síðustu viku. Um Fiskmarkað Hafnarfjarðar fóru 3,5 tonn á
143,13 kr./kg. Um Faxamarkað fóru 1,1 tonn á 100,00 kr./kg
og um Fiskmarkað Suðurnesja fóru 5,4 tonn á 127,00 kr./kg.
Af karfa voru seld 0,6 tonn. í Hafnarfirði á 52,00 kr. (0,31),
og á 106,77 kr. (27,01) á Fiskm. Suðurnesja. Af ufsa voru seld
35,2 tonn. í Hafnarfirði á 62,00 kr. (27,81) og á 45,13 kr. hvert
kíló á Suðurnesjum (7,41). Af ýsu voru seld 26,3 tonn á
mörkuðunum þremur hér syðra og meðalverðið 147,39 kr./kg.
Þorskur*
Karfi
Ufsi
Eingöngu var seldur
fiskur úr gámum í
Bretlandi í síðustu
viku, samtals 188,0
tonná151,81 kr./kg.
Þar af voru 39,1 tonn
afþorskiá 172,15
kr./kg.
Af ýsu voru seld 50,6
tonn á 165,15 kr./kg,
53,4 tonn af kola á
132,14 kr./kg, 3,7
tonn af karfa á
116,41 kr. hvert kíló
og 2,0 tonn af
grálúðu seldust á
156,68 kr. kílóið.
Ekkert skip seldi afla sinn í Þýskalandi í síðustu viku.
Jafnt framboð og verð og
neytandínn skípta mestu
INNAN fiskvinnslunnar
og dreifíngarfyrirtækja
snýst hugsunin gjarna
um háar tölur og magn
f _ , en neytandinn, sem
a Bandankjamarkaði stendur undir öiiu sam
an með kaupum sínum,
kemur yfirleitt of lítið inn í myndina. Sú skoðun virðist ríkjandi, að
neytandinn þurfi á fisknum að halda og sé tilbúinn til að borga meira
ef framboðið er ekki nóg. Á hinn bóginn hafa neytendur lítinn áhuga
á allri fyrirhöfninni, sem býr að baki framboðinu. Það er fískneyslan
sjálf, sem skiptir þá mestu, en þeir eru ekki tilbúnir til að kaupa hana
mjög dýru verði. Að öðru leyti er það stærð skammtanna, ímynd vörunn-
ar og gæðin, sem hafa áhrif á kaupin.
Neysla botnfisks hefur
minnkað veruleera
Á árinu 1993 greiddu bandarísk-
ir neytendur 37,7 milljarða dollara
fyrir sjávarafurðir og ef litið er
nánar á þá upphæð, þá er aflinn
upp úr sjó metinn á sex milljarða
dollara; frumvinnslan bætir við 5,4
milljörðum og frekari vinnsla 3,4.
Dreifing til verslana og veitinga-
staða bætir við 3,2 milljörðum og
annar kostnaður á veitingastöðum
er 16,6 milljarðar og í verslunum
3,2.
1993 var neysla sjávarafurða í
Bandaríkjunum svipuð að magni
og 1989, heldur meiri að vísu, og
vinsælastur var túnfiskurinn, þá
rækja, Alaskaufsi og þorskur. Á
þessum fjórum árum hefur orðið
mikil breyting á þorskneyslunni,
sem hefur minnkað um 36%. Inn-
flutningur á flökum hefur farið úr
76.000 tonnum í 34.000 tonn og
blokkin hefur farið úr 62.000 tonn-
um í 20.000 tonn. Þessi samdrátt-
ur í þorsknum hefur verið bættur
upp með öðrum tegundum en und-
irrót hans er verðhækkanir og
óvisst framboð.
Litlar breytingar frá 1913
Eins og fyrr segir jókst neysla
sjávarafurða í Bandaríkjunum lítil-
lega á áðurnefndu fjögurra ára
tímabili en hlutur botnfisktegunda
hefur þó minnkað. Ársneysla
þeirra á mann er nú 3,9 pund en
var fimm pund 1989. Heildar-
neysla sjávarafurða er enn aðeins
um 15 pund á ári á mann og hefur
breyst merkilega lítið allt frá árinu
1913 en þá var hún 11 pund.
Áætlað er, að á síðasta ári hafí
helmingi þess fjár, sem Banda-
ríkjamenn fara með í í mat, verið
varið á veitingastöðum eða 294
milljörðum dollara. Þar af hafi 91
milljarður farið í skyndibitastaði
eins og McDonalds í hamborgurun-
Bretland
um og Long John Silver’s í sjávar-
réttunum og 88 milljarðar í veit-
ingastaði, sem bjóða upp á alhliða
veitingar. Síðan eru hótel og mötu-
neyti alls konar, heilbrigðisþjónust-
an og fleira.
Dreifingarkerfið í Bandaríkjun-
um er afar fullkomið en fýrirtækin
eru um 3.000 á 4.300 stöðum. Eru
þau að sjálfsögðu mjög misstór en
algengt er, að venjulegur veitinga-
staður fái 60% hráefnisins frá einu
og sama dreifingarfyrirtækinu og
afganginn frá 5-6 öðrum. Standa
fimm stærstu fyrirtækin undir 18%
dreifingarinnar ef miðað er við
verðmæti.
Matvælamarkaðurinn er stöðug-
um breytingum undirorpinn og það
á einnig við um smekk neytenda.
Neysla á rauðu kjöti hefur minnk-
að en er nú í jafnvægi, kjúklinga-
kjötið sækir enn á en neysla sjávar-
afurða breytist lítið. Eru vinsældir
kjúklinganna raktar til þess, að
um er að ræða bragðgóðan mat,
sem auðvelt er að nálgast, auk
þess sem framleiðsluferillinn er
stuttur og verðið lágt.
Hagræðing mikilvæg
Við rekstur veitingastaða skipta
hráefnisverð og laun mestu máli
og í Bandaríkjunum er miðað við,
að hráefnisverðið vegi helst ekki
meira en 30% í heildarkostnaði.
Tiltekin vara er líkleg til að kom-
ast á matseðilinn ef þrefalt hrá-
efnisverðið er innan þess ramma,
sem hann setur, en að öðrum kosti
er ekki boðið upp á hana. Það skipt-
ir því miklu fyrir sjávarvöruiðnað-
inn að hagræða eftir föngum og
lækka þannig kostnað og menn
ættu alltaf að hafa í huga óskir
neytandans.
Á síðustu árum hefur mikið ver-
ið rætt um hollustu lýsis og feits
fisks, sem inniheldur Omega-3-
fitusýrur, og í framhaldi af því
jókst neyslan og verðið hækkaði
nokkuð en aðeins um stundarsakir.
Síðan minnkaði hún aftur. Athug-
anir hafa sýnt, að aðeins hluti neyt-
enda hefur áhuga á hollustu fisks-
ins og almennt er það aðeins fjórði
hver neytandi, sem hefur hollustu
og næringargildi ofarlega á blaði.
Það eru þægindin og bragðið, sem
skipta mestu máli þegar allt kemur
til alls.
14% ráðstöfunartekna í mat
Fyrir verslanir og veitingastaði
skiptir mestu öruggt framboð,
stöðugt verð, auðveld framreiðsla,
ferskleiki og gæði. Sveiflur í fram-
boði og verði hafa hins vegar ein-
kennt sjávarvörumarkaðinn.
Bandarískir neytendur fara nú
með 14% af rauntekjum sínum í
mat og vilja ekki auka þau út-
gjöld. Seljendur sjávarvöru verða
því að beijast fyrir sínum hlut inn-
an þessa ramma og það verður
ekki gert með árangri nema ávallt
verði leitast við að koma til móts
við óskir neytandans.
Aukinn fiskafli
LANDANIR brezkra fiskiskipa í Bretlandi jukust um 6% fyrstu níu
mánuði ársins borið saman við sama tíma í fyrra. Þá jókst verð-
mæti landaðs afla um 5%. Afli og aflaverðmæti botnfisks jókst hvort-
tveggja um 1%, en 5% minna kom á land af þorski og lækkaði verð-
mæti landaðs þorskafla um 7% milli tímabila. Þveröfuga sögu er að
segja að ýsuveiðum, því 5% meira af henni kom á Iand og þar sem
verðið nú er 8% hærra en í fyrra, jókst verðmæti landaðs ýsuafla
um 14% milli tímabila. Nú var alls landað tæplega 211.000 tonnum
af botnfiski og var helmingur þess þorskur og ýsa. 176.000 tonn af
uppsjávarfiski barst nú á land, 63.000 tonn af skelfiski og því alls
rúmlega 468.000 tonn, sem er 6% aukning milli tímabila.
Kvótastaðan um jólin
Aflamarksskip kvótaárið 1994-1995
Samtals
279.784
Þorskur
95.186
Afli; 26.211
9.004 10.676 31.815
Loðna
636.503 tonn
210.968
Milljónir
punda
J^orskblokk, birgðir
;í Bandaríkjunum
iktóbermánuðum
1987-1994
'87 '87 '87 '90 '91 '92 '93 '94
Minni birgðir í
Bandaríkjunum
SÍFELLT minna af þorskblokk
er nú flutt inn til Bandaríkjanna
og veldur því bæði minna fram-
boð og aukin sókn Bandaríkja-
manna í ódýrari fisktegundir en
þorskinn. Birgðir af blokk í
október síðastliðnum voru helm-
ingi minni en í sama mánuði
fyrir ári síðan og sjö sinnum
minni en árið 1986. Þegar sem
mestar sveiflur voru í framboði
og verði á þorski, fóru veitinga-
hús og framleiðendur fiskrétta
í auknum mæli að færa sig yfir
í ódýrari fisktegundir. í kjölfar
þess lækkaði verð á þorski og
veiðiþjóðirnar beindu fram-
leiðslu sinni frekar inn á Evr-
ópu, sem var hagstæðari. Verð
vestan hafs er nú að þokast upp
á við á ný og gæti það aukið
framboðið aftur.
Lýsingur
Lýsingsblokk, birgðir
í Bandaríkjunum
któbermánuðum
1987-1994
Milljónir
punda
'87 '87 '87 '90 '91 '92 '93 '94
LÝSINGUR er ein þeirra hvít-
fisktegunda, sem hafa komið inn
á kostnað þorsksins. Framboð
af honum hefur reyndar verið
mjög mismunandi undanfarin
ár, en þar hefur framboð á
alaskaufsa haft nokkur áhrif.
Birgðir í október síðastliðnum
voru með minna móti miðað við
sama tíma undanfarin ár, en
með mesta móti miðað við þetta
ár.