Morgunblaðið - 14.03.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 14. MARZ 1995 B 3
KOSNINGAR 8. APRÍL
Mannréttindi kvenna -
er allt í lagi hjá okkur?
ÞAÐ ER fróðlegt að
glugga í nútkomið
kver utanríkisráðu-
neytisins, Mannrétt-
indi kvenna, þar sem
safnað hefur verið
saman alþjóðlegum
samningumog yfirlýs-
ingum sem íslendingar
hafa gerst aðilar að
og snerta rétt kvenna.
Þar er einnig að finna
Mannréttindayfirlýs-
ingu Sameinuðu þjóð-
anna. Það er gleðiefni
að íslendingar skuli
vera aðilar að þessum
samningum og þeir
skuli með samþykki
Alþingis hafa öðlast fullt gildi hér
á landi — en er það nóg? Hvað um
ábyrgð stjórnvalda til að tryggja
þegnunum réttindi þau sem kveðið
er á um í þessum samningum?
Hvar eru efndirnar — eða þarf
kannski ekkert að gera, er þetta
allt í lagi hjá okkur?
Afnám allrar mismununar
gagnvart konum
Eg greip niður í samning um
afnám allrar mismununar gagnvart
konum. Þessi samningur öðlaðist
gildi gagnvart íslandi árið 1985 svo
nægur hefur verið tíminn fyrir
stjórnvöld að hrinda ákvæðum hans
í framkvæmd. Þar segir m.a.:
„Aðildarrikin skulu gera allar
viðeigandi ráðstafanir til þess að
afnema mismunun gagnvart kon-
um á sviði atvinnu til að tryggja
þeim sömu réttindi á grundvelli
jafnréttis karla og kvenna, sérstak-
lega ... rétt til sömu umbunar, þar
með talið fríðinda og sömu með-
höndlunar gagnvart vinnu sem er
jafngild ... “
Nýleg launakönnun segir okkur
ótvírætt að hér vantar mikið á.
Hvergi er launamunur kynjanna
meiri en í störfum þar sem laun
byggjast að stórum hluta á fríðind-
um, yfirborgunum og aukagreiðsl-
um. Það eru enn fyrst og fremst
karlarnir sem njóta þessa en konur
sitja eftir. Ég spyr
hvaða ráðstafanir hafa
verið gerðar til að af-
nema þessa mismun-
un?
Hróplegt
launamisrétti
Launamisrétti kynj-
anna er hróplegt og
kallar á aðgerðir og
þar ber að kalla stjórn-
völd til ábyrgðar.
Kvenfrelsi verður ekki
náð nema leiðréttur
verði sá launamunur
sem er á milli karla og
kvenna í landinu.
Kvennalistinn hefur
bent á þá leið að framkvæma ókyn-
bundið starfsmat með það að
markmiði að jafna launamun kynj-
anna. Slíkt starfsmat hefur skilað-
góðum árangri hjá nágrannaþjóð-
um. Það þarf að einfalda launakerf-
ið, auka hlut umsaminna grunn-
launa og draga úr aukagreiðslum
af ýmsu tagi sem fyrst og fremst
Við stefnum að þátttöku
í ríkisstjórn, segir Birna
Signijónsdóttir, fram-
bjóðandi Kvennalista í
Reykjaneskjörædmi.
koma í hlut karla. Fyrst og fremst
þarf þó hugarfarsbreytingu. Konur
og karlar eru jafngildir einstakling-
ar og konur eiga ekki að þurfa að
una lægri launum en karlar í sömu
eða sambærilegum störfum. Efna-
hagslegt jafnrétti er lykill að frelsi
og sjálfstæði kvenna, fyrir því
verða konur að berjast.
Hlutverk Kvennalista
Sjálfskipaðir sérfræðingar hafa
látið að því liggja að hlutverki
Kvennalistans sé lokið og tími hins
pólitíska framboðs liðinn. Það ligg-
ur nærri að farið sé að skrifa sögu
Kvennalistans og niðurlagið
kannski fyrst. Sem betur fer á þessi
rödd ekki mikinn hljómgrunn né
fylgi og heldur er nú bráðlætið
mikið. Sá tími á vonandi eftir að
koma að kvennaframboð verði
óþarft en fyrst þarf margt að breyt-
ast í þjóðfélagi okkar og langt er
enn í land. Má nefna t.d. að kynja-
munur bæði hvað varðar tekjur og
völd er mun meiri hér en á hinum
Norðurlöndunum. Þrátt fyrir mikla
fjölgun kvenna í stjórnmálum með
tilkomu Kvennalistans eru konur
enn aðeins ijórðungur þingmanna
og fimmtungur sveitarstjórnar-
manna. Konur eru helmingur þjóð-
arinnar og sjálfsagt réttlæti að
sama hlutfall kvenna haldi um
stjórnvölinn í þessu landi. Aðeins
þannig fæst stjórn sem endurspegl-
ar fólkið í landinu.
Eining og samhugur
Samtök um kvennalista í Reykja-
nesi bjóða nú fram til Alþingiskosn-
inga fjórða sinni. Hingað til höfum
við átt eina konu á þingi en stefn-
um nú að tveim. Um listann sem
nú er fram borinn ríkir mikil eining
og samhugur innan hópsins. Eins
og áður leggjum við mesta áherslu
á málefni kvenna og barna og erum
sérstakir málsvarar þeirra hags-
muna hvar sem við komum fram.
Hver einasti smááfangi sem
náðst hefur í átt til jafnréttis hefur
náðst fyrir baráttu kvenna. Samtök
um kvennalista hafa valið vettvang
stjómmálanna til að berjast fyrir
kvenfrelsi og jafnrétti. Til þess
þurfum við í komandi kosningum
stuðning allra sem styðja jafnrétti
— okkar hlutverki er ekki lokið.
Við stefnum að þátttöku í ríkis-
stjórn nú eins og áður og vonum
að karlarnir þori í samstarf með
okkur. Þori að setja kvenfrelsi,
launajafnrétti og málefni íjölskyld-
unnar í forgang eins og konur í
Kvennalistanum gera.
Höfundur skipar 4. sæti &
framboðslista Samtaka um
kvennalista í Reykjanesi.
4
Birna
Sigurjónsdóttir
Til hvers að kjósa?
ÞAÐ deilir líkast til
enginn um það hér á
landi að rétt er að fólk
neyti almennt atkvæð-
isréttar síns. Spyija
má hinsvegar hvort
þetta eigi í minna
mæli við um fólk í
yngri aldurshópnum
en það sem eldra er.
Hér á landi er kjör-
sókn sem betur fer
nokkuð mikil, og fer
það saman við al-
mennan stjórnmála-
áhuga og tiltölulega
mikinn jöfnuð í þjóðfé-
lagi okkar. Afleiðingar
lítillar kjörsóknar eru
okkur hinsvegar kunnar, ekki síst
Ungir kjósendur eru,
segir Siv Friðleifsdótt-
ir, mikilvægasti
aldurshópurinn fyrir
þjóðfélagið.
frá Bandaríkjunum. Þar neyta svo
til aldrei fleiri en 40% atkvæðis-
bærra manna réttar síns, og það
sem verra er, kjörsókn er mjög
mismunandi eftir stéttum. Því geta
stjórnmálamenn þar í landi leyft
sér að horfa algerlega
framhjá ýmsum þjóð-
félagshópum í stjórn-
málastarfi, og kveður
svo rammt að þessu
að rannsóknir á kjör-
sókn hinna ýmsu hópa
eru orðnar mikilvæg
grein í stjórnmála-
fræðum nýja heimsins.
Þetta leiðir svo aftur
til þess að að þeir, sem
ekki neyta atkvæðis-
réttarins, verða stöð-
ugt afskiptari, og
mynda innri öreigalýð,
sem á endanum verður
hættulegur þjóðfélag-
inu.
Astæða þess að raunir
granna okkar í vestri eru
raktar hér, er að ferli
sem þetta hefst áreið-
anlega á því að ungt
fólk í vissum stéttum
hættir að neyta atkvæð-
isréttar. Síðan, þegar
aldurinn færist yfir, og
þetta sama fólk kemst að því
að það hefur ekkert meira vit á
stjórnmálum en það hafði á unga
aldri, sér það enga frekari ástæðu
til að ómaka sig á kjörstað. Ungir
kjósendur ættu að huga að því,
að með þvi að láta hjá líða að skila
atkvæðaseðli í kjörkassann, geta
þeir verið að hefja þróun sem dæm-
ir þá og afkomendur þeirra til
útskúfunar úr samfélaginu. Auk
þess er það að skila auðu mun
áhrifaríkari leið til að lýsa van-
þóknun á frambjóðendum eða
stjórnskipaninni, heldur en að sitja
heima.
Annað sjónarmið er vert að hafa
í huga varðandi kjörsókn ungs
fólks, er hlutverk unga fólksins
sem þjóðfélagshóps. Það orkar að'
vissu leyti tvímælis að kalla aldurs-
hóp þjóðfélagshóp, ekki síst ungt
fólk, sem á eftir að yfirgefa þann
hóp í fyllingu tímans, en þetta á
rétt á sér að vissu marki. Ef farið
er að skipta þjóð í hópa eftir aldri,
þá má færa rök fyrir því að ungir
kjósendur séu mikilvægasti aldurs-
hópurinn fyrir þjóðfélagið.
Ástæða þess er að það er
fólk á þessum aldri sem
á eftir að móta nánustu
framtíð þjóðfélagsins,
og það er nútíðin sem
mótar þetta fólk. Þess
vegna er það afar óheppi-
legt ef þessi aldurshópur
verður afskiptur í þjóðfélag-
inu. Ef stjórnmálamenn hættu að
taka tillit til ungs fólks, hætta
þeir að taka tillit til þarfa fram-
tíðarinnar.
Höfundur skipar 1. sæti
Framsóknarflokksins í
Reykjaneskjördæmi.
Siv
Friðleifsdóttir
Islenskur
landbúnaður,
já takk
FYRIR nokkrum vik-
um létu Samtök iðnaðar-
ins gera könnun á við-
horfi íslendinga til ís-
lenskra iðnaðarvara.
Niðurstöður þessarar
könnunar voru á marg-
an hátt mjög athyglis-
verðar. Þær sýndu m.a.
að almennt var fólk
mjög jákvætt í garð vara
sem framleiddar eru hér
á landi. Flestir sögðust
frekar velja íslenska
vöru en erlenda. Fólk
virðist þó gera þá kröfu
að íslenska varan sé jafn
góð og sú erlenda. Sem
betur fer er reynsla okkar neytenda
sú, að íslenskar iðnaðarvörur eru í
flestöllum tilvikum eins góðar og þær
erlendu, og í sumum tilvikum betri.
Ein af þeim ástæðum hvers vegna
fólk keypti íslenskar vörur fremur en
erlendar var sú, að með því væri ver-
ið að tryggja atvinnu hér á íslandi.
Þessi hugsunarháttur er lífsnauðsyn-
legur fýrir okkur íslendinga. Með því
að kaupa íslenskar vörur og þjónustu
erum við að styrkja íslenskt efnahags-
líf. Á seinasta ári voru vöruskipti við
útlönd hagstæð um 20 milljarða, verð-
mæti vöruútflutnings 14% meiri á
föstu gengi 1994 en 1993. í stuttu
máli má segja að með því að kaupa
íslenskan vaming erum við ekki að
eyða dýrmætum gjaldeyri en á sama
tíma að skapa dýrmæta atvinnu hér
á landi. Samtök iðnaðarins hafa unn-
ið heilladijúgt verk með því að kynna
okkur kosti íslensks iðnvarnings.
Þetta starf hefur verið unnið með
dyggum stuðningi verslunarinnar í
landinu. Verslanir hafa haldið frammi
íslenskum vörum og kynnt þær sér-
staklega. Miklu munar þegar öflug
verslunarfýrirtæki eins og Hagkaup
taka þátt í svona herferð. Ég hygg
að áhrifín af svona kynningu verði
ekki metin til íjár. Nær undantekn-
ingarlaust virðast íslendingar sem
sagt vera sammála um að íslenskan
iðnað beri að efla, og þjóðin sýnir
þann velvilja með því að taka íslensk-
an iðnvarning fram yfir þann erlenda,
þegar þess er kostur. En hvað um
íslenska landbúnaðarvöru? Munurinn
á iðnvörum og landbúnaðarvörum er
sá, að innflutningur á t.d. kjöti og
sumum tegundum mjólkurvara er
ekki heimilaður, enn sem komið er.
Yfírvöld hér á landi hafa reynt eftir
fremsta megni að hamla gegn inn-
flutningi kjöts, vegna smithættu og
að auki hafa vemdunarsjónarmið ver-
ið með í spilinu. Nú er það svo að
ýmsir t.d. samtök neytenda og nokkr-
ir stjórnmálamenn vilja að innflutn-
ingur á landbúnaðarvörum verði gef-
inn fijáls. Þessir aðilar telja að það
verði til mikilla hagsbóta fyrir þjóð-
ina, matarverð muni snarlækka. En
ekki er allt sem sýnist í þessum efn-
um. íslenskar landbúnaðarafurðir eru
í flestum tilvikum í mjög háum gæða-
flokki. íslenskt grænmeti er mun
bragðmeira og kröftugra en innflutt
grænmeti. Lambakjötið okkar er úr-
valsvara og gæði íslenska svínakjöts-
ins aukast stöðugt, einnig hafa ís-
lenskir ostar verið verðlaunaðir á sýn-
ingum erlendis. Mest um vert er þó
að íslenskar landbúnaðarvörur eru
ekki eins „mengaðar" og þær er-
lendu. íslenskir bændur nota mun
minna af allskonar lyfjum og hormón-
um. íslendingar ná hærri meðalaldri
en flestallar aðrar þjóðir í Evrópu.
Almennt heilsufar er mjög gott hér
á landi. Þetta getum við þakkað góðu
heilbrigðiskerfí og hollum matvælum.
Vissulega er verð á landbúnaðaraf-
urðum allnokkuð lægra í Mið-Evrópu
en hér á Iandi, því má ekki gleyma
þegar þessi mál eru rædd, að gífurleg
spilling er ríkjandi í landbúnaðarmál-
um Evrópusambandsins. Allskonar
dulbúnir styrkir eru i boði, fóður er
niðurgreitt, stórbændur fá styrki af
ýmsum toga t.d. ef þeir ráða atvinnu-
leysingja í vinnu. Öllu
alvarlegra er, að þessar
ódýru landbúnaðaraf-
urðir eru ekki í sama
gæðaflokki og við eigum
að venjast. Dýrin eru
alin upp í tölvustýrðum
verksmiðjum. Fóðrið er
samansett af vafasöm-
um bætiefnum og jafn-
vel hormónum. Þá er
ýmsum úrgangsafurð-
um úr sláturdýrum
stundum blandað í fóðr-
ið. Meðferðin á þessum
dýrum er fyrir neðan
allar hellur. Bent hefur
verið á að hér sé um
hreina misþyrmingu að ræða. Fólki
víða í Evrópu t.d. í Englandi, Þýska-
landi og Frakklandi er farið að of-
bjóða þessi illa meðferð og hafa verið
haldnir fjölmennir mótmælafundir í
þessu sambandi. Franskir bændur
hafa í áraraðir mótmælt þessum verk-
smiðjubúskap og hinni fáránlegu
. landbúnaðarstefnu Evrópusambands-
ins, þar sem gæði og hollusta vörunn-
Næsta ríkistjórn verður
að tryggja, segir Sig-
mar B. Hauksson, að
Islendingar eigi kost á
góðum, íslenzkum land-
búnaðarvörum.
ar skipta ekki aðalmáli. Af framan-
greindu má sjá að brýnt er að þjóðin
standi vörð um íslenskan landbúnað.
Við viljum hollar og góðar landbúnað-
arvörur. Stjómvöld þurfa því að setja
strangar reglur um gæði landbúnað-
arvara og verða bæði íslenskar og
innfluttar landbúnaðarvörur að stand-
ast kröfur um þessi gæði. Mikilvæg-
ast er þó, að íslendingar séu meðvit-
aðir um gæði islenskra landbúnaðar-
vara og að það sé okkur öllum í hag
að kaupa íslenskar landbúnaðarvörur
eins og við kaupum íslenskar iðnað-
arvörur. Þetta verða íslenskur land-
búnaður, iðnfyrirtæki og verslanir að
brýna fýrir fólki. Ábyrgð stórra versl-
unarfyrirtækja eins og Hagkaupa og
Bónuss er mikil. Ef þessi fyrirtæki
og verslanir almennt legðu sig í líma
við að kynna íslenskar landbúnaðaraf-
urðir og aðstoðuðu framleiðendur við
að þróa þessa vöru er engin hætta á
öðru en að fólk muni velja þær frem-
ur en innflutta landbúnaðarvöm, verði
innflutningur heimilaður. Vissulega
eru framleiddar úrvals landbúnað-
arafurðir í Evrópu, en þessar vörur
eru ekki ódýrari, sennilega í svipuðum
verðflokki og þær íslensku, og í ein-
hveijum tilvikum dýrari. Það er nú
einu sinni svo, að góð vara er dýrari
en léleg. íslenskar landbúnaðarvörur
eru í flestum ef ekki öllum tilvikum
bæði betri og hollari en hinar svo
kölluðu „ódýru“ landbúnaðarafurðir
Evrópusambandsins. Þá er rétt að
benda á, að n\jög mikið er flutt inn
af allskonar landbúnaðarvörum frá
löndunum sem mynda Evrópusam-
bandið. Hins vegar er nær ómögulegt
að flytja út íslenskar landbúnaðaraf-
urðir til landa Evrópusambandsins.
Næsta ríkisstjóm sem tekur við eftir
kosningar verður að tryggja að ís-
lendingar eigi kost á hollum og góðum
íslenskum landbúnaðarvörum. Eins
og staðan er í dag stendur íslenskur
landbúnaður mjög höllum fæti gagn-
vart hinu niðurgreidda spillta land-
búnaðarkerfí Evrópusambandsins.
Kjörorðið íslenskar landbúnaðarvörur,
já takk ætti því að vera íslenskum
stjómmálamönnum ofarlega í huga
fyrir þessar kosningar.
Höfundur er félagi í
Framsóknarflokknum
Sigmar B. Hauksson