Morgunblaðið - 29.03.1995, Side 3

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 29. MARS 1995 B 3
KOSNINGAR 8. APRÍL
Að gera að
manni
GÓÐ menntun er
undirstaða velmegun-
ar og ein helsta auð:
lind framtíðarinnar. í
menntuninni er vaxt-
arbroddur framfara og
nýsköpunar. Því er
áríðandi að auðlindin
sé ekki vanrækt heldur
treyst til hins ýtrasta.
Þannig er sá grunnur
tryggður sem samfé-
lagið byggir á. Fagrar
yfirlýsingar duga
skammt, hugur þarf
að fylgja máli.
Menntun í öndvegi
Kvennalistinn vill að menntun
verði forgangsmál í íslensku
samfélagi og bera fjölmörg þing-
mál Kvennalistans því glöggt vitni.
Móta þarf heildstæða mennta-
stefnu sem nær til allra skóla-
stiga. Fjölga þarf námsleiðum með
þarfir beggja kynja í huga. Stór-
auka þarf vægi skapandi hugsun-
ar, starfs- og verkmenntunar sem
og þeirra námsgreina sem nýtast
undirstöðugreinum atvinnulífsins.
Menntastofnanir ná ekki að
blómstra og skila árangri ef þær
búa við stöðugan niðurskurð og
ijjársvelti. Með því móti gröfum
við undan eigin framtíð. Sem
menningarþjóð ber okkur skylda
til að að veita auknu íjármagni til
skóla svo unnt sé að reka metnað-
arfullar stofnanir sem veita þá
bestu menntun sem völ er á.
Skólum landsins, frá leikskóla
til háskóla, er falin umsjá og
menntun þess dýrmætasta sem við
eigum. Því má ekkert til spara svo
hlúa megi að þessum vaxtarsprot-
um og rækja uppeldis- og mennt-
unarhlutverkið með sóma.
Jafnrétti
til náms
Kvennalistinn vill tryggja jafn-
rétti til náms. Núgild-
andi reglur Lánasjóðs
íslenskra námsmanna
eru t.d. síður en svo
til þess fallnar. Það
er óviðunandi að
námsmenn þurfi að
taka bankalán með
háum vöxtum sér til
framfærslu, meðan
beðið er eftir námsl-
áni. Nær væri að
koma á mánaðarleg-
um útgreiðslum lána
auk þess sem endur-
greiðslur þurfa að
vera viðráðanlegar.
Strangar kröfur
sjóðsins um námsframvindu mis-
muna nemendum, jafnvel eftir
kyni og koma verst við einstæð
foreldri og námsfólk af lands-
byggðinni, auk þess sem kröfurnar
eru í raun stýrandi varðandi nám-
sval. Kvennalistinn leggur áherslu
á eflingu fjarnáms svo búseta og
Menntun er forgangs-
mál Kvennalistans, seg-
ir Bryndís Guðmunds-
dóttir, sem og jafnrétti
til náms. Fjölga þarf
námsgreinum, sem
nýtast undirstöðugrein-
um lífsins.
persónulegir hagir hindri síður
aðgang að námi og hefur einn
þingflokka flutt frumvarp um
fjarnám ríkisins.
Bætt kjör kennara
Kvennalistinn vill að kjör kenn-
ara verði stórbætt og starfsskil-
Bryndís
Guðmundsdóttir
yrði öll í samræmi við þær kröfur
sem gerðar eru.
Ör samfélagsþróun hefur
breytt hlutverki skóla mjög hin
síðari ár. Kröfur eru aðrar og
meiri og fara síst minnkandi. Auk
þekkingarmiðlunar þurfa kennar-
ar að sinna uppeldis- og ráðgjaf-
arhlutverki í ríkara mæli en áður.
Vandi þjóðfélagsins, atvinnuleysi
og upplausn heimila valda meira
álagi, auk þess sem vandamál
nemenda og heimila eru nú mun
alvarlegri og um leið erfiðari við-
fangs. Það er því ekki ósanngjörn
krafa að laun kennara og starfs-
skilyrði taki mið af þessum
breyttu aðstæðum.
Mjög brýnt er að öll sérfræði-
þjónusta skólanna verði efld og
markvisst unnið á fyrirbyggjandi
hátt svo koma megi í veg fyrir
alvarleg skipbrot nemenda, sem
í dag eru því miður alltof tíð.
Úrvalsfólk
Það dylst engum sem komið
hefur nærri skólastarfi hve
ábyrgðarmikið, vandasamt og
krefjandi starf kennarans er. Skól-
ar verða að geta laðað til starfa
úrvalsfólk, en það gerist ekki með
því að bjóða kennarastéttinni þau
smánarkjör, sem hún býr við í
dag. Er skýringa e.t.v. að leita í
því að hér er um að ræða fjöl-
menna kvennastétt? Nýleg könnun
á launamismun kvenna og karla á
íslandi sýnir ótvírætt að svo er.
Það er með ólíkindum hve tak-
markaðan skilning þeir sem fjár-
magninu ráða hafa á vanda skóla-
starfs og hve lítinn vilja þeir virð-
ast hafa til lausnar.
Menntun felur í sér, að „gera
að manni“. Vel menntaðir, heil-
brigðir og hamingjusamir ein-
staklingar eru líklegir til góðra
verka, samfélagi, menningu og
þjóð til heilla. Það ætti því að
vera æðsta markmið mennta-
stofnana að skila af sér slíku fólki.
Skólar verða þá að vera færir um
að mennta í bestu merkingu þess
orðs. Til þess þarf ánægt og hæft
fólk og aukið fjármagn. Fámenn
þjóð hefur ekki efni á að menntun
misfarist.
Höfundur skipar 2. sæti á
framboðstista Kvennalistans í
Reykjaneskjördæmi.
Ungt fólk, takið afstöðu
Leiðin til signrs
í GREIN Hlyns Sig-
urðssonar hinn 18.
marz síðastliðinn tók
hann upp á þeirri ný-
breytni að líkja stjórn-
málum við fótboltaleik.
Lýsti hann þar einnig
þeirri skoðun sinni að
hann teldi leiðina að
markinu liggja hægra
megin. Mér er því spurn
á hvort markið hann
vilji skora.
Ég lýsi eftir fyrirliða
sem sér yfir allan völl-
inn en harkar ekki bara
á hægri kantinum. Til
þess að eiga möguleika
í fýrstu deild þarf vel
upplýsta og hrausta leikmenn, en
þeir verða ekki til hjá fyrirliðanum
Davíð sem hefur lagt varnakerfi
landsins í rúst, þ.e.a.s. menntakerfið
og heilbrigðiskerfið. Velur í liðið
eftir reglu einkavinavæðingar og
virðist þar einu gilda um hæfileika
eða innræti manna.
Mér þykir einnig fáranlegt að
ungur sjálfstæðismaður lfki flokkn-
um sínum við gott fótboltalið. Hann
virðist gleyma því að fótboltafírinn
Ingi Björn Albertsson, sem leikið
hefur manna best fyrir flokkinn á
nýliðnu tímabili, gekk úr liðinu
vegna óánægju með fyrirliðann.
Leikkerfí sjálfstæðismanna, einka-
framtakið, þar sem hver spilar upp
á eigin spýtur skilar aldrei góðum
árangri, virðist þá engu skipta hvort
leikinn er fótbolti eða pólitík. Vinnu-
brögð sjálfstæðismanna á nýliðnu
tímabili verðskulda brottvísun úr
leiknum og er tími til kominn fyrir
hægristjómina að fara í kalda
sturtu.
í grein Hlyns kemur fram að
hann telur Kvennalistann spila í
fjórðu deild og hugmyndir þeirra
eigi ekki rétt á sér. Hann virðist
því miður ekki vera nógu vel upp-
lýstur um launamun kynjanna sem
verður því miður að teljast allt of
mikill. Baráttumál kvenna eiga því
mikinn rétt á sér í fyrstu deildinni
og spila þær þar íslenskum konum
til sóma.
Þjóðvaki, sprengiframboð
óánægðra kjósenda,
með krata þingmann
sem fyrirliða, skortir
alla samhæfíngu og
reynslu til að geta sett
mark sitt á fótbolta-
leikinn. Tel ég þó að í
þessum flokki búi
margt gott og ekki sé
alveg hægt að afskrifa
hann að svo stöddu.
Framsóknarmenn virð-
ast ekki vera vissir um
stöðu sína á vellinum
vita ekki með hvorum
fætinum á að sparka.
Hins vegar er Al-
þýðuflokkurinn kom-
inn hálfa leiðina útaf
vellinum og ætlar sér að spila á
meginlandi Evrópu þar sem þeir
halda að þeir hafí eitthvað til mál-
anna að leggja.
Sigurinn vinnst
Eftir að hafa kynnt sér stefnu
flokkanna og sjá hvaða leikkerfi
þeir ætli sér að nota kemur bersýni-
lega í ljós að leiðin til sigurs liggur
hjá liði Alþýðubandalags og með
Alþýðuflokkurinn er
kominn hálfa leið út af
vellinum, segir Þorkell
Máni Pétursson, og
hann ætlar sér að spila
á meginlandi Evrópu.
fyrirliða þess Ólaf Ragnar Grímsson
í broddi fylkingar. Tel ég að ísland
eigi eftir að vinna glæsilegan sigur
með þennan flokk við stjómvölinn,
stefna hans er skýr, góð og leik-
mennimir vita út á hvað leikurinn
gengur, samvinnu, sterka vörn og
öflugan sóknarleik.
Valið er undir þér komið. Þú verð-
ur dómari 8. apríl 1995. X við G =
1-0 fyrir ísland.
Höfundur er framhaldsskólanemi.
Þorkell Máni
Pétursson
Upp, upp mín sál
ársreikningarnir vemlegan rekstr-
arhagnað. Það er vel því traust at-
vinnulíf er undirstaða framfara og
betra lífs.
Tímamót
ALLT of lengi hefur
fyrirgreiðsla, ábyrgð-
arleysi, og lélegt sið-
ferði í stjórnmálum
sem atvinnulífi ein-
kennt íslenskt samfé-
lag. Handahófskennd-
ur niðurskurður vel-
ferðarkerfísins og
ónýtt tryggingakerfí
hafa breikkað bilið
milli ríkra og fátækra
í landinu. Gamla
flokkakerfið hefur
bragðist og í raun gef-
ist upp við að leysa
brýn verkefni í þjóðfé-
lagsmálum. Trúnaður
ríkir ekki milli almennings og
stjórnmálamanna. Stjórnmálamenn
hafa litla sannfæringu fram að
færa og selja sálu sína fyrir ráðher-
rastóla og völd. Atvinnulífið er
gegnsýrt af spillingu í peningakerf-
inu og stjórnkerfi stjórnmálanna.
Hér er því sannanlega þörf á breyt-
ingum, siðbót og endurnýjun.
Kreppa heimilanna
Á umliðnum árum höfum við
horft á eiginlega aðför að íslensku
launafólki. Við horfum upp á
kreppu heimilanna, kreppu í skóla-
kerfinu, kreppu í heilbrigðiskerfinu,
og kreppu atvinnuleysingjans. Að
langmestu leyti er þessi kreppa til
komin vegna aðgerða eða aðgerða-
leysis ríkisstjórnarinn-
ar. í dag era um 7.000
íslendingar atvinnu-
lausir. Sjö þúsund ein-
staklingar sem eru án
vinnu og draga fram
lífið á smánarlegum
atvinnuleysisbótum.
Ríkisstjórnin með Dav-
íð Oddsson í farar-
broddi talaði beinlínis
kreppuna inn í huga
þjóðarinnar á árinu
1991. Vegna sóunar
umliðinna ára í ís-
lensku atvinnulifi og
banka- og lánastarf-
semi hefur venjulegt
launafólk orðið að draga fram lífið
með óhóflega löngum vinnudegi.
Þannig hafa heimilin bjargað sér
og fólk getað haldið uppi lífsgæðum
eins og þau gerast best í nágranna-
löndum okkar. Um leið og kreppir
að minnkar vinnan og fjármál heim-
ilanna fara í rúst. Yfirvinnan hverf-
ur og í tilvikum 7.000 manna miss-
ir fólkið vinnuna. Allir vita að eng-
inn getur lifað til lengdar á atvinnu-
leysisbótum. Venjulegt launafólk
bíður og bíður eftir lausnum en
ekkert gerist. Haldið er áfram að
skera niður félags- og velferðar-
kerfið. Haldið er áfram að seilast í
pyngju almennings með hækkun
tekjuskatts, hækkun skólagjalda,
hækkun gjalda í heilbrigðiskerfinu,
Ég þekki mörg dæmi
þess að fyrirtæki sem
hafa tugi eða hundruð
starfsmanna í sinni
þjónustu, segir Snorri
Styrkársson, verja ekki
einni krónu í þróunar-
og rannsóknarstarf.
hækkun þjónustugjalda, lækkun
persónuafsláttar, lækkun barna-
bóta, lækkun barnabótaauka, lækk-
un vaxtabóta, lækkun skatta á
eignir, lækkun skatta á fyrirtækin,
enga skatta á peninga takk fyrir
og svo mætti lengi telja.
Ekki kreppa fyrirtækjanna
Það ríkir engin kreppa hjá fjár-
magnseigendum og fyrirtækjunum.
Það er engin kreppa hjá einokurun-
um í olíugeiranum, slagnum milli
Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna
og íslenskra sjávarafurða, gylliboð-
um fákeppandi tryggingafélaga og
banka, rekstri lífeyrissjóðakerfisins
og svo mætti lengi telja. Fyrirtækin
eru nú þessar vikurnar að leggja
fram ársreikninga sína fyrir árið
1994 og í langflestum tilvika sýna
Við stöndum á tímamótum. Við
höfum mörg tækifæri til nýrrar
sóknar í íslensku atvinnulífi. Við
verðum að nota þau rétt. Alger
nauðsyn er að fagmennska og fram-
sýni ráði ferðinni í íslensku peninga-
kerfi. Losa verður tök stjórnmála-
manna á peningakerfínu. Við verð-
um einnig að sækja fram með fram-
sæknar hugmyndir þó þær taki ein-
att lengri tíma í geijun og fram-
kvæmd. Við verðum að ná að stokka
upp íslenska skóla- og menntakerf-
ið. Þróa verður skólakerfið þannig
að það spili með atvinnulífmu, heim-
ilunum og nemendunum en ekki
gömlum arfleifðum. Við verðum að
breyta skólakerfinu úr því að vera
menntastofnanir er byggja á gam-
alli hefð embættismannastétta lið-
inna alda um latínunám eða fornum
iðgreinum er mynduðust í upphafi
þessarar aldar. í ofanálag er ís-
lenska skóiakerfið tímasett eins og
aðalatvinnugrein landsmanna sé
enn landbúnaður með sauðburði á
vorin og sláturtíð að hausti og mikl-
um annatíma að sumarlagi þar á
milli. Skólakerfíð þarf að breytast
og þróast mjög hratt til framsækins
og nútímalegs horfs. Við verðum
að byggja upp metnað í tækni- og
verkgreinum — breyta gildum.
Sóknarfæri í atvinnumálum
skapast ekki nema við leggjum
margfalda núverandi upphæð til til-
rauna- og þróunarstarfs. Ríkið
verður að leggja sitt af mörkum en
Snorri Styrkársson
aukningin og breytingin verður ekki
síst að koma frá fyrirtækjunum
sjálfum. Ég þekki mörg dæmi þess
að fyrirtæki sem hafa tugi ef ekki
hundruð starfsmanna í sinni þjón-
ustu, velti hundruðum milljóna ef
ekki milljörðum króna árlega, veija
ekki einni krónu í þróunar- og rann-
sóknarstarf. Þau veija ekki einni
krónu til þess að skoða framtíð sína.
Þau veija ekki einni krónu í athug-
anir og þróun á framleiðslu sinni.
Þau veija ekki einni krónu í fjárfest-
ingar í menntun. Svona mætti lengi
telja. Hér taka fyrirtækin sína eigin
gröf en því miður fylgjum við Is-
lendingar með sem þjóð.
Skýr valkostur
Hér þarf breytinga við. í komandi
kosningum gefst okkur tækifæri til -
að skapa nýja hugsun og nýtt afl.
Trúnaður ríkir ekki milli stjómmála-
manna og fólksins í landinu. Trúnað-
ur ríkir ekki heldur milli fólksins í
landinu og fyrirtækjanna í landinu.
Þjóðvaki berst fyrir að efla trúnað
kjósenda og stjómmálamanna —
launamanna og atvinnulífsins. Það
verður einungis gert með nýjum
vinnubrögðum og breyttum áhersl-
um í íslenskum stjórnmálum. Þjóð-
vaki — hreyfíng fólksins — verður
að verða það öflugur að afloknum
^kosningum að hann verði forystuafl
í stjómmálum og megni að leiða ís-
lenskt þjóðfélag áleiðis að nýrri öld
með trúnað við menn og málefni að
leiðarljósi — fólkið í landinu — fyrir- -
tækin í landinu.
Höfundur er hagfræðin/rur og
skipar 1. sætið & framboðslista
Þjóðvaka í Austurlandskjördæmi.