Morgunblaðið - 08.07.1995, Síða 2

2 C LAUGARDAGUR 8. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Bætt við menningararfinn
Morgunblaðið/Sigurður Jónsson
STAÐARTÓNSKÁLDIÐ Þorsteinn Hauksson að störfum í Skálholti.
Qratórían Psychomac-
hia eftir Þorstein
Hauksson verður
frumflutt á Sumar-
tónleikum í Skálholts-
kirkju í dag. Orri
Páll Ormarsson
komst að því að hún
er byggð á rómversku
-ljóði frá 3. öld þegar
hann kom að máli
við tónskáldið og
Bjarka Sveinbjömsson
sem við sama tækifæri
mun flytja erindi um
tónsköpun Þorsteins.
ETTA er ekki mjög nútíma-
legt verk þótt tuttugustu
aldar áhrifín séu augljós.
Það eru mjög lagrænir kaflar í því
og ég held að það höfði til almenn-
ings,“ segir Þorsteinn Hauksson
staðartónskáld í Skálholti en Psyc-
homachia, ný óratóría eftir hann,
verður frumflutt á Sumartónleik-
um í Skálholtskirkju í dag og end-
urflutt á morgun.
Tónlistin er byggð á ljóðabálkin-
um Psychomachia eða Stríðinu um
mannssálina eftir Rómveijann
Prudentius sem var uppi á 3.-4.
öld þegar endalokin blöstu við
Rómarveldi. „Prudentius var mað-
ur á mörkum tveggja tíma —
gömlu rómversku trúarbragðanna
og kristninnar," segir Þorsteinn.
„Sjálfur var hann nýkristinn en
stílbragðið er beggja blands. Lista-
menn voru farnir að fást við marga
skemmtilega hluti á þessum tíma
en listin hefur oft fengið að þróast
um það leyti sem heimsveldi liðast
í sundur.“
Átök góðs og ills
Ljóðið fjallar um átök góðs og
ills. Skáldið kynnir til sögunnar
fjölmargar gyðjur sem eru í raun
persónugervingar dyggða og lasta
í fari mannsins. Þær takast á og
ýmislegt drífur á daga þeirra en
vitanlega fer hið góða með sigur
af hólmi.
Verkið var upphaflega samið
fyrir sópran og selló samkvæmt
pöntun Norræna tónlistarhá-
skólaráðsins og frumflutt af
Signýju Sæmundsdóttur og Ingu
Rós Ingólfsdóttur. Kom það síðar
út á geislaplötu með Bryndísi
Höllu Gylfadóttur og Mörtu Hall-
dórsdóttur.
Síðan hefur mikið vatn runnið
til sjávar. Tónverkið hefur vaxið
að umfangi og var síðast flutt sem
kórverk af kór Eriks Erikson í
Langholtskirkju fyrir
tveimur mánuðum.
„Textinn er mjög
dramatískur og mér
fannst hann lengi
hæfa óperu,“ segir
Þorsteinn, „og eftir að
kórverkið var flutt í
Langholtskirkju
kviknaði sú hugmynd
fyrir alvöru að safna
í sarpinn fyrir eitt
stórt verk.“
Þorsteinn ákvað að
næsta skref yrði órat-
óría og í því formi
verður Psychomachia
flutt í Skálholtskirkju
í dag. „Síðan ætla ég
að stækka verkið eftir
tvö til þijú ár og gera það að órat-
óríu fyrir stóra hljómsveit, stóran
kór, tvo sóprana og tvo bassa-
söngvara.“
Mikið afrek
Flytjendur óratóríunnar á tón-
leikunum í dag eru Marta Hall-
dórsdóttir sópran, sönghópurinn
Hljómeyki og strengjasveit undir
stjórn Árna Harðarsonar.
Sumartónleikarnir í Skálholts-
kirkju leggjast vel í Þorstein sem
lýkur lofsorði á Helgu Ingólfsdótt-
ur listrænan stjórnanda þeirra.
Segir hann að það sé rnikið afrek
að halda tónlistarhátíð á íslandi
gangandi í tuttugu ár. „Hér á landi
er svo til ekkert gert fyrir listir,
nema það sem lista-
mennirnir sjálfir
standa fyrir. Framlög
til tónlistar á íslandi
eru til dæmis meðal
þess lægsta sem þekk-
ist á Vesturlöndum.
Það er ekki einu sinni
til tónleikahús.
Þrátt fyrir þetta eru
til hátíðir á borð við
þessa og Myrka
músíkdaga. Framtak
Helgu og hennar að-
stoðarfólks er því
stórkostlegt, ekki síst
þar sem hún býður
ekki eingöngu upp á
eldri tónlist á hátíðinni
heldur stuðlar einnig
að nýsköpun og bætir þannig við
menningararf þjóðarinnar.“
Að mati Þorsteins er mál til
komið að einstaklingar, fyrirtæki
og stofnanir vakni til vitundar um
þann möguleika að panta tónverk
hjá tónskáldum. „Þetta er mikið
gert í öðrum löndum en hefur ein-
hverra hluta vegna aldrei komist
inn í þjóðlífið hér. Með því að panta
tónverk er fólk ekki eingöngu að
festa menningararfínn á blað held-
ur jafnframt sjálft sig, því ef verk-
ið slær í gegn mun nafn þess sem
pantaði það lifa um aldur og ævi.“
Hlustaði á vatnskranann
Bjarki Sveinbjörnsson, sem
leggur stund á doktorsnám í tón-
yísindum í Danmörku, mun flytja
erindi um tónsköpun Þorsteins í
tengslum við frumflutning óratór-
íunnar. Hann segir að þetta sé
kærkomið tækifæri til að kynna
Þorstein enda séu verk hans nán-
ast óþekkt hér á landi þótt þeim
hafi víða verið hampað á erlendri
grundu.
Bjarki hyggst rekja þróunarferil
Þorsteins frá því hann hlustaði á
vatnskranann þriggja ára gamall
þar til hann var gerður að staðar-
tónskáldi í Skálholti. „Milli þessara
tveggja póla er ákveðin þróunar-
saga sem meðal annars hefur farið
fram á stórum tónlistarhátíðum og
virtustu rannsóknastofnunum í
tónlist í heiminum í dag.
Ferill Þorsteins er mjög breiður.
Hvert verk er sjálfstæð tónsköpun
sem mótast af ákveðnum punkti
sem lagt er út frá í hvert skipti.
Það er þó hægt að segja að ákveð-
in ára liggi yfir sumum tónsmíðum
hans, ekki síst þegar raftónlistin
er annars vegar. Þorsteinn er hins
vegar ekki fastur í neinum lás.“
Göteborgs Konserthus
KDHSvrt|)fHgfa«l fot bíUT: <X:Í) UBÍldOiD
Rauðhetta
í tónum
TÓNLEIKAHÚSIÐ í Gautaborg
stendur fyrir sérstakri dagskrá fyrir
börn og unglinga til að efla tengsl
sín við þennan hóp tónlistaráhuga-
fólks. Dagskráin stendur frá 7. októ-
ber til 30. mars á næsta ári en á
efnisskránni er m.a. verk þar sem
sagan af Rauðhettu er sögð í tónum.
Tónleikahúsið hefur ásamt öðrum
menningarmiðstöðvum í Gautaborg
einnig staðið fyrir ýmsum námskeið-
um þar sem börn og unglingar hafa
fengið tækifæri til að vinna að ýmiss
konar listsköpun með listamönnum.
Á meðal listamanna sem tekið hafa
þátt í slíkri samvinnu er Þorkell Sig-
urbjörnsson tónskáld.
-----♦—».-----
Norræna húsið
Dagskrá
fyrir norræna
ferðamenn
DAGSKRÁ fyrir norræna ferðamenn
verður haldin í Norræna húsinu alla
sunnu- og mánudaga í sumar.
Á morgun mun Bjarni Sigtryggs-
son flytja erindi á norsku um ís-
lenskt samfélag og það^ sem efst er
á baugi í þjóðmálum á íslandi á líð-
andi stundu. Að fyrirlestri loknum
gefst fólki tækifæri á að koma með
fyrirspurnir.
Á mánudag kl. 17.30 mun Torben
Rasmussen forstjóri Norræna húss-
ins kynna húsið, byggingu Alvars
Aaltos, starfsemi þess og norræna
samvinnu.
íslenskt kvikmyndakvöld verður
sama dag á sama tíma eða kl. 17.30,
en þá verður myndin „Ingaló" sýnd.
Leikstjóri er Ásdís Thoroddsen.
Myndin er 98 mín með enskum
texta.
Allir eru velkomnir á dagskrána
og aðgangur er ókeypis.
-----».♦.♦----
Orgelstund í
Kristskirkju
ORGELSTUND verður í Krists-
kirkju, Landakoti, þriðjpdaginn 11.
júlí frá kl. 12-12.30. Úlrik Ólason
leikur á orgel kirkjunnar. Aðgangur
ókeypis.
Bjarki
Sveinbjörnsson.
Innpakkað þinghús Christos
breytir ímynd Þjóðveija
AÐ minnsta kosti fimm milljónir manna virtu fyrir sér þinghúsið í
Berlín innpakkað að hætti búlgarska listamannsins Christos. Hér
hefur skuggamynd eins þeirra verið varpað á dúkinn, sem umlykur
húsið. þessi mynd var tekin skömmu fyrir dögun á miðvikudag, en
síðasta tækifærið til að skoða listaverkið var á fimmtudag. Byijað
var að afhjúpa það í gær og í dag verður það sennilega umbúðalaust.
ÞAÐ TÓK Ghristo 20 ár að beijast
fyrir því að fá að pakka þinghúsinu
í Berlín inn í glansandi dúk. Það
tók tvær vikur að lokka að fimm
milljónir manna. Klukkan fimm á
morgnaná var fólk farið að þyrpast
að Reichstag-byggingunni. „Þjóð-
verjar sameinaðir" skrifaði Der
Spiegel og sagði að útlendingar
væru gáttaðir á því að þessj þjóð
gæti verið kát og gáskafuli. í gær
var ballið búið og eftirleiðis verður
aðeins hægt að skoða Reichstag
umbúðalaust.
í upphafi var gert ráð fyrir því
að þijár milljónir manna myndu
koma til að skoða listaverk búlgar-
ans Christos og konu hans, Jeanne-
Claude. Sú tala reyndist fjarri lagi.
Lestir til Berlínar hafa verið yfír-
fullar, flugvélar yfirbókaðar og
stærstu hótelin hafa ekld herbergi
aflögu.
Flugumferðaröngþveiti
Svo vinsælt er að skoða verkið
frá sjónarhóli fuglsins fljúgandi að
haft er á orði að „flugumferðaröng-
þveitið yfir Berlín“ hefi ekki verið
jafn mikið frá því að bandamenn
reistu loftbrúnna 1948 til að hrinda
umsátri Stalíns.
Ferðalangar í minjagripaleit hafa
verið svo iðnir með skærin að panta
hefur þurft aukabirgðir af efni.
Kvað svo rammt að þessum „skæra-
hemaði“ að gripið var til þess ráðs
að útdeila einni milljón efnisbúta
svo þinghúsið fengi að vera inn-
pakkað í friði.
Helmut Kohl kanslari var einn
af fáum ferðamönnum í Berlín, sem
kvaðst ekki hafa í hyggju að skoða
fyrirbærið: „Ég kann að skilja milli
listar og auglýsingabragðs," þegar
hann kom til Berlínar vegna 50 ára
afmælis Kristilega demókrata-
flokksins.
Margir eru reyndar farnir að
hallast að því að það skipti ekki
lengur máli hvort hér er á ferðinni
list eða ekki. Hér sé um að ræða
atburð, sem ógerningur sé að slíta
sig frá.
Vandfundnir andmælendur
Um tíma voru 70 af hundraði
Þjóðvetja andvígir uppátæki Christ-
os. Þegar sjónvarpsstöðin WDR
hugðist gera umræðuþátt um inn-
pakkaða þinghúsið fyrir rúmri viku
fannst hins vegar enginn, sem þorði
að andmæla því opinberlega.
„Dem deutschen Volke“ er letrað
framan á þinghúsið og mætti út-
leggjast „til hinnar þýsku þjóðar".