Morgunblaðið - 19.08.1995, Blaðsíða 2

2 C LAUGARDAGUR 19. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Breskur
organleik-
ari á sumar-
tónleikum
TÓNLEIKARÖÐIN Sumarkvöld við
orgelið heldur áfram sunnudaginn 20.
ágúst en þá er það breski organleikar-
inn Martin Souter sem leikur á tónleik-
um sem hefjast kl. 20.30 í Hallgríms-
kirkju.
Efnisskrá tón-
leikanna er þrí-
þætt. Fyrst eru
Tokkata og fúga í
d-moll BWV 565
og tveir sálmafor-
leikir eftir Johann
Sebastian Bach,
þá tvö stutt verk
eftir Gullmant og
Debussy og svo
frönsk orgeltónlist: Klukknaspil
Westminster eftir Louis Vieme og
þrír þættir, Allegro Adagio og Tokk-
ata, úr 5. orgelsinfóníu Vidors.
Martin Souter er fæddur 1961.
Hann hóf orgelnám 9 ára gamall og
varð yngsti kirkjuorganisti Bretlands
13 ára. Eftir að hafa stundað orgeln-
ám og verið aðstoðarorganisti við
Magdalen College í Oxford í fjögur
ár fór hann 1983 í framhaldsnám til
Parísar, í orgelleik hjá Marie-Claire
Alain og í semballeik hjá Huguette
Dreyfus. Árið 1986 var hann fyrsti
Bretinn til að hljóta viðurkenningu í
Chartres alþjóðlegu orgeikeppninni
auk þess sem hann vann til viðurkenn-
inga í Alþjóðlegu orgelkeppnini í
Dyflinni bæði 1986 og 1988. Martin
Souter kemur fram á tónleikum víðs-
vegar um Evrópu og í Bandaríkjunum.
Þýska tímaritið Stem kostar hljóðrit-
anir hans og hann hefur komið fram
á tónleikum á vegum Útvarpsstöðva
bæði í Þýskaiandi, írlandi og hjá BBC.
Martin Souter er organisti við
Magdalen College auk þess að vera
listrænn ráðunautur orgel-, píanó- og
sembaltónleikaraðar Oxford.
Kristbjörg
sýnir á
Astro
KRISTBJÖRG
Olsen heldur mál-
verkasýningu á
veitingastaðnum
Astro í Austur-
stræti 22 í Reykja-
vík frá 18. ágúst
til 15. september.
Kristbjörg út-
skrifaðist úr mál-
unardeild Mynd-
lista- og handiða-
skólans sl. vor. Tii sýnis eru verk
máluð með oiíu á krossvið öll unnin
í sumar.
Sýningin verður á báðum hæðum
hússins.
•Að lesa í málverk I
STÚLKURNAR
Á BRÚNNI
Edvard Munch
VEGNA hinnar miklu sýningar
„Ljós úr norðri“, sem leggur
undir sig allt Listasafn Islands,
og er viðamesta samsafn úrvals-
verka frá Norðurlöndum sem
hingað hefur ratað, munu ein-
staka listamenn kynntir vikulega
og verk þeirra sett í stílsögulegt
samhengi.
- Að málaralistin sé list sjón-
arinnar, er vinnur úr skynrænum
upplýsingum þess sem augað
fangar, frekar en útlínum af-
markaðra hluta, skjalfestir
pentskúfur Edvards Munchs .
flestum betur. Nafnkenndustu
verk hans svo sem „Ópið“ og
„Stúlkurnar á brúnni" eru líkast-
ar yfirskilvitlegu innsæi á mynd-
flötinn þar sem himinn, haf og
jörð renna saman og menn líkast
skynja úthverfuna á augnablik-
inu er myndirnar urðu til. Hina
djúpu nálægu lifun sem varð að-
dragandi að hugsæi listamanns-
ins.
Báðar myndirnar urðu til við
Ásgarðsströnd, litla þorpið þar
sem málarinn átti sér draumahús
og dvaldi löngum. Svo mjög lifði
hann sig inn í umhverfið að hann
sagði eitt sinn að hann hefði það
á tilfinningunni, að hann væri að
ganga í málverkum sínum, er
hann ráfaði þar um götur og
nágrenni þorpsins.
Og í báðum myndunum notar
hann brúarhandrið til að þrengja
augum skoðandans langt inn í
myndflötinn og gera hann á nú-
inu að þátttakanda í miklum
myndrænum átökum. Handriðið
ristir myndflötinn þveran og
einkum er það áberandi í Opinu,
sem fyrir vikið sker í sjónhimnur
skoðandans, er burðarás mynd-
byggingarinnar, skiptir mynd-
fletinum og jarðtengir hinar óró-
legu bogalínur í bakgrunninum.
Það er ekki ópið í ásjónu mann-
verunnar í forgrunninum sem er
meginveigurinn, heldur þessi
friðlausa myndbygging, sem er
líkust öskri á myndfleti.
Á gönguferð eitt sólarlags-
kvöld skynjaði málarinn eins og
óp sem skar í merg og bein, hann
málaði skýin eins og raunveru-
legt blóð, magnaði upp litina, og
myndbyggingin varð sem odd-
hvast bitfæri. En um handriðið í
Stúlkunum á brúnni gegnir öðru
máli, þótt það hafi sama tilgang,
þ.e. að skapa dýptarhrif, sem
grípa skoðandann og halda hon-
um föstum, ef ekki bergnumdum.
Nú er handriðið ekki beint og
oddhvast heldur eins og blítt
faðmlag við innri lífæðar myndfl-
atarins og undirstrikar höfgan
frið og kyrrð sumarkvöldsins. Á
sára einfaldan hátt býr hann til
þá eðlilegustu fjarvíddartilfinn-
ingu sem hugsast getur, en hand-
an við alla rökfræði reglusti-
kunnar og almennrar skynsemi,
því hvar endar handriðið?
Það er einmitt þetta, sem ekki
er hægt að kenna í list, er hluti
af persónu gerandans, verður
ekki yfirfærð á neinn annan, og
þessvegna er ekki til nema einn
Edvard Munch. Skoðandinn er
leiddur inn í ríki skynjunarinnar,
hið úthverfa innsæi, sem seinna
fékk samheitið „expressjónismi".
Hvíta húsið með svarta þakið í
bakgrunninum, er eins og af öðr-
um heimi og linditréð fyrir fram-
an það, sem yfirgnæfir allt í
myndbyggingunni fær á sig svip
af hvolfþaki á musteri sem spegl-
ast í logntæru vatninu og magnar
enn frekar kyrrðina allt um
kring. Allt þetta undirstrikað af
örlitlum bleikfölum mána, eins
og á gægjum inn á þetta mikla
svið mannlífsins, fjarlægum en
eins og nálgun við allífið. Mál-
verkið „Stúlkurnar á brúnni“ er
ekki skynsamleg lausn né rökræn
sundurgreining þess séða, heldur
draumur og ímynd skynjunar.
Allt sem augað nam í einni andrá.
Málverkð á listasafninu mun
vera fyrsta útgáfa þessa mynd-
efnis, en alls urðu þær 12 auk
nokkurra grafíkmynda.
Bragi Ásgeirsson
Nýr tónn í leikritun
VERÐLAUN voru veitt nú í vik-
unni, í útvarpsleikritasamkeppni
Útvarpsleikhússins RÚV, Leik-
skáldaféiags íslands og Rithöf-
undasambands íslands
sem efnt var til síðast-
liðið vor.
44 verk bárust
keppnina og veitt voru
tvenn verðlaun. Bragi
Ólafsson fékk verðlaun
fyrir leikrit sitt Sumar-
dagurinn fyrsti og An-
ton Helgi Jónsson fyrir
leikritið Frátekið borð í
Louvre. Auk þeirra festi
útvarpið kaup á leikritum fimm
annarra höfunda sem tóku þátt í
samkeppninni.
María Kristjánsdóttur for-
stöðumaður Útvarpsleikhússins
sagði við þetta tilefni að í verki
Braga kvæði við nýjan tón í leik-
ritun fyrir útvarp og verk Antons
bæri vott um rikan
skilning hans á list-
forminu.
Bragi Ólafsson sagði
í stuttu spjalli að þetta
væri frumraun hans í
útvarpsleikhússskrifum.
Þegar samkeppnin var
auglýst hafi hann átt
drög að sögunni í fórum
sínum og skrifað leikrit-
ið upp úr því. Anton
Helgi sagði það hafa verið svipað
hjá sér, hann hafi veri með sög-
una í kollinum þegar hann frétti
af keppninni. Hann sagði að þetta
væri annað leikrit hans fyrir út-
varp en það fyrsta var flutt fyrir
allmörgum árum síðan.
Að sögn Maríu var efnt til sam-
keppninnar tii að glæða áhuga
íslenskra rithöfunda á listforminu
sem er það eina sem útvarpið sem
miðill hefur getið af sér. Verðlaun-
in eru punkturinn yfir iið í sam-
vinnu Ríkisútvarpsins við Evrópu-
samband útvarpsstöðva, , sem
völdu Island sem fyrsta land til
kynningar í átaki til vemdar
smáum málsvæðum í Evrópu.
í tilefni þess voru tuttugu og
tvö leikverk þýdd og þeim dreift
tii útvarpsstöðva um allan heim
til flutnings og hafa mörg þeirra
þegar verið flutt eða er á dagskrá
að flytja.
Verðlaunin
eru punktur-
inn yfir iið í
samvinnu Rík-
isútvarpsins
við Evrópu-
samband út-
varpsstöðva
Morgunbiaöiö/Uolli
ANTON Helgi Jónsson og Bragi Ólafsson. Með á myndinni er
Atli sonur Antons Helga.