Morgunblaðið - 29.11.1995, Blaðsíða 2

2 C MIÐVIKUDAGUR 29. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Leggja tíl 350.000 tonna
aukingu loðnukvótans
HAFRANNSOKNASTOFNUNIN
hefur lagt það til við sjávarútvegs-
ráðuneytið að heildarloðnukvóti verði
hækkaður upp í 1150 þúsund tonn,
en áður hafði verið gefinn út bráða-
birgðakvóti upp á 800 þúsund tonn.
„Við höfum lagt þær tillögur fyrir
okkar viðsemjendur, þ.e. Norðmenn og Grænlendinga, því þeir þurfa að
samþykkja hækkunina. Við væntum svars í vikunni,“ segir Jón B. Jónas-
son, skrifstofustjóri í sjávarútvegsráðuneytinu.
í samningi milli íslendinga, Norð- anlegur kvóti er gefinn út. Sé
manna og Grænlendinga segir að aukningin undir 33% rennur hún
Aukningin rennur
öll til íslensku
loðnuskipanna
78% aflans eigi að koma í hlut ís-
lenskra skipa, en 22% skiptist jafnt
milli Norðmanna og Grænlendinga.
í upphafi vertíðar er gefinn út
bráðabirgðakvóti, sem á að vera
67% af áætluðum heildarkvóta.
„Veiðar erlendra skipa takmark-
ast af því að þau mega ekki veiða
innan íslenskrar fiskveiðilögsögu
eftir 15. febrúar, en auk þess verða
Norðmenn að veiða 40% af sínum
afla í eigin lögsögu. Þess vegna fá
Grænlendingar og Norðmenn
hærri hluta af bráðbirgðakvóta eða
16,5% hvor um sig, en við 67%,“
segir Jón.
„Það er síðan leiðrétt þegar end-
öll til íslendinga. I þessu tilfelli
rennur aukningin því einvörðungu
til íslenskra fiskiskipa, en ef erlend
fiskiskip hefðu átt að fá auknar
aflaheimildir hefði heildarkvóti
orðið að fara yfir 1200 þúsund
tonn.
Mældust rúmlega 1350 þúsund
tonn af hrygningarloðnu
„Á vorin setjumst við niður gerum
spá um það hver muni verða stærð
veiðistofnsins á komandi vertíð,
miðað við reynslu fyrri ára og það
sem við höfum séð af smáloðnu
haustið áður, og þá um leið hvað
við teljum að óhætt verði að veiða
með venjulegum fyrirvörum um
náttúruleg afföll og eftirlifandi
hrygningarstofn," segir Hjálmar
Vilhjálmsson, fiskifræðingur Haf-
rannsóknastofnunarinnar.
„Vinnureglan er sú að í upphafi
vertíðar er úthlutað 2/3 hlutum af
spánni. Ástæðan er einfaldlega sú
að þetta er ekki nákvæm vísindi og
öryggismörkin eru einfaldlega þetta
víð á spánni. Við gerðum ráð fyrir
því fyrirfram að unnt yrði að leyfa
veiðar á 1200 þúsund tonnum á
yfírstandandi vertíð og þess vegna
var upphafskvótinn settur 800 þús-
und tonn.“
Hjálmar segir að hægt sé að
mæla stofnstærð ýmist á haustin
eða í ársbyijun: „Slíkum leiðangri
er nýlega lokið. Við mældum rúm-
lega 1350 þúsund tonn af hrygn-
ingarloðnu, sem jafnframt er sá
fiskur sem verið er að veiða. Þetta
svarar til þess að, þegar búið er
að taka tillit til affalla og taka frá
fyrir hrygningu, og vitanlega þess
sem búið var að veiða fyrir mæling-
una, að heildarkvótinn sé hæfilega
áætlaður 1150 þúsund tonn.“
„Verður að beijast gegn
þessu gjaldi af festu“
„VAXANDI hluti þjóð-
arinnar er að komast á
þá skoðun að sjávarút-
vegurinn eigi að greiða
gjald fyrir afnot af sam-
eiginlegri auðlind sinni,"
segir Sighvatur Bjarna-
son, framkvæmdastjóri Vinnslustöðvarinnar, í erindi á aðalfundi stöðvarinn-
ar síðastliðinn mánudag. Hann segist hafa stutt Þróunarsjóðsgjaldið á sínum
tíma og raunar talið að það fyrirkomuleg hefði best verið kallað veiðileyfa-
gjald til að koma í veg fyrir þá umræðu sem nú sé í gangi í þjóðfélaginu.
Sighvatur Bjarnason
segir veiðileyfagjald
leiða til byggðaröskunar
„Að mínu mati verður sjávarút-
vegurinn að berjast gegn þessu gjaldi
af mikilli festu,“ segir hann. „Það
er athyglisvert að forráðamenn eins
stærsta fjávarútvegsfyrirtækis
landsins skuli vera að óska eftir
veiðileyfagjaldi. Hver skyldi ástæðan
vera? Viðkomandi fyrirtæki er það
fjársterkasta í greininni og gæti því
auðveldlega bætt við sig verulegum
aflaheimldum, en á kostnað hverra?"
Hann segir að veiðileyfagjald
muni leiða til byggðaröskunar þar
sem mörg fyrirtæki hafi ekki bol-
magn til þess að greiða auka álögur
frá ríkinu og myndu því fara í gjald-
þrot. Auk þessa muni gjaldið koma
í veg fyrir að hægt verði að hækka
laun fiskverkafólks í framtíðinni, en
það sé þó gríðarlega mikilvægt að
hans mati.
„Nei, ég tel að veiðileyfagjald
auki enn á þá þróun að kvótinn safn-
ist á fárra hendur," segir hann. „Ef
viðkomandi fyrirtæki er svona fjár-
sterkt, ætti það að geta greitt tekju-
skatt, en ekki er líklegt að svo verði
á næstu árum.“ Hann segist ekki
minnast þess úr umræðunni um ál-
verið að lagður hafi verið auðlinda-
skattur á fyrirtækið fyrir aðstöðuna
eða mengunarskattur. Sjávarútvegs-
fyrirtæki megi ekki við auðlinda-
skatti. Hagnaður af rekstri þeirra
sé lítill og þau séu almennt að beij-
ast fyrir lífí sínu.“
VINNSLUKERFIÐ prufukeyrt 15. nóvember síðastliðinn.
íslensk vinnslulína
tQ S WC í Namibíu
wmmmmmmmmmmmmm^^mmmmm landssmiðjan hf hef-
Landssmiðjan hannar f
vinnslukerfl fvnr frystihús SWC í Namibíu.
. ^ , , . . Uppsetningu lauk 15. nóv-
VUinslU Ú lysm^l ember sl. ogtilraunavinnslu
er að ljúka, þannig að 1.
desember næstkomandi mun forseti Namibíu taka kerfið í vinnslu
við hátíðlega athöfn í frystihúsi
Vinnslubúnaðurinn er sérhann-
aður til vinnslu á lýsing, smávöxnum
þorskfisk sem veiðist í miklum magni
við suðvesturströnd Afríku. Frysti-
hús SWC hefur yfir að ráða 10 þús-
und tonna lýsingskvóta, sem áður fór
að mestu heilfrystur til vinnslu í
vinnslpstöðum erlendis. Með þátt-
töku ÍS í vinnslu SWC var ákveðið
að endurskipuleggja vinnsluna frá
móttöku að frystingu.
Að forvali verktaka loknu í janúar
1995 var gengið til samninga við
Landssmiðjuna hf um heildarlausn á
verkinu, þ.e. hönnum, smíði og upp-
setningu vinnslukerfísins í frystihúsi
SWC í Luderitz í Namibíu. Val þróun-
ardeildar ÍS fyrir hönd SWC byggð-
ist á flæðilínulausn LSM-kerfisins
með GT-útfærslu, þ.e. mjúklegri
meðhöndlun á 25 þúsund kg. af flök-
um á dag allt frá móttöku að fryst-
ingu. Auk þess var gerð mikil krafa
um aðgengilegar vinnslurásir til
þrifa.
Vinnslubúnaðurinn er hannaður
SWC.
af Bimi Jóhannssyni rekstrartækni-
fræðingi, tæknilegum framkvæmda-
stjóra Landsmiðjunnar, og er allur
búnaðurinn smíðaður í verksmiðju
Landssmiðjunnar. Heildarverðmæti
samningsins er um 40 milljónir
króna. Að smíði lokinni var búnaði
pakkað í sex 40 feta gáma og þeir
flutti til Namibíu. Þegar síðasti gám-
urinn var kominn á vinnslusvæði
SWC mættu starfsmenn Landssmiðj-
unnar á svæðið og lauku við uppsetn-
ingu, tengingu og samhæfingu
stjórnbúnaðar, ásamt prufukeyrslu
alls búnaðarins á 15 dögum. Hann
er nú í fullri vinnslu og uppfyllir öll
skilyrði og væntingar samkvæmt
upplýsingum starfsmanna ÍS og
SWC.
Á undanförnum árum hefur
Landssmiðjan lagt mikla áherslu á
framleiðslu á vélum og búnaði fyrir
matvælaiðnað og í dag er svo komið
að um 3/4 hlutar framleiðslunna er
á þessu sviði, þar af meginhlutinn
útflutningsverkefni.
Fiskistofa og tollgæslan kanna ekki útfluttar sjávarafurðir
Ovirkt eftirlit með
útflutningi á fiski
HVORKI tollayfírvöld né Fiskistofa
eru með virkt eftirlit með fískútflutn-
ingi. Heilbrigðisvottorð eru gefín út
af Fiskistofu án þess að hún skoði
fískinn. Tollayfírvöld kanna ekki
hvort innihald sendinga og fylgiskjöl
stemmi saman, enda beinist eftirlit
tollsins fyrst og fremst að innflutn-
ingi. Fiskframleiðendur geta því, selt
verðmiklar fískafurðir úr landi sem
verðminni afurðir, til dæmis þorsk
sem ufsa, án þess að eiga það á
hættu að verða gripnir fyrir kvóta-
og sölusvik.
Eins og fram kom í Morgunblað-
inu sl. sunnudag hafa beiðnir borist
Sölusamtökum íslenskra fiskfram-
leiðenda um sölu á „svörtum" salt-
fiski og sögðu tveir af forsvarsmönn-
um samtakanna ljóst að einhvern
veginn færi þessi fískur úr landi
þrátt fyrir að SÍF hefði ekki ljáð
máls á einu eða neinu í þessum efn-
um. Það sæist best á því verði, sem
verið væri að bjóða á Evrópumark-
aði um þessar mundir. Jafnframt
voru þeir sammála um að eina ráð-
ið, sem dygði, væri hert eftirlitið og
alvarlegar stikkprufur á magni og
innihaldi.
Sjáum aldrei vöruna
Þórður Ásgeirsson, fiskistofu-
stjóri, segir Fiskistofu ekki geta
fylgst með því hveijir færu fram á
slíkt við SÍF. Það stæði nær SÍF að
benda á þá aðila. Hann sagði að það
væri tollayfirvalda í landinu að fylgja
því eftir að menn væru að fylla sín-
ar útflutningsskýrslur rétt út og að
sjá til þess að verið væri að flytja
út það, sem upp væri gefið á toll-
skýrslum. „Ég sé ekki hvernig við
ættum að geta sinnt þessu eftirlits-
hlutverki enda koma þessar útflutn-
ingsskýrslur aldrei inn á okkar borð.
Og jafnvel þó þeir óski eftir heil-
brigðisvottorði frá okkur til að láta
fylgja vörunni úr landi, eins og gert
er í flestum tilvikum þó það sé ekki
skylda, þá sjáum við ekki sjálfar
útflutningsskýrslurnar og skoðum
ekki söluvöruna sem slíka.
Við gefum út heilbrigðisvottorð
þegar um það er beðið. Þessi vottorð
eru í rauninni ekkert annað en stað-
festing.á því að útflutningsaðilinn sé
með vinns)uleyfi og fullnægi þess
vegna þeim skilyrðum, sem þarf að
fullnægja til þess að fá að vinna þá
afurð, sem framleiðandinn segist vera
að flytja út,“ segir Þórður.
Kaup og framleiðsla
Fiskistofustjóri segir að nýmæli í
eftirliti Fiskistofu sé að bakreikna
fiskvinnslufyrirtæki, sem þýðir að
gerður er samanburður á hráefnis-
kaupum og framleiðslu þeirra. Fyr-
irtæki séu valin meira og minna af
handahófí og stundum af gefnu til-
efni. „Við eigum hinsvegar enga
möguleika á þvi að komast að svik-
samlegu athæfí ef að mönnum tekst
t.d. að svindla þorski í land og fram
hjá vigt sem ufsa, sem síðan vinnslu-
aðili kaupir og skráir í sínar bækur
áfram sem ufsa og flytur út sem
ufsa. Ef menn komast fram hjá vigt-
inni, eru þeir sloppnir fram hjá okk-
ar eftirliti nema því aðeins að þeir
verði hankaðir síðar ef tölur um inn-
veginn afla og útflutt hráefni stang-
ast á við skoðun á svonefndum bak-
færslum.“
Þórður segir að vigtarmenn eigi
að ganga úr skugga um að sá afli,
sem berst á land, sé sá, sem hann
er sagður vera. „Það gefur auga leið
að 22 eftirlitsmenn Fiskistofu geta
ekki sinnt því hlutverki að fylgjast
með öllum flotanum sem telur vel á
þriðja þúsund skip og báta og öllum
höfnum landsins sem eru um 70 að
tölu. Það væri ekki á bætandi ef við
ættum síðan líka að fara að fylgjast
með öllum þeim hundruðum vinnslu-
leyfíshafa, sem starfandi eru.“
Elngöngu pappírsvinna
Sigvaldi Friðgeirsson, skrifstofu-
stjóri hjá tollstjóraembættinu í
Reykjavík, segir að þeir, sem stæðu
í fískútflutningi, kæmu einfaldlega
með útflutningsskýrslur til embætt-
isins sem síðan væru afgreiddar,
eins og hver önnur pappírsvinna.
Engir eftirlitsmenn væru starfandi
á vegum tollstjóra hvað þetta snerti
og því væri ekkert um það að verið
væri að staðreyna hvort réttar teg-
undir væru á ferðinni. „Okkar eftir-
lit beinist fyrst og fremst að vöru,
sem er að koma inn í landið. Mikil
gjaldtaka er af slíkri vöru og vilja
menn vera vissir um að varan sé
sett í rétt tollskrárnúmer þannig að
borgaður sé réttur tollur af inn-
fluttri vöru. það hefur hinsvegar
aldrei komið til tals hjá okkur að
fara að kíkja ofan í kassa til þess
að gá hvort verið sé að flytja út
þorsk eða ufsa,“ segir Sigvaldi. I
Þegar fiskistofustjóri var spurður
hvað væri til ráða, sagði hann að
það væri með þetta eins og skatt-
svikin. Eina ráðið, sem menn kynnu,
væri að herða eftirlitið. Hann sagði
að Fiskistofa væri vissulega í fjár-
svelti. Pólitísk ákvörðun réði fjár-
veitingum til þess starfs, sem stofn-
unin sinnti. „Við getum ekkert auk-
ið eftirlitið umfram það, sem við
fáum af fé til að standa undir því.
Við höfum auðvitað margoft bent á
að stórefla þurfi eftirlitið, bæði til
sjós og lands.“