Morgunblaðið - 02.12.1995, Qupperneq 1

• íslensk rödd nær toppi sínum/3
• A tímamótum/4
• Óður til fornbókmenn ta/8
MENNING
LISTIR
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS LAUGARDAGUR 2. DESEMBER 1995
BLAÐ
Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs 1996
Skáldsögur Einars og
Vigdísar lagðar fram
Vigdís Grímsdóttir Einar Kárason
TILKYNNT hefur
verið hvaða bæk-
ur verða tilnefndar til
Bókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs
1996. íslensku bæk-
urnar eru Heimskra
manna ráð (1992) og
Kvikasilfur (1994),
tveggja binda skáld-
verk Einars Kárason-
ar, og skáldsaga Vig-
dísar Grímsdóttur,
Grandavegur 7
(1994).
Danir leggja fram
ljóðasafnið 1001 digt
eftir Klaus Heeck og
skáldsöguna Brev til mánen eftir
Ib Michael. Frá Finnlandi er smá-
sagnsafnið Charlie Boy eftir Johan
Bargum og skáldsagan Hunger
efter kárlek eftir Matti Yijaná
Joensuu. Fulltrúar Norðmanna eru
Lars Amund Vaage með skáldsög-
una Rubato og 0ystein Lonn með
smásagnasafnið Hva skal vi gjore
i dag og andre noveller. Skáldsög-
urnar Hummelhonung eftir
Torgny Lindgren og Comédia In-
fantil eftir Henning Mankell eru
framlag Svía. Frá Færeyjum er
skáldsagan Reglur eftir Tórodd
Poulsen.
Fimm íslenskir rithöfundar
verðlaunaðir
Einar Már Guðmundsson fékk
Bókmenntaverðlaun Norðurlanda-
ráðs 1995 fyrir skáldsöguna Englar
alheimsins. Aðrir íslenskir rithöf-
undar sem hlotið hafa verðlaunin
eru Ólafur Jóhann Sigurðsson og
Snorri Hjartarson fyrir ljóðabækur
og Thor Vilhjálmsson og Fríða Á.
Sigurðardóttir fyrir skáldsögur.
Ákveðið verður hver fær verð-
launin, 350.000 danskar krónur, á
fundi dómnefndar í Osló 30. janúar
nk. Verðlaunin verða afhent 4.
mars í tengslum við Evrópuráð-
stefnu Norðurlandaráðs í Kaup-
mannahöfn.
í dómnefnd Norðurlandaráðs
sitja fyrir íslands hönd rithöfund-
arnir Jóhann Hjálmarsson og Sig-
urður A. Magnússon.
Calder í
Louisiana
VERK bandaríska myndlistar-
mannsins, Alexanders Calders,
tengjast Louisiana-listasafninu við
Eyrarsund óijúfanlegum böndum.
Verk hans prýða m.a. kaffistofu
safnsins og ein stærsta sýning sem
verið hefur á verkum hans var hald-
in í safninu. Nú stendur þar yfir
sýning á 150 höggmyndum Calders
og verður hún opin fram í miðjan
janúar, að því er segir í Politiken.
Calder var fæddur árið 1898 í
Bandaríkjunum en flutti til Parísar
árið 1926. Þar kynntist hann lista-
mönnum á borð við Mondrian og
Miro, sem varð góður vinur hans.
Báðir höfðu mikil áhrif á Calder, sem
sagði m.a. að hinar lóðréttu og lá-
réttu línur í verkum Mondrians hefðu
vakið áhuga sinn á því að kanna
SELLÓ á ási frá árinu 1936.
hvernig skapa mætti jafnvægi í
höggmyndalistinni.
Afstaða Calders til listsköpunar
sinnar þótti afslöppuð, vinnustofa
hans var staður þar sem hann gat
leikið sér með efnivið sinn. Hann var
einn af upphafsmönnum hreyfilistar
en þekktastur var hann fyrir vind-
og vélknúin verk, svonefnd mobiles,
og stóra skúlptúra, stabiles, úr
málmplötum sem voru margir hveij-
ir málaðir í björtum litum.
Calder var lærður verkfræðingur
og sagt var að þegar honum var
hrósað fyrir listaverk sín, hefði hann
hreytt út úr sér, „ég er verkfræðing-
ur, ekki myndhöggvari. Hann lærði
teikningu í listaskóla í San Frans-
igkó, þar sem hann lærði að teikna
mannverur án þess að lyfta nokkru
sinni blýantinum frá blaðinu. Hann
heillaðist af fimleikamönnum og eru
mörg verka hans af þeim. Þá gætir
fimleikaáhrifanna í uppbyggingu
verkanna sem sum hver hanga ekki
síður en þau standa.
Sigurður Bragason syngur í fyrsta
sinn í Bandaríkjunum
„Á vonandi
eftir að vefja
upp á sig“
SIGURÐUR
Bragason ba-
rítonsöngvari syngur
annað kvöld á tón-
leikum í Washington
í boði eins virtasta
tónlistarhúss og
listasafns borgarinn-
ar, Corcoran Art
Museum. Hjálmur
Sighvatsson mun
annast undirleik á
píanó.
„Þetta er ákaflega
spennandi. Corcorap
Art Museum er mjög
eftirsóttur tónleika-
staður og mér er mik-
ill heiður sýndur,“
segir Sigurður en tónleikarnir
eru liður í tónleikaröð hússins í
vetur. Kynningarbæklingi fyrir
tónleikaröðina er dreift í 50 þús-
und eintökum.
Sigurður syngur nú í fyrsta
sinn í Bandaríkjunum. Segir
hann að dómarnir og viðtökurnar
vestra geti skipt sköpum fyrir
sig. „Það er blómlegt tónlistarlíf
í Washington og Bandaríkjunum
öllum. Ef vel gengur eiga þessir
tónleikar því vonandi eftir að
vefja upp á sig.“
Áðdragandi tónleikanna er sá,
að á liðnu ári sendi Margrét Jóns-
dóttir Ward, sem búsett er í
Washington og Sigurður þekkir
lítillega, geislaplötuna Söngva
ljóss og myrkurs með Sigurði og
Hjálmi til stofnunarinnar sem
rekur Corcoran Art Museum.
Lengi vel öriaði ekki á viðbrögð-
um að vestan eða þar til fyrir
Sigurður Bragason
skömmu, að Sigurði var boðið
að koma fram á tónleikunum.
Rómantík
Á efnisskránni verða fyrir hlé
verk eftir Sigvalda Kaldalóns,
sem Sigurður og Hjálmur völdu
sérstaklega til kynningar, Bellini
og Verdi. „Það er vel við hæfí
að tengja Sigvalda við þessi tón-
skáld enda samdi hann mikið af
lögum fyrir bróður sinn, Eggert
Stefánsson, sem lærði á Italíu
og var mjög hrifinn af Bellini
og Verdi,“ segir Sigurður.
Á síðari hluta tónleikanna
verða hins vegar í brennidepli
sönglög eftir Chopin, Liszt og
Rakhmaninov, sem jafnframt er
að finna á nýjustu geislaplötu
Sigurðar, Ljóðakvöldi. „Þetta er
löng og mikil efnisskrá og segja
má að rómantíkin muni svífa
yfir vötnum.“
Bestu bresku
bækurnar
VISAGA Napóleons og
Jósefínu konu hans
„Ólíklegt hjónabaml"
eftir Evangeline Bruce, virðist
vera ein besta og eftirminnileg-
asta bók ársinsef marka má á
sjöunda tug rithöfunda, stjórn-
málamanna og annarra þekktra
Breta, sem The Daily Telegraph
spurði álits fyrir skömmu.
Voru menn beðnir um að velja
bók ársins 1995 og nefndu tugi
bóka til sögunnar. Þrír úr hópn-
um, þar af rithöfundarnir A.S.
Byatt og Ruth Rendell nefndu
handhafa Booker-verðlaunanna,
Pat Barker og bók hennar „The
Ghost Road“ og jafnmargir völdu
„The Moors Last Sigh“ eftir Sal-
man Rushdie. Ein þeirra var
skáldsystir Rushdies, Jeannette
Winterston, sem sagði bókina
SKILNAÐUR Jósefínu keisaraynju eftir Henri-Frédéric Schopin.
betri en öll hin verkin sem til-
nefnd voru til Booker-verðlaun-
anna til samans. Af öðrum skáld-
sögum má nefna „Captain Corell-
i’s Mandolin" eftir Louis de
Berniéres, „High Fidelity" eftir
Nick Hornby og „Sabbath’s The-
ater“ eftir James Walton.
Fjölmargar ævisögur voru
nefndar. Auk ævisögu Napóleons
og Jósefínu þótti nokkrum ævi-
saga bandaríska hershöfðingjans
George S. Pattons, „A Genius for
War“, eftir Carlo D’Este, „Albert
Speer: His Battle with the Truth“
eftir Gitta Sereny, „Blake“ eftir
Peter Ackroyd, ævisaga Miche-
langelos eftir George Bull og
endurminningar Gore Vidals,
„Palimpsest“.