Morgunblaðið - 08.04.1997, Qupperneq 30

30 C ÞRIÐJUDAGUR 8. APRÍL 1997
MORGUNBLAÐIÐ
BYGGINGIN verður ýmist þriggja eða fjögurra hæða. í henni verða 76 íbúðir og hver um 28 ferm. að stærð nettó og allar með svölum.
Nýr stúdentagarður
við Suðurgötu
Á FÖSTUDAGINN var tók Björn
Bjarnason, menntamálaráðherra,
fyrstu skóflustunguna að nýjum
stúdentagarði, sem Félagsstofnun
stúdenta mun reisa fyrir stúdenta
við Háskóla íslands. Garðurinn mun
rísa við Suðurgötu 121, sunnan
Hjónagarða.
Garðurinn á að heita Skeijagarð-
ur og var nafnið valið úr 819 tillög-
um að nafni, sem fram komu í sam-
keppni, er haldin var meðal háskóla-
stúdenta.
Skeijagarður er ætlaður ein-
staklingum og verður hann tekinn
í notkun haustið 1998 en undirbún-
ingur að byggingu hans hófst eftir
að Félagsstofnun stúdenta seldi
Háskólanum Nýja Garð fyrir rúmu
ári. Liður í undirbúningsvinnunni
var framkvæmd könnunar þar sem
leitað var eftir hugmyndum stúd-
enta um hvernig húsnæði hentar
þeim best.
í könnuninni kom fram að ein-
hleypir og barnlausir stúdentar
virðast helzt kjósa sér einstaklings-
herbergi með baði eða einstaklings-
íbúðir. í framhaldi af því hófst
hönnun á húsinu
Sjötíu og sex íbúðir
Byggingin verður ýmist þriggja
eða fjögurra hæða. I henni verða
76 íbúðir og hver um 28 ferm. að
stærð nettó og allar með svölum.
Vel er til byggingarinnar vandað,
en hún verður steypt og einangruð
að utan með steinull og múruð með
íslenzku múrkerfi og marmara-
salla. Byggingin ætti því að þurfa
lítið viðhald i framtíðinni.
Inngangurinn er í miðjunni, en
þegar inn er komið, skiptist bygg-
ingin í tvær álmur og eru tólf íbúð-
ir í hvorri álmu á hverri hæð. íbúð-
irnar verða svokallaðar stofuíbúðir
(stúdíóíbúðir) og ætlaðar fyrir ein-
staklinga. í hverri íbúð er stofa
og svefnrými, lítið eldhús, bað og
geymsla. Gert er ráð fyrir tveimur
íbúðum, sem eru sérstaklega hann-
aðar fyrir fatlaða. Á hverri hæð
byggingarinnar er auk þess sam-
eiginlegt eldhús og setustofa fyrir
hæðina.
Hönnuðir byggingarinnar eru
arkitektarnir Páll Gunnlaugsson
og Helgi Már Halldórsson hjá
teiknistofunni Arkitektar sf., en
verkfræðistofurnar Ferill ehf., Raf-
teikning hf. og Vektor hf. sjá um
verkfræðihönnun.
— íbúðirnar verða vandaðar, enda
þótt ítrustu hagkvæmni sé gætt,
sagði Páll Gunnlaugsson. — Þetta
verður um leið glæsileg bygging,
sem lagar sig vel að umhverfinu,
en tekið er tillit til þess, að hún á
að rísa í eldra hverfi.
Sundlaug fyrir
einni öld
Smiðjan
Margt hefur breyst varðandi sundlaugar
og sundiðkun á þessari öld, segir Bjarni
Ólafsson, sem hér rekur sögu sundlauga
og sundkennslu í landinu.
SUNDIÐKUN er almenn hér á landi
og hefur raunar aukist mjög mikið
á síðari helmingi þessarar aldar.
Fjölgun volgra sundlauga víðsvegar
um landið á vafalaust mikinn þátt
í því hve margir stunda sund. Önn-
ur ástæða aukinnar sundiðkunar
mun einnig vera sú að sund var
gert að skyldunámsgrein í skólum.
Það mun vera einn margra áfanga
sem við getum þakkað dugnaði
Þorsteins Einarssonar íþróttafull-
trúa ríkisins.
Þeir sem höfðu áhuga á að synda
eða baða sig úti á síðastliðinni öld
syntu í ám, vötnum eða í sjónum.
Fáir áttu þess kost að laugast í
volgu vatni en nokkrir staðir á land-
inu voru til þar sem heitt vatn rann
frá hverum og laugum, þar sem
hægt var að laugast og synda.
Laugalækur við Reykjavík
Gata ein í Reykjavík nefnist
Laugalækur og er í Laugarness
hverfi. Áður fyrr rann lækur frá
Þvottalaugunum eftir Laugadaln-
um og til sjávar skammt fyrir vest-
an Laugarnes, sem næst þeim stað
þar sem gatan Laugalækur stefnir
að sjó. Lækur þessi var auðvitað
heitur og því heitari sem ofar dró,
nær Þvottalaugunum, en þaðan
kom vatnið í lækinn. Til eru heimild-
ir um að sund hafi verið kennt í
Laugalæknum stutt tímabil. Þá var
myndaður dálítill pollur með fyrir-
hleðslu úr torfi og gijóti í læknum.
Aðstaðan til kennslu var ekki góð
því að botninn var mold og leir.
Þegar hreyfing kom á vatnið varð
það strax óhreint. Samt sem áður
gerðist það 1873 að tveir ungir
prentarar sem lært höfðu sund hófu
sundkennslu í þessari laug. Þeir
hétu Ingimundur Ingimundarson og
Benedikt Pálsson. Benedikt hélt
áfram kennslu næsta ár en svo
lagðist hún af.
Það gerðist svo vorið 1884 að
mikill áhugi vaknaði fyrir sundi í
Reykjhavík. Björn L. Blöndal hafði
Iært sund fyrir norðan hjá Gesti
Bjarnasyni, sem kallaður var
Glímu-Gestur, stundum Sund-
Gestur. Hann var fæddur 16. apríl
1792 á Breiðabólsstað í Vestur-
hópi, V.- Húnavatnssýslu. Dó 1.
júní 1862. Hann lærði sund hjá
Jóni Þorlákssyni Kjærnested. Gest-
ur kenndi sund víða um landið en
lengst af í við Kolviðarneslaug. Ég
styðst hér við Kennaratal I. bindi.
Þar segir að hann hafi oftast kennt
sund í Reykjalaug við Reykjabraut
alveg þar til þrem dögum fyrir and-
lát_ sitt.
í Reykjalaug hafði Björn L. Blön-
dal lært sund hjá Gesti og þess-
vegna gat hann hafið sundkennslu
í lauginni í Laugalæk.
Fleiri sundkennarar
Næsta ár, 1885 kom bóndi og
kennari austan úr Rangárþingi,
Páll Erlingsson, f. 19. maí 1856 í
Stóru-Mörk undir Eyjafjöllum.
Hann lærði sund hjá Birni L. Blön-
dal í Laugalækjarlaug. Páll kenndi
þá fyrir austan og meðal annars
sund við Grafarbakkalaug í Ytri-
Hrepp vorið 1892 og síðan í
Reykjavíkurlaug frá 1893 hvert
vor og haust til ársins 1906. Hann
Fékk sjálfboðaliða til hjálpar við
að endurhlaða og halda við gömlu
stíflunni, svo að nota mætti laug-
ina. Loks fékkst loforð bæjar-
stjórnar fyrir fé til þess að byggja
varanlega laug. Hún var byggð úr
steinsteypu og tilhöggnu gijóti
1907 - 1908.
Sundlaug þessi entist vel og var
notuð þar til nýja Laugardals sund-
laugin var byggð á árunum 1960 -
1970. Gömlu laugarnar, eins ogþær
nefndust í daglegu tali, stóðu norð-
an við Sundlaugaveg á móti Reykja-
vegi og var notkun þeirra lokið
1967. Þær gjörbreyttu allri aðstöðu
til sundiðkunar. Þá gat fólk farið
að synda í vatni sem ekki var litað
moldargruggi. Heitt vatn var fyrst
leitt í sundlaugina í tréstokki frá
þvottalaugunum en árið 1910 var
því breytt og vatnið leitt í rörum.
Sama ár var leitt þangað kalt vatn
í rörum frá Vatnsveitu Reykjavík-
ur. Hvílík bylting ! 1908 gerðist sá
atburður að Bríet Bjarnhéðinsdóttir
sem þá var ný kjörin í bæjarstjórn,
fékk fyrstu tillögu sína samþykkta
í bæjarstjórn, um að kenna mætti
stúlkum og konum sund. Þá kennslu
annaðist Ingibjörg Brands, fim-
leikakennari við Miðbæjarskólann,
f. 30. maí 1878.
Páll Erlingsson gat nú kennt
sund allt árið. Framan af kenndi
hann nemendum Lærða skólans og
síðar einnig nemendum annara
skóla. Talið er að nemendur hans
seinni árin hafi komist upp í um
750 nemendur á ári. Hann kenndi
fram til 1922 en hann andaðist 19.
apríl 1937.
Frumheijar
Þeir sundkennarar sem ég hefí
nefnt til sögu hér voru frumheijar
er störfuðu við erfiðan og frumstæð-
an aðbúnað. Einhveijir munu þó
ónefndir sem vert hefði verið að
geta hér. Einn rnanii vil ég nefna
sem mér er minnisstæður fyrir afrek
er hann vann og fyrir að hann
gleymdist varla þeim er sáu hann.
Lárus J. Rist hét hann, f. 19. júní
1878 í Seljadal í Kjós. Hann fór til
Noregs til þess að læra vefnað 1900
- 1901, á skóla í Askov á Jótlandi
1903 - 1905, kennaranámskeið
1905. Eins árs kennaranám við
Kennaraháskólann í Kaupmanna-
höfn í fimleikum og kennslufræði
1905 - 06 og 6 vikna sundnám-
skeið. Hann kenndi síðan fimleika
við Gagnfræðaskóla Akureyrar, síð-
ar M.A. Sundkennari Akureyrar
1907 - 22 og síðan á mörgum öðr-
um stöðum á landinu þar sem sund-
laugar voru, í Hveragerði 1936 -
47. Lárus J. Rist var afreksmaður
sem naut virðingar í starfi. Hann
synti yfír Eyjafjörð alklæddur og í
sjóklæðum hinn 6. ágúst 1907. Lár-
us J. Rist andaðist 9. október 1964.
Margt og mikið hefur breyst varð-
andi sundlaugar og aðbúnað til sund
iðkunar á þessari öld. Ég mun halda
áfram að segja frá sundkennurum
og nokkrum sundlaugum í næstu
smiðjugrein. I þessari grein hefí ég
einkum sótt fróðleik í Kennaratal
og í Sögu Reykjavíkur eftir Guðjón
Friðriksson, fýrra bindi.
KAUPENDUR
■ ÞINGLÝSING - Nauðsyn-
legt er að þinglýsa kaupsamn-
ingi strax hjá viðkomandi sýslu-
mannsembætti. Það _er mikil-
vægt öryggisatriði. A kaup-
samninga v/eigna í Hafnarfirði
þarf áritun bæjaryfirvalda áður
en þeimerþinglýst.
■ GREIÐSLUSTAÐUR
KAUPVERÐS - Algengast er
að kaupandi greiði afborganir
skv. kaupsamningi inn á banka-
reikning seljanda og skal hann
tilgreindur í söluumboði.
■ GREIÐSLUR - Inna skal
allar greiðslur af hendi á gjald-
daga. Seljanda er heimilt að
reikna dráttarvexti strax frá
gjalddaga. Hér gildirekki 15
daga greiðslufrestur.
■ LÁNAYFIRTAKA - Til-
kynna ber lánveitendum um
yfirtöku lána. Ef Byggingar-
sjóðslán er yfirtekið, skal greiða
fyrstu afborgun hjá Veðdeild
Landsbanka íslands, Suður-
landsbraut 24, Reykjavík og til-
kynna skuldaraskipti um leið.
■ LÁNTÖKUR - Skynsam-
legt er að gefa sér góðan tíma
fyrir lántökur. Það getur verið
tímafrekt að afla tilskilinna
gagna s. s. veðbókarvottorðs,
brunabótsmats og veðleyfa.
■ AFSAL - Tilkynning um
eigendaskipti frá Fasteignamati
ríkisins verður að fylgja afsali,
sem fer í þinglýsingu. Ef skjöl,
sem þinglýsa á, hafa verið und-
irrituð samkvæmt umboði, verð-
ur umboðið einnig að fylgja með
til þinglýsingar. Ef eign er háð
ákvæðum laga um byggingars-
amvinnufélög, þarf áritun bygg-
ingarsamvinnufélagsins á afsal
fyrir þinglýsingu þess og víða
utan Reykjavíkur þarf áritun
bæjar/sveitarfélags einnig á af-
sal fyrir þinglýsingu þess.
■ SAMÞYKKIMAKA - Sam-
þykki maka þinglýsts eiganda
þarf fyrir sölu og veðsetningu
fasteignar, ef fjölskyldan býr í
eigninni.
■ GALLAR - Ef leyndir gall-
ar á eigninni koma í ljós eftir
afhendingu, ber að tilkynna selj-
anda slíkt strax. Að öðrum kosti
getur kaupandi fyrirgert hugs-
anlegum bótarétti sakir tómlæt-
is.