Morgunblaðið - 13.06.1997, Qupperneq 2

2 B FÖSTUDAGUR 13. JÚNÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
erlenda stólaframleiðendur
Þrír danskir framleiðendur vildu kaupa fram-
leiðsluréttinn á stólnum Jaka eftir Erlu Sól-
veigu Óskarsdóttur, iðnhönnuð, á sýningu í
Bella Center í Danmörku í maí. Anna G.
Olafsdóttir tyllti sér í Basta, einn bræðra
Jaka, og komast að því að hlutskarpasti
framleiðandinn tryggði sér framleiðslurétt-
inn áður en sýningin hófst formlega.
VIÐ veltum því sjaldnast fyrir
Z okkur hvernig einfaldir stólar
Sl í stórum rýmum utan veggja
2 heimilisins eru hannaðir. Sú
* spurning getur hins vegar orð-
•0^ ið býsna áleitin eftir langa
setu í óþægilegum stól í yfir-
fullum fundarsal. Hvernig er
hægt að hanna þægilegan og hent-
ugan stól svo að öllum á fundinum,
í kaffiteríunni eða messunni líki?
Erla Sólveig Óskarsdóttir, iðn-
t hönnuður, hóf að leita svara við
spurningum af því tagi á námsárun-
um á iðnhönnunarbraut Danmarks
Designskole. „Mér fannst spennandi
að velta því fyrir mér hvernig stólar
gætu hentað mismunandi rýmum.
Þegar ég gerði Basta, fyrsta stólinn
minn, var ég.t.a.m. með gamla ljós-
mynd eftir sjálfa mig frá Pompei í
huga allan tímann. Basti er einfald-
ur stóll úr stáli og tágum og passar
inn í myndina.
Við lokaverkefnið lagði ég upp
með svipaða hugmynd því ég vildi
hanna stól fyrir útiveitingahúsin á
„Nytorv" í hjarta Kaupmannahafn-
ar. Ég lagði megináherslu á að stól-
inn væri þægilegur og félli vel inn
í umhverfið enda hafði mér leiðst
að sjá hvernig sömu hvitu plast-
húsgögnin skáru í augun í miðbæn-
Morgunblað/Jim Smart
ERLA Sólveig teiknar fyrst stólinn og gerir síðan lítið módel
með föður sínum. Plastið mótar sviðsmyndahönnuður, plasthlut-
ana sprautar bílamálari, grindin er smíðuð af járnsmiði og að
lokum er grindin úðuð í Ofnasmiðjunni.
Niðurstaðan varð þrífættur „Ny-
torv“ úr stáli og gráleitu plasti í
stíl við gangstéttina og dómhúsið í
baksýn. Sérstaklega hönnuð setan
tryggir stöðugleika stólsins ef rétt
er setið í honum, þ.e. ekki-með kross-
lagða fætur, en vegna ábendinga frá
Þjóðveijum um að þrífættir stólar
stríddu gegn reglum Evrópusam-
bandsins hefur ferfætlingur í anda
„Nytorv" litið dagsins ljós og fengið
nafnið Dreki.“
Eins og að selja kaffl til Brasilíu
í kjölfar Dreka varð Jaki til fyrr
á árinu. „Ég var eiginlega með ann-
an stól í huga þegar Jaki þrýsti sér
fram. Mér reyndist hönnunin auð-
veld og frumgerð Jaka var tilbúin
fyrir Hönnunardagana í apríl síðastl-
iðnum. Jaki hlaut jákvæð viðbrögð
á sýningu okkar úr Félagi hús-
gagna- og innanhúsarkitekta á
Kjarvalsstöðum. Þó var hann ekki á
meðal verðlaunagripa."
Erlendir framleiðendur voru hins
vegar ekki í minnsta vafa um fram-
tíðarmöguleika Jaka og framleiðslu-
rétturinn á stólnum hafði verið fest-
ur áður en stólinn var formlega
kynntur á stórsýningu í Bella Center
21.-25. maí síðastliðinn.
„Ég hafði sent nokkrum framleið-
endum upplýsingar um Jaka áður
en ég fór út. Einn framleiðandinn
hafði óskað eftir upplýsingum um
Basta og ég sendi honum upplýs-
ingar um Jaka í leiðinni.
Eigendur fyrirtækisins höfðu
samband um hæl og voru komnir
til að líta á Jaka áður en ég hafði
tekið frumgerðina upp úr kassanum
í Bella Center. Ég bað þá um að
koma næsta dag og daginn eftir
voru þeir samir við sig. Þeir vildu
fá þennan stól.
Éftir að framleiðslurétturinn hafði
verið festur lýstu tveir aðrir stórir
danskir framleiðendur yfir áhuga á
að fá að framleiða Jaka.
Ég er auðvitað mjög ánægð yfir
því að hafa fengið framleiðanda
Jaki og
Dreki hrfa
Erla Sólveig hefur starfað sjálf-
stætt undir merkjum eigin fyrirtæk-
is Óskars-design frá því námi lauk
fyrir fjórum árum. „Ég hef tekið að
mér ýmis verkefni, t.d. gert leik-
mynd við kvikmyndina Skýjahöllina
um sögupersónurnar Émil og
Skunda og hannað flöskur undir
matarolíu fyrir Sól hf.
Mestur tími fyrir utan barnaupp-
eldið, en ég á tvær dætur, eins og
hálfs og þriggja og hálfs árs, hefur
hins vegar farið í að teikna húsgögn
og taka þátt í húsgagnasýningum,“
segir hún.
fyrir hundrað árum
HJÓLABRETTI, Russel Athletic,
Smash, húfur, fílaskór, Trainspott-
ing og Spice Girls eru meðal þess
sem myndar umgjörð um líf unglinga
í Reykjavík í dag. Þetta er hluti af
menningu þeirra og líka veruleikan-
um að hlusta á tal um að hjóla-
bretti séu stórhættuleg, uppáhalds-
buxurnar fjórum númerum of stórar
og hversu leiðinlegt það sé að fá
aldrei að sjá fallegu bláu augun fyr-
ir húfunni sem sífellt er tosuð ofan
í andlitið.
Auðvitað eru ekki allir unglingar
eins. Menning þeirra er fjölbreytt.
Samt sem áður er það sem hér að
ofan hefur verið talið hluti af þeirri
ímynd sem hin dæmigerði unglingur
má burðast með árið 1997.
Þegar ég nefni hinn dæmigerða
ungling má ekki gleyma að minnast
á umræðuna um reykingar, áfengi
og önnur vímuefni. Umræðan um
þau mótar umgjörð utan um líf allra
unglinga á íslandi í dag, hvort sem
efnin sjálf gera það eða ekki. Um-
ræðan um vímuefnamál er hluti af
ímynd unglinga og þau eru neydd
til að taka afstöðu til hennar. En
hvort sem það er trúlegt eða ekki
var því eins farið fyrir meira en
hundrað árum.
Ungllngar í miðbænum
Fyrir meira en öld voru reykingar
og drykkja unglinga til umræðu í
í sumar gefst fjórt-án ára
unglingum í Vinnuskóla
Reykjavíkur tækifæri til
að bregða sér hundrað
ár aftur í tímann og
kynnast lífi unglinga á
síðari hluta 19. aldar.
Sigrún Sigurðardóttir
rýnir í unglingamenn-
ingu og sjálfsmynd
unglinga í Reykjavík
fyrir meira en öld
þjóðfélaginu. Eftirfarandi frétt birt-
ist í blaðinu Mána í janúar árið 1879:
„Hér er það daglegur vani að sjá
má unglinga langt fyrir innan ferm-
ingu standa á götunum og í sölubúð-
um með vindil eða pípu í munninum
og stundum sýnilega ölvaða.. .“
Þetta mun vera e'ista prentaða heim-
ild á íslensku sem vitað er um (sbr.
Orðabók Háskólans) þar sem orðið
unglingur kemur fyrir.
Hvort það er kaldhæðni örlaganna
eða dæmi um þá ímynd sem ungling-
ar hafa þurft að burðast með, að í
fyrsta sinn sem talað er um unglinga
sem hóp í fjölmiðium á íslandi er
það í samhengi við drykkju og reyk-
ingar. Ónafngreindur höfundur í
Mána hafði skýringuna á „skrílslát-
um“ unglinganna á reiðum höndum:
„Þetta venjast börnin náttúrlega á,
af því þau sjá og heyra fullorðna
menn hafa það fyrir sér.“
Fréttin bendir til þess að ungling-
ar hafi gert sér ýmislegt annað tii
„skemmtunar" en að fara í kirkju.
Vissulega má efast um skemmtana-
gildi þeirrar iðju sem hér er talað
um. Hugsanlega litu þeir unglingar
sem hér áttu hlut að máli á iðju
sína sem skemmtun en sex barna
móður í miðbænum var ekki
skemmt.
Kona skrifaði bréf til sonar síns
stuttu eftir að fréttin í Mána birtist
og sagði meðal annars: „ ... sumt
er alveg ósatt, til dæmis að ófermd-
ir unglingar sjáist, ekki ósjaldan öl-
vaðir á götum og í búðum og það
líka bæði piltar og stúlkur. Jeg vil
gjarnan hafa mín börn undan þegin
slíkum óhróðri."
Hversu mikinn sannleika fréttin
úr Mána feiur í sér er ómögulegt
um að segja. Líklegt verður þó að
teljast að rétt eins og í dag hafi
hópi unglinga tekist að koma óorði
á fjöldann.