Morgunblaðið - 13.02.1998, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LIF
FÖSTUDAGUR 13. FEBRÚAR 1998 B 7

Ljósmynd/Unnur Guðjónsdóttir
FJÓRAR kynslóðir.
BRÚ í Guilin. Það er einkennandi fyrir kínverskan arkitektúr að
reikna út byggingu bogans þannig að hreinn hringur myndist við
speglun í vatninu.
Ýmislegt til skemmtunar
Unnur dansaði í Pjóðleikhúsinu
á fimmta áratugnum og í byrjun
þess sjötta, en flutti þá til Svíþjóð-
ar eftir að hafa kynnst Svía sem
lék með Synfóníuhljómsveitinni
hér á tímabili. í Svíþjóð vann hún
sem dansari jafnhliða námi í dans-
háskólanum.
Unnur segist alla tíð hafa haft
gaman af því að skipuleggja hlut-
ina og nefnir því til dæmis tvö félög
sem hún kom á fót í Svíþjóð. Ann-
ars vegar var um að ræða Félag
löggiltra danskennara sem hún
stofnaði eftir að hafa sjálf útskrif-
ast sem danskennari árið 1967 og
hins vegar menningarfélag íbúa við
götuna hennar í Stokkhólmi, Pett-
ersbergsvegen. „Ég stofnaði menn-
ingarfélagið árið 1979 og það er
enn í blóma. Við hittumst oft og
förum í leikhús og á sýningar og
gerum okkur ýmislegt annað til
skemmtunar. Ég held því fram að
allir hafí hæfíieika til þess að skapa
eitthvað. Það þarf bara að ýta svo-
lítið á eftir fólki, til þess að fá það
L til að gera eitthvað í málinu. Við
höfum tvisvar sinnum haldið sýn-
ingar þar sem við höfum sýnt eigin
listaverk; málverk, saumaskap,
keramik og fleira. Við höfum líka
árlega opna hljómleika þar sem
kórinn okkar syngur lög eftir Carl
Mikael Bellmann, en hann bjó á
sínum tíma í nágrenni Petters-
bergsvegarins."
Pettersberg liggur meðfram Mel-
eren, gatan var byggð upp í kring-
um síðustu aldamót og er nú vernd-
uð fyrir tilstyrk Unnar.
Árið 1971 stofnaði Unnur fyrsta
óháða dansflokkinn, Fönixilokkinn,
í Svíþjóð. Flokkurinn hafði hvergi
fast svið heldur æfði og seldi síðan
sýningar um allt land. Unnur var
síðan í forsvari fyrir stofnun félags
frjálsra dansflokka eftir að fleiri
slíkir höfðu verið stofnaðir í kjölfar-
ið. Eitt sumarið á sjöunda áratugn-
um kom hún til íslands með nokkra
dansara úr Fönixflokknum og hélt
sýningar víða um landið.
Verkin sem Unnur samdi fyrir
Fönixflokkinn höfðu mörg hver
sterka tilvísun til íslands. Þar má
nefna verkið Gunnar á Hlíðarenda
en tónlistin við dansinn var gefin út
á plötu og hefur verið mikið spiluð í
sænska útvarpinu, að sögn Únnar.
„Ég fékk til liðs við mig sænskt tón-
skáld, sem samdi tónlist fyrir
„Gunnar á Hlíðarenda" eftir mínum
ieiðbeiningum og síðan bað ég Rík-
isútvarpið um spólu með ýmsum ís-
lenskum náttúru- og dýrahljóðum
til þess að setja saman við tónlist-
ina,“ segir hún.
Unnur var ballettmeistari Þjóð-
leikshússins 1972-
1973. Eldgosið í
Heimaey hafði ekki
staðið nema í nokkra
daga þegar Unnur
var komin á staðinn.
„Ég varð að sjá þetta
með eigin augum,“
sagði hún. Ari síðar
frumsýndi hún ballet
um gosið í Norræna
safninu í Stokkhólmi.
Hún hafði þá nýlega fengið lista-
mannaverðlaun sem hún notaði til
þess að setja sýninguna upp. Að-
gangur var ókeypis, 25 dansarar
tóku þátt í henni og hún var bara
sýnd í þetta eina skipti. „Sumt geri
ég bara einu sinni mér til skemmt-
unar,“ segir Unnur og tekur annað
dæmi þegar hún fékk samþykki
kaþólska biskupsins til þess að
setja upp dans í kaþólsku kirkjunni
í Reykjavík. „Mig langaði til þess
að dansa í kirkju og sú kaþólska
hafði besta plássið. Við vorum
fimm dansmeyjar sem dönsuðum
dans sem ég hafði samið fyrir
þennan dag, dag heilaga krossins í
kaþólsku messuhaldi. Biskupinn
sjálfur messaði með aðstoð tveggja
presta og kirkjan var troðfull."
í dagsins önn í Svíþjóð semur
Unnur dansa í leikrit og þess háttar
auk þess sem hún skrifar við og við
greinar í Dagens Nyheter, Svenska
Dagbladet og menningarritið Vi. Þá
ferðast hún um landið og heldur
fyrirlestra um löndin sín Island og
Kína, auk Víetnam, Indlands, Tyrk-
lands, Indónesíu og Perú, svo eitt-
hvað sé nefnt.
„Ég flyt þessa fyrirlestra aðallega
á vegum sænska alþýðusambandsins
í stofnunum og skólum og svo í bóka-
söfnun og menningarfélögum út um
alla Svíþjóð,“ segir Unnur sem líka
hefur flutt íyrirlestra á íslandi. „Ég
sýni gjaman dansa frá viðkomandi
landi, sýni litskyggnur, fallega bún-
inga viðkomandi þjóðar og hluti.
Þetta verður svona pínulítið eins og
sýning þar sem ég laga mig að að-
stæðum og áhorfendum hverju
sinni,“ segir hún. „Þetta er skemmti-
leg og góð vinna.“
Fólkið heillar
Unnur sækir ekki á sérstaklega á
einstök landssvæði í Kína enda er
það fólkið sjálft sem heillar og það
segir hún alls staðar eins. „Fólk
hefur svo miklar ranghugmyndir
um Kína. Ég vil kynnast fólkinu og
menningarhefð þess og ég finn ekki
í Kína þetta þvingaða, bælda þjóðfé-
lag, sem vestrænir fjölmiðlar tala
um. Kínverjar eru glatt og opin-
skátt fólk.“
„Ég vil sýna ferðafélögum mínum
hvernig Kínverjar lifa, það er
áhugaverðara en stórar og flottar
byggingar. Til dæmis fer ég með
fólkið að skoða gömul íbúðahverfi,
svokölluð Hutong, sem eru arfleifð
frá Mongólum. Þetta eru hús sem
voru byggð innan fjögurra hárra
veggja með einu stóru hliði. Þau eru
algeng í Bejing sem Mongólarnir
gerðu að höfuðborg árið 1271.
Þarna sér maður hvemig fólk raun-
vemlega býr - og hefur búið. Heilar
ættir búa svona saman og þarna
viðgengst enn virðing hinna yngri
fyrir þeim eldri. Almennt eru íbúð-
arhús í Kína lágreist, því fólkið vill
búa á jörðinni, ekki ofan á öðru
fólki. I gamla Kína mátti enginn
byggja hærra en fyrstu hæð, nema
keisarinn. Þar sem hann var sonur
himinsins átti hann að búa næst
himninum."
Unnur segir þá Kínverja sem
kunna ensku elta uppi öll hvít andlit
sem þeir sjá til þess að æfa sig í
málinu. „Þeir eru mjög frjálslegir í
því sem þeir segja og tala mikið.
Mér þykir oft merkilegt hvað fólk
talar mikið, til dæmis staðarleið-
sögumennirnir sem eru ríkisstarfs-
menn, en þeir tala gjai'nan opin-
skátt um ástand þjóðmála, að
minnsta kosti við útlendinga. Það er
reyndar ekki vel séð að Kínverjar
hafi mikið samband við útlendinga,
en það er ekki bannað.“
Unni verður líka tíðrætt um list-
fengi Kínverja. Hún er sérstaklega
hrifin af teikningum
þeirra og viðurkennir
að það kunni að stafa
af því hve oft þær séu
af dansandi fólki. „Það
er svo mikii hreyfing í
þessum teikningum
en fígúrurnar eru
alltaf í jafnvægi. Þeir
eru svo góðir í líkams-
fræðinni, kunna að
teikna mannslík-
amann þar sem hann teygir sig al-
veg að ystu mörkum, en heldur
samt jafnvæginu. Þetta eru alveg
makalaus listaverk.“
Unnur er nú að undirbúa næstu
ferð til Kína sem verður í maí næst-
komandi. í haust ætlar hún svo með
hóp á nýjar slóðir, til Jórdaníu og
Sýrlands. „Mér þykir það góð til-
finning að vita af eigin raun hvernig
heimurinn í kringum mig er. Að fá á
tilfinninguna að maður sé með í líf-
inu. Hver ferð er góð í sjálfu sér, en
ekki síður tilfinningin eftir á. Maður
getur myndað sér skoðanir í ijósi
eigin reynslu og þekkingar, en þarf
ekki að grípa allt hrátt upp, til
dæmis úr fjölmiðlum."
Almennt eru
íbúðnrhúsí Kínn
lúgreist, því fólkið
vill bún ú jörðinni,
ekki ofnn ú öðru
fólki.
Þjáist þú
af náttgræðgi?
FLESTIR kannast við það að
hafa læðst inn í eldhús og laum-
að í sig einhverju göðgæti við
dauft skin ísskápsperunnar. En
þeir sem Ieggja reglulega stund
á slíka iðju og eiga erfitt með að
láta af henni gætu þjáðst af til-
tölulega óþekktum kvilla sem
nefna má náttgræðgi, samkvæmt
desemberhefti Psychology
Today.
Dr. Colleen Rand við Flórída-
háskóla segir að þeir sem þjást
af nefndum sjúkdómi borði rúm-
lega helming þeirra hitaeininga
sem neytt er á degi hverjum eft-
ir sjö á kvöldin. Einnig er lík-
legt að hinir sömu hegði sér
sem lystarstols-sjúklingar dag-
inn eftir vegna þess að þeir eru
enn mettir eða þá að þeir eru
einfaldlega með samviskubit.
Hinir náttgráðugu glíma oft við
svefntruflanir líka sem Rand
telur orsakast af sama kvíða og
sömu spennu og matarvenjurn-
ar.
Rand og starfsfélagar gerðu
athugun á offitusjúklingum sem
leiddi í ljós að 58% þeirra sem
þurftu að gangast undir upp-
skurð af völdum fitunnar hefðu
glímt við náttgræðgi. Þá stríddu
27% við sama vandamál að að-
gerð lokinni. Þegar borið er
saman við fólk sem ekki á við
stórfellt offituvandamál að etja
er hlutfall náttgráðugra 1,5%.
Aukin viðurkenning á tilvist
sjúkdómsins mun leiða til auk-
inna rannsókna segir Rand og
hugsanlegar leiðir til þess að
ráða niðurlögum hans eru reglu-
bundin líkamsþjálfun og þjáifun í
eðlilegum matarvenjum, það er
yfir daginn.
Afengi verndar fyrir
magasárssmiti
HÓFLEG áfengisneysla virðist
vernda fólk gegn smiti af völd-
um bakteríu sem veldur maga-
sári samkvæmt desemberhefti
British Medical Journal á liðnu
ári. Niðurstöðuna er að finna í
rannsókn Dr. Hermanns Brenn-
er og fleiri við háskólann í Ulm
þar sem samhengið var kannað
milli reykinga, áfengis-, kaffi-
og víndrykkju annars vegar og
magasárs hins vegar hjá 447
sjúklingum með magasár eða
smit af völdum bakteríunnar
helicobacter pylori.
Rannsóknin leiddi í ljós beint
samhengi milli kaffidrykkju og
magasárs því 50% fleiri sjúk-
lingar sem drukku 1-3 kaffi-
bolla á dag áttu magasár á
hættu en þeir sem ekki drukku
kaffi. I þeim hópi sem drakk
fleiri en þrjá kaffibolla á dag
voru magasárstilvik 150% fleiri.
Höfúndar rannsóknarinnar
fundu jafnframt umtalsvert
meiri líkur á smiti hjá reyk-
ingamönnum eða þeim sem áð-
ur höfðu reykt.
Neysla áfengis virtist hins
vegar hafa þveröfug áhrif því
þátttakendur sem neyttu innan
við 75 gramma áfengis á viku,
sem jafngildir einum og hálfum
lítra af bjór eða 750 millilítrum
af léttvíni, drógu með því um
10% úr líkum á smiti, miðað við
bindindisfólk. Líkurnar á maga-
sárssmiti voru síðan 2/3 minni
að hjá þeim sem neyttu meira
en 75 gramma af áfengi viku-
lega. Brenner og samstarfs-
menn benda á að niðurstöðurn-
ar séu í samræmi við þá lífrænu
verkun áfengis að hindra vöxt
magasársbakteríunnar.