Alþýðublaðið - 05.04.1934, Blaðsíða 3

FIMTUDAGINN 5. aprií 1934.
ALíÍ»ÝB«1LABIÖ
3
Blekkiiipr íhaldshis nm Verkamanna-bústaðina.
Ihaldsfélag stofnað til að draga úr
byggiagan.
Eftir Héðinn Valdimarsson
Með miklu brauki og bramlá
hefir Jó:n Porláksson og íhalds-
fliokkuriun í bænum genjgist fyrir
stoínun nýs byggingafélags.,
Byggingafélags „sjálfstæðra“
vierkamanna! Stjórn pessa félags
skipa leintómir íhaldsgæðingar og
takmark félagsins á að vera sam-
kvæmt iögunum um verkainanna-
bústaði, sérstaklega þó að byggja
„sérstæð“ (iekki sjálfstæð!) smá-
hús.
Hver er tilgangur íhaldsins með
piessarii félagisstofnun ? Sjáifstæð-
isflokkurinn á a'lpingi og í bæjara-
stjórin Reykjaví'kux barðist af öliu
aliefli .giec/n lögmum um verka-
mannabústaði, sem Alpýðuflokk-
uriinn knúði fram á alþi-ngi 1929
og nota'ði til' pess aðstöðu sína
til páverandi Framsókuarstjórnar
og Framsóknarfiiokks. íha'ldsmenn
töldu iíögin skaðlieg og eyðileggj-
andi fyrir „frumkvæði og athafna-
líf ieinstaklingsims“, eins og við
var að búast, par sem samtök og
samvinniufélagsiskapur hefir aldrei
átt upp á háborðið hjá þeim
flokki. Þegar AlpýðUflokkurinn
hér í bænum gekst fyrir stofnun
Bijggmgafélags verkamajma, var
pví félagi tekið fáliega af blöð.um
íhaldsins og í bæjarstjórn. En nú
eftir að Byggingafélag verkg-
manna hefir rutt brautinia, bygt
54 fbúðir og er að byrja að
byggja annað eins :og ljúka sam-
byggingarhvierfinu, pá tekur í-
haldið sig ti-1 og stofnar ann-að
félag tijl að gera b-etur!
Aukast byggingar verkapnanna-
bústað-a vi-ð það, að fél'ögin v-erða
tvö? Niei, vegna pess, að fjár-
magnið til bygginganna' v-ex ekkii.
Bæði félögin v-erða að taka að
láni fjárimagnið til bygginganna
úr Byggingasjóöi R'eykjavíkur, ef
pau leijga a:ð getia starfað eftir lög-
unum um verkamannabústaði og
notið hlunninda peirra. Bijggincp-..
félag verkmtmm hefir bijgf og
keminr 0 frði byggja jctfnóbum
fíjrfr ali pab lánsfé, mn fámlegt
er úr Bijggjngwsjó'ði Reykjavíkur,
-enda var tii pess ætiaist í upp-
hafi, að ekki væri nema sitt s-líkt
bygginiglaféliag í hv-erjum biæ.
Bijggingarfélag , ,sjálfstœdrs>‘
verkamanna (þeirra Bjarna Berae-
diktssonar, ólafs Sigurðssonar,
Guð'mundar Eiríkss-onar & Go.) er
þess vegmt ekki atofna'ð til ad
mka byggmgar í bœnum, emki
nfymdt pctd, mra algeriega gegn
si\efng leiguhúsi- ag ló'Öfkspekúl-
<mkt íjiafpsms, s-em ráða miklu í
Sjálfstæð'i'sf 1-okknum-. Pað fé, sem
petta félag f-engi að láni, ef pað
tæki nokfeurin tirna til starfa, yrði
eingöngu tekio frá Byggmgpfélagi
verkamfpma, sem annars my.ndi
nota það, leins og alt láns-fé, s-em
fáanl-egt -er, úr Byggingasjóði
Rieykjavíkur-.
Er íhaldsbyggiingafélagið stofn-
að til að fullnægja einhv-erri pörf
um sérstakar byggingar eða bygg-
ingarlag, sem ekki -er hægt að
fullnægja méð Byggingafél-agi
verkamannia ? Nei, samkvætmt lög-
lunum um v-erkamanma-bústaöi
hl'jóta hæði félögin að starfa ná-
kvæm-lieg-a á s-ama gnumdvelli.
Bæði eru háð mmábyrga. félags-
manna, bæði útheimta sömiu út-
borgtm, 15 o/o af kostnaðiarverði
húsanna, og sæta sðmu vaxta- og
afborgana-kjör-um, p. -e. a. s. e/
byggi-ngafélagiö nýja nær st-að-
festingu ráðunieytisáns. 1 báðum
tilf'ellum v-erða félögin, sjálf ab
byggja húsin, en iekki ein-s-tak-
lingar-nir. Húsin geta verdð sam-
bygð eða sérbygð, eftir vali fé-
lagsii'ns, pó isvo að fsikningœr all-
þir. er\n lútjtar, í té og sajnpykl r af
rtkisstjóminni• íbúbrr í húsunum
u-e/iðþ ad vem tveggja -eSa priggja
herbergja íþábpr með nútímapæg-
Ind-Um -og breytir par engu- um,
hv-ort húsin eru sérstæð eða sam-
bygð. Bjggingarlagið hlýtur pví
að ver-ðia hið sarna í aðalatriöum
hv-ort félagið sem byggir.
Geta pá tekjuhærri eða efna-
meiri m-enn verið í Bygglngafé-
liagi „sjálfstæðra" verkamianna
heldur ien í Byggingafélagi verka,-
manna? Nei, stunu hámark tlekna
iog letgmjy. verður að geria að skii-
yrði fyrir því að fá hús, 4000 kr.
meðaltekjur 3ja síðustu ára að
viðhættum 200 kr. á hvert barn,
pó ekki yfir 5000 kr. tekjur og
ekki yfir 5000 kr. eignir.
Geta menin ekki bygt sérstæð
jhús í Byggingafél-agi verkamana,
eða hver,s vegna hefir pað ekki
verfð gert? Pað -er full heimiid
til þiess -eftir lögum félágsins og
var hugsað um það atriði þegar
í upphafi, er. t-ekin var ákvörðun
uim byggingu á p-eirri lóðarskák,
siem fullbygt v-erðUr á í sumar.
Þaa, sem var látib skem úr í pví
efni, var, ab sérsfœbu húsin urbu
miklu dýt\i,ti ,ef pmi áttii ab vera
eins uel bygb og meb sömu pœg-
kidum og sambyggingin. Þar se-m
húsinæðisekia er mikil í b-ænum,
var eins-ætt að byggj-a purfti s?m
hagkvœnmsi og ódýrasl fyrir al-
pýl\u mfmm, en pó jafnframt
pannig, að byggingarniar nytu
a'lilra nútílmiapægind-a. Það er óiík-
liegt, að hið nýja byggingaféiag
fái -aðstoð Bygginglasjóðs til p-ess
-eins að byggja dýmjn húsnæði
en það, sem Byggingafélaig verka-
manna gæti bygt fyrir s-a-ma fé.
En auk þes-s eru sérstœbu hústn
miiklfi, dým\ri fyrir bœjarsjób. Þau
kriefjást miklu met a gctukerfis og
imgri, Igggá í götunn-ar. Auk p-ess
purfa sénstæðu húsin eðliliega að
vera UTAR í BÆNUM ien sam-
byggingar vegn-a lóðaverðsin-s -og
flutniinga yfirleitt. Það -er pví ekk-i
sv-o, að Byggingafélag verk-a-
manna geti ekki bygt sérs-tæö hús,
hield-ur befir ekki v-erið gripið trl
piesis ráðs rrf hagkvcemnisástœb-
,itm 'fyrir k-aupendur hús-anna -og
bæjarfélagið yfirfeitt.
Hv-að er það- þá, sem hefir vak-
að fyiiir íhaidinu mieð st-ofnun
hiins nýja félags, þegar pað getur
ekki fullnægt. húsnæðispörf bæj-
arbúa á neinn hátt b-etur en Bygg-
ingafélag verkaman-na ?
Tilgangurinn er tvenn-s kionar:
Annars vegar að hafa félagjb fyr-
ir, kosningubeMu við í hönd fa.r-
andi kosningar, lörijgu áður -en
hægt vierður á nokkurn hátt að
sýna í verkiuu, hv-ort og hv-ernig
félagið st-arfi. Öfund íhalldsiras yf-
ir viðgangi byggingafétags þ-esls,
sem Alpýðuflokkurinn stiofnaði til,
en frjáis er aðgangur að án tiillits
til stjómmáilaskoðana, og viðiur-
kenning pess, að bæjarbúar vildu
hlíta iieiðsögu Alpýðufiokksins um
húsnæöiiism-álin, hefir valdið pvi,
að íhaldið vill að minsta kosti
pykjást œti\at ab gem eitihvað fyi-
k\ kosningar, En jafnframt er til-
gangurinn sá, ab dmgcj úr auknr
i\ng\u hú&nœbis í bœniun, pví að
Byggingafélag v-erkamanna mundi
annars sjá rnn að sem m-est hús-
næði k-æmiist upp fyrir lánsfé
Byggingasjóðs. Þessum tilgangi
vill íhaldsféiagið ná m-eð því að
k-eppa við Byggingafélag v-erka-
manna um iá-nsféð, ap, byggja
dýxarf, sérstæð hús eingöngu.
Þietta er, í samræini við vilja hús-
næðiis-spekúl-anta íhaidsins, því að
á þenna hátt gæti íhal-dsfélaginu
tektst að lednhverju leyti að hindra
Iiækkun húsn-æðis í bænum, sem •
Byggd'ngafélag verkamanna vinn-
ur af aliefli að með byggingum
sínum.
Nú er pað að vísu sv-o, a-ð þetta
nýja féiag á langt í i-and moö að
fá íiokkurl láusfé, ef pað pá iifir,
nema rétt fram yfir kosningaxn-
ar, Byggiugaféliag verkamann-a
hefir fengið 1-of-orð fyrir pví fíé,
sem falt v-erður úr Byggingasjóði
fyrst um sinn, 400 þús. kr. og
að sjálfsögðu ætti einni-g að láta
pað 'ganga fyrir framv-egis, ef pað
bygði eáns góðar -og ódýrar íbúð-
ir -og bægt væri og hefði fjölda
meðlima, sem hafa b-eðið frá
stofnun féiagsins eftir pví að
meir-a fé íengist til bygginga.
En alpýða manna á samt að at-
huga vandlega lævisi og undir-
f-erli ihaldsins í þessum húsniæð-
ismáfum og ekki gerast til þess
að hjálpa íha'dinu mec féktg, sem
elngöngu, er síofnib í pólitískum
tilgpngi, til þ-ess að smala fáráð-
um alpýðukjósendum inn í kosn-
iiragafærikvíiair íhal-dsins -og til
pess áð hindra -eða tefja hina ein-u
skipulegu áriás, sem gerð hefir
verið á húsnæðisokrið í bænum
og s-em Alpýðufliokkurinn h-efir
barist fyrir -og st-aðið fyrir með
Byggingafél-agi verkamianna.
Alpýða manna hlýtur pví ein-
göingu að fyligja sínu félagi, par
sem hún ræður fyrirkomulagi og
stjórn ,en vantreystir f-orustu í-
haldsspiekúlantanna um þessi mál
og peir.ra manwa, sem reknir eru
sam-an á fund til þess að kjösa
pá í stjónn án atkvæðagreiðs-iu
og f-eia íháldinu f-orsjá húSniæðis-
málanna, með alla r-eynslu p-eirra
mála að baki.
Hébinn Valdimamson.
Meyjaskemman.
Viegn-a ann-a Hljómsveitar
Reykj-avíkur verður Meyjáskemm-
an að eius leikin fá kvöld emn.
Vegna áskorana fjöldia manns,
einkum námsfólks, verða um 60
I sæti seld fyrir lækkað verð (2
I krónur sætið og 1,50 stæði) á
pær sýningar, sem eftir -eru.
Búð
með skrifstofu ásarnt ágætum frystikjallara, ásamt plássi til
reykinga og að geyma i grænmeti og einnig til að laga
mat í, er til leigu nú pegar. Vandað hús. góður staður,
sanngjörn leiga. Uppl. á Skólavörðustíg 21, miðhæð, Neftir
kl. 5.
Vigfús Guðbrandsson & Co.
Klæðaverzlun og saumastofa, Austurstræti 10 (uppi).
Nýtt úrval af vor- og sumar-fataefimm
Snmarkápnr
og fleiri vor- og sumar-vörur teknar upp i dag í
Soffíubúð
IB
LSTUiN - HRAÐPREfíUN
HRTTRPREmiN - KEm/K
FflTR OQ iKiNNVÖaU =
HRtlNJ UN “
>© *
w
« ö
S o
Litun, hraðpressun, hattapressnn, kemisk
fata- og skinn-vöru'hreinsuu.
Afgrðeiðsla og hraðpressun Laugavegi 20.
(inngangur frá Ktapparstig)
Verksmiðjan Baldursgötu 20. SÍMI 4263
Sent gegn póstkröfu um alt land. Pósthóif 92.
Móttaka hjá Hirti Hjartarsyni, Bræðraborgarstíg 1.
Sími 4256. — Afgreiðsla í Hafnaríirði
í Stebbabúð, Linnetsstíg 2, Sími 9291.
Ef pér þurfið að láta gufuhreinsa, hraðpressa, lit
eða kemiskt hreinsa fatnað yðar eða annað, pa
getið pér verið fullviss um, að pér fáið pað hvergá
betur né ódýrara gert en hjá okkur. Munið. að séri
stök biðstofa er fyrir pá, er biða, meðan föt peirra-
eða hattur er gufuhreinsaður og pressaður.
Sækjum. Sendum.
L e e t r o
gúmmístígvél
ættu allir sjómenn að nota.
Hvers vegna? Vegaa þess að:
1. fEngin stígvél era sterkari
2. Engin stfgvél ern léttari
3. EngÍEs'stfgvél'erGs pægilegri
4. Olía og lýsi hefir engin áhrif é end-
ing» peirra
5. Psara ern búin ttl i heiln lagi« án
samskeyta
Þessir yfirhnrðiv „Leetrou byggjast meðal
annars á pví, að pau eru búin til með sérstakri
aðferð, talsvert frábrugðinni við framlefðslu allra
annarra stígvéla
Fyrirliggjandi í öllum venjulegum hæðum:
hnéhá, hálfhá og Srallhá.
\ j
Bvanibergsbræðnr.