Alþýðublaðið - 17.09.1934, Blaðsíða 3

MÁNUDAGINN 17. SEPT. 1934.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
DAGBLAÐ OG VIKUBLAÐ
UTGFANDI:
ALÞÝÐUFLOKF J;RINN
RITSTJÖRI:
F. R. VALDEivIARSSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 — 10,
Símar:
1900: Afgreiðsla, auglýsingar.
1£01: Ritstjórn (Innlendar fréttir),
1902: Ritstjóri.
1903; Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima).
4905: Prentsmiðjan.
Ritstj órinn e til viðtals kl. 6 — 7.
Fratnkvæmd fjðrlaga
ÞEGAR þing-ið hefir samþykt
fjárlög, fær ríkí'sstjór.nin þau
til fmmkvæmda. Frá þingsi'ns
hálfu ©f svo ekkiert eftiríit ha,ft
mieð þvi) hviernig þau teiru fram-
kvæmd.
Raunar má svo siegja, að endur-
skoðun landsnei'kniniga sé eftiríiit
frá þiingsins hálfu á framkvæmd-
um fjárlaganna. Við þetta eftixiit
©r það að athuiga, að það kemur
idftir dúk og disk. Það upplýsir
á 'Sínjum tíma hvort stjórnin hefir
faríið eftir fjárlögum eða ekki,
©n fyriirbyggir á engan hátt, að
hún gangi að miklu eða litiu ieyti
á 'Snifö við' þau.
Að því þarf að steEna, að fyrir-
bygt sé méð öllu, að rikiisstjórn
igeti igengið á snið við fjárlög.
Þietta hafa ýmsar helztu nnenning-
arþjóðir fyrir löngu séð og farið
ýmsar lieiðiir til að ná marki'nu.
Leiðir annara rikja.
Mörg af ríkjum Noriðúrá]funnar,
þó ekki' Norðurlönd, hafa farið
þær ieiðir að stofna ei;ns konar
temgiilið miili rikisstjórnanna og
þiegnanma í þiessu skyni. Stofniun
sú, sem myndar þennan tengiiið,
hefiir það hlutverk að hafa eftir-
iit með því, hviernig stjórnin fram-
kvæmiir fjárlög.
Reynt er að gera starfsmennl
þessarar stofniunar sem óháðasta
bæði þingi og stjóm. ,Þieim verðiur
iekki vikið frá embætti, þieir mega
©ngUm öðrum störfum gegna og
ekki skifta sér af nieinum opin-
bcrum málum.
Starf stol'nunarinnar ef svo í
því fólgið, að hún rannsakar all-
ar ávísanir á ríkisisjóðinn. Séu
þær í isamræmi. við fjárlög, eru
þær áritaðar, og ©r slík áritun
sktiyrði fyrir því, að þær séu
greiddar af rikisféhirði.
Með þessu móti er skapáð dag-
legt eftirlit með framkvæmd fjáif-í
laganna, og þannig trygt, að yfir-
ráðin yfir fjámiálum þjóðanna1
(séu í höndum þinganna, eins og
vera her.
Það sem hér ber að gera.
Eims og bent var á í blaðínu í
gær, hefir mismunur áætlaðrá
gjaldia á fjárlögum og raunv©riu-
iqgra gjalida verið meiri en við
verði unað. Að verulegu leyti á
þetta rót sína að rekja til hroðr
virkni þingsins í fjárlagasmíÖ.
Hins vegar er þetta einnig aflieið-
iing þess, áð stjómir hafa á mjög
vitaverðan hátt vanrækt þá
skyldu, að framfylgja fjárlögum
i öi lum atríðum.
Á þesisu verður að ráða bót. f
AfreksænsknjafnaðarmaDiiastjórnariiiiur
Atvinnuleysið minkar Öryggi
og hagsæld alþýðunnar vex.
Viðtal við Ivar Vennerström, ráðherra.
í sumaríeyfi sínu síðasta brá
Ivar Venmnström landvarinar-
málaráaherra í Svíþjóð sér. hiing-
að tiil landsins og dvaldi ,hér
nokkra daga. Þ'esái ötuli jafnað-
armannaforiingi hefir oftsin|nis áð-
ur dvalið hér á landi, ©r mætav|el
kutmugur íslenzkum staðháttum
og stjómmáfum og mikill fslands-
vinur í orðsins bezta skilnihgii,
enda ©r hainin og kvæntur ís-
lenzkrí sómakomu, Lóu Guð-
mundsdóttur frá Nesi.
Á m©ðan Vennerström ráðherlra
var hér á landi, hafði Alþýðubiað-
ið tal af honum.
— Hvernig eru borfurínar i
sænskum stjórnmálum ?
— Að mífiu áliti eru líkur tii
þess, að jaifnaðarmainnaistjórniiln
sitji áfram- við völd fyrst um
Siinin. Hún hefir að vísu ekki
meirí. hluta þings, þó ekki vamtiii
miikið á, þar sem jafnaðarimifeun
eru 105 af 230 þimgmönnum nieðrí
dieildar. Stjórnin er ekiki sam-
steypustjóm ,heldur skipuði jafln-
aðarmöunum einum. Stjórniiln nýt-
ur ekkii heldur fasts stuðniings
ákveðiinsi flokks eða flok|ka. En
tveiir flokkar þingsins aðrir ien
jaflniaðarmienin hafa stutt áð fram-
gangi mála stjórnarinnar, An|nia;r
þesisara flokka, bændaflokkúriinin
(Bondeförbuindet) hefiir ©inkum
unlnið með stjóminini að lausn
ýmsra kreppumála, svo sem um,
skipulag á söfu landbúnaðaraf-
urða og um auknar atvinnubætur
Hefiir á þessu sviði tekist happa-
sæl samvimlna á miilii verkamiainná
,og bænda, til gagnkvæmra hags-
muna þessara stétta. Að öðru
leyti hefi:r frjálslyndi fliokkurínn
sMokalJaði, sem áður var tviskiít-
u;r (triisinnade og libieraler1), en
nú méfnir sig þjóðflokk (Folkparí
tiet), stutt stjórnima tii fram-
kvæmda á ýmsum endurbóta|m|ál-
þvf sambandi verður þó að taka
tillit til þejrrar, sérstöðu, sem hér
skapast af þv(, aði þing siitur hér
skemrí tírna á rökstólum en í
öðrum þingræðiislöindum. Af því
liejðáT það, að' ýmisliegt getur kom-
ið fyrir milli þinga, sem gerí ó-
umflýjanl©gt að fara út fyrir
hejtóildir þær, sem þingið hefir
gefið.
Yrði að því horfið að stofna
hér til eftirlits með framkvæmd
fjárlaga, þá myndi sú stofnun,
siem mieð slíikt eftiriit færi, einnigl
verða að hafa vald til að úr-
skurða hvenær nauðsyn krefur að
farið sé út fyrir heimildir þeirra.
Af þessum sökum virðist óum-
flýjanlegt, .að þeim flokkum, serni
siæti eiga á þingi, verði gefin áð-
staða tii þátttöku í eftirliþinu.
Sýnist þá liggja beiinast við að
alþingi kjósi t. d. 3 menn, er
hafi það hiutverk með höindum,
að aninast ©ftiríit með öllum
greiðs'lum úr ríkissjóði, og sé
istjórninni óbeimilt að greiðanokk-
urt gjald utan f járíaga, nema 9am-
þykki þeirra komi tii.
S.
IVAR VENNERSTRÖM
um, ein,s og t. d. atvinnulieysis-
tryggingiun. En á móti stjórnin|ni
hafa barist íhaldsmenn (högern)
og kommúnistar.
— Hvert er útlit um úrsilit
kosniinga þeirra, er nú standa
fyrjir dyrum í Svíþjóð?
— baö verður ekki sa,gt með
hedpni vissu. En kuininUgir teija
að allar líkur bendi til þess, að
það verði jafnaðarmenn og
bændafl'Okkurinn, er auki fylgi
sitt. Annars eru þessar kosmimgar
þannig, að í mokkrum héimðúm
eru koisnar sýslu- og bæjar-stjórn:->
iir, sem aftur velja fulltrúa til
efrí deildar (för,sta kammar)en)
þingsins, en þó. aðieins. niokkurn
hluta að þessu simini. En ef jafn-
aöarmönnum eyksffylgi við kosn-
ingarniar, veitir það stjóilninlní
aukimn styrk og sýniir, að þjóðin
kann að meta umbætur og aukn-
a:r framkvæmdir,
— Hvernig er aðstaða ofbeldis-
fiokkamnia í Svíþjóð', nazista og
kommúuiista ?
— Þúir eiga báðir litlu fylgi að
fagrna tog frekar þveríandi. Um
skeið leit út fyrir að nazlslar
myndu leggja undiir sig mikiim
hiuta íhalidsflokksins. Þannig gekk
samband ungra íhaldsmanna' þeiimi
á hönd, og mörg íhaldshlölðiin
stóðú mjög nærri nazistum. En
á síðustu tímum hef;ir þetta
breyzt. Blóðbaðið í Þýzka;Iandi 30.
júní sk og atburðir þeir, er stóiðu
í sambandi við það, svo og það,
að ýmsar máttarstoðir sænska í-
haidsfliokksiús hafa orðið fyrir
miklum vanskiium á lánuim sinúm
til þýzkra þegna, — þietita hvort
tveggja hefiir fjarlægt sænska í-
haldið frá nazistumum. Sænski
nazistafiokkuríún hefir og klofnh
að í nokkra hluta. Er þar inn-
byrðis háð hið grimmasta bræðira-
stríð. Alit nazista og fylgi’ í Svf|-
þjóð er því minkandi.
Kommúniistar eru líka klafnár
þar eins og víðast annars staðalr
í „réttlímimiemm" ,og „ranglíinu-
nnenn“. Réttlínumenin, sam kendilr
enu við foringja sinjn Sijlén, eru
fámennarii, og að því er virðist í
afturför. RanglínumenniinnSr eru
einniig kendir við foríngja simlrl
Ktlbom, voru um tílma nokkurs
megnugiir, en álit þeirra er þverr-
andi. Aiþýðla manma áttar sig æ
betur á því, að það er ekkii há->
vaðirnn og gaiuragangurínin, siein
hrjmdir hagsmunamálefnum hen|n-
ar í framkvæmd, heldur sMpu-
lagsbimdín og, skymamlsg siarf-
semt, munhœjni og röskl\eg ájök
á vidjungsefmmum. pess vegna
hrakar kommúnistum í öllum'
myndum, en fylgi jafnaðarínanúia
vex jafnt og þétt.
— Hverjar eru þá helztu at-
hafnir • sænsku jafnaðarman|niai-
stjórnarínnar?
— Að ,sjálfsögðu hefir starfsemi
heninar aðaliega beinst að því, að
létta byrðum' kreppunlnar af al-
þýðunni tii sjávar og sveita. Að
því hefir miðað skipulagningin á
afurðasö'lunm', sem aöstoöaö hefir
fátæka smábæhdúr í öhðíugrii barj-
áttu þeirra við vefðfall og s-kipur
lagsléysi'. En eiinkum hefir þó
stjórnin bætt kjör verkalýðsips.
Hún hefir varið hundruðum millj-
ó:na króna til aukinna verklegjja
framkvæmda og atvinnumála. Um(
2 milljónir dagSverka hafa veríð
unihiin á síðastliðnu fjárhagslári,.
be'inlíiniis fyrir fjárfriamlög til, auk-
inina verklegra framkviæmda.
Milljónum króna hiefir verið varíð
tll bygginga á bústöðum fyrir fá-
tækt fólk í sveitum og bæjum.
Atvininulaus’um möninúlm hefir ver-
iið útvegað jarðnæjöp: í stórum stíi
fyríir atbeina stjórnarinnar. Á
tveimur siðustu þingum hefir rík-
iið veitt 550 millj. króna að lánfL
til ýmsra verkl©gha framkviæjmfda
til aukinnar atviwnu. Bn þrátt
fyrir þessar miklu fjárveitingar
hafa skuldir ríkissjóðs minkað um
19 millj. króna á síðastliönu fj;ár-
lagaárj.
Allar þesSiar miklu framkvæmjd-,
ir hafa borið sýniiegan og stór-
ínikinn árangur í þá átt, að draga
úr atvimml'eysmu og afleiðinigum
þess. Atvmmleysib hefir minkad
ium. helmgig á yfiiiistandmdi ári.
Og samtímis hafa orðið lpgfestar
aviunuleyslistryggingar, sem eru
þannig, að' ríkið styrkir með á-
kveðnum fjárframlögum atvilnnú-
leysjissjóði verklýðs.félaganna. Og
að sjálfsögðu stefnir stjórnin að
því, ad| úirýma atvmnuheysinu
mel\ amknum fjwnfwœmpmn og,
átháfinalffi í landinu. Stjórnin og
jafnaðarmannaflokkurínin sænski
giengur að sínu sögulega; og þjóð'-
f'élagslega hlutvierki með starfs-
jgléðji og í öruggri vissu þess, AÐ
SKIPULAG JAFNAÐARSTEFN-
UNNAR MUNI LEYSA ÞJÖÐINA
OR ÁNAUÐ ATVINNULEYSIS
OG ÖRBIRGÐAR.
Akraneskartöflur,
11 krónur pokinn.
Gulrófur,
Verzl.
Laugavegi 63.
6 krónur pokinn.
Sími 2393.
Karlakór Alpýða
vill bæta við nokkrum
mönnum nú þegar.
Finnið sem fyrst
Brpjólf Þorláksson,
Eiríksgötu 15 sími 2675.
Halið pér trjrggt yOmr V|ár«
hagslegt sjálf stæði i ellinni
Ef ekki, gerið það þá nú þegar með því að líf-
hyggja yður hjá SVEA.
Aðalumboð á íslandi: C. A. BROBERG,
Lækjartorgi 1. — Sími 3123.
Munið
góðu Ofif ódýru utanhússmálninguna,
sem fsBat i
Málning & Járnvðrnr,
sími 2876, Laugav. 25, sími 2876.
Bezta
Munntóbakið
er f á
Brðdrene Braun,
KAUPMANNAHÖFN.
liðjið kaapmann yðar nns
B. B. munntóbak.
Fæst alls staðar,