Morgunblaðið - 10.08.2000, Qupperneq 6

JS B FIMMTUDAGUR 10. ÁGÚST 2000
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
THI5 PLAN 15
ItAPRACTICAL.
Fingur
tannbursti
H l_J
Umhverfisstjórnun í
íslenskum fjármála-
fyrirtækjum
UMHVERFISSTJÓRNUN í fyrir-
tækjum hefur æ oftar borið á góma
þegar fjallað er um afkomu fyrir-
.tækja. Fræðikenningar eru uppi um
að þau fyrirtæki nái samkeppnisfor-
skoti sem ríða á vaðið í að laga rekst-
ur sinn að auknum kröfum í um-
hverfismálum. Fjármálafyrirtæki,
lánastofnanir og verðbréfafyrirtæki
geta verið lykiláhrifavaldar á þessu
sviði vegna þess að þau hafa tök á að
beina fjármagni í ákveðinn farveg.
Þess vegna var kastljósinu í loka-
ritgerð minni til B.Sc.-gráðu í
rekstrarfræðum frá Samvinnuhá-
skólanum á Bifröst beint að íslensk-
um fjármálafyrirtækjum og leitast
við að bera saman fræðikenningar
og aðgerðir þessara fyrirtækja í um-
hverfisstjómun.
Aðalrannsóknarspuming B.Sc.-
ritgerðarinnar var þessi: Að komast
að hvort og í hve miklum mæli um-
hverfisstefna og umhverfísstjómun
sé við lýði í íslenskum fjármálafyrir-
tækjum. Og hvort umhverfisstefna
og umhverfismál hafi áhrif á verð-
mæti fyrirtækja á hlutabréfamark-
aði eða við nýskráningu þeirra á
hlutabréfamarkað. Önnur markmið
vom m.a. að bera saman umhverfis-
stefnu íslenskra og erlendra fjár-
málafyrirtækja og kanna viðhorf for-
svarsmanna fjármálafyrirtækja til
keppinauta á sviði umhverfismála. í
því skyni að svara rannsóknarspurn-
ingunni og öðmm markmiðum vom
tekin viðtöl við stjómendur í fimm
völdum, íslenskum fjármálafyrir-
tækjum og fyrir þá lagðar staðlaðar
spurningar, með ítarlegan „tékk-
Fræðikenningar eru uppi um að þau fyrir-
tæki nái samkeppnisforskoti sem ríða á vað-
ið í að laga rekstur sinn að auknum kröfum 1
umhverfísmálum, skrifar Steinn Kárason.
Fjármálafyrirtæki, lánastofnanir og verð-
bréfafyrirtæki geta verið lykiláhrifavaldar
á þessu sviði vegna þess að þau hafa tök á
að beina fjármagni í ákveðinn farveg.
lista“ að bakhjarli. Niðurstöðumar
vom síðan bomar saman við sam-
bærilega breska könnun sem gerð
var í tólf bönkum víða um heim árið
1996 í því skyni að athuga stefnu og
viðhorf banka í umhverfismálum,
einkum með tilliti til útlánastefnu.
Uppbygging
ritgerðarinnar
í ritgerðinni er m.a. sögulegt yfir-
lit um það á hvern hátt mennirnir
hafa sett mark sitt á móður jörð frá
örófi alda til þessa dags. Þá er varp-
að ljósi á núverandi ástand og horfur
í umhverfismálum og umhverfis-
stjóm, með hliðsjón af starfsemi
fjármálafyrirtækja. Greint er á
fræðilegan hátt frá umhverfisstjórn-
un og ástæðum sem renna stoðum
undir þörf fyrir að koma á umhverf-
isstjómun. Sagt er frá markaðsleg-
um sóknartækifæram fyrirtækja
sem taka upp umhverfisstjómun og
ávinning af umhverfisstjórnun.
Skýrt er frá undirbúningi að um-
hverfisstjórnun og áhersla lögð á
umhverfisstjórnun í fjármálafyrir-
tækjum. I framhaldinu er fjallað um
umhverfisáhættu fjármálafyrir-
tækja og loks fjallað um fjárfestinga-
lánasjóði og siðfræði.
Dæmi um spurningar
og svör
Aðspurðir um hvort fyrirtækið
hefði innleitt/mótað sér umhverfis-
stefnu svöruðu talsmenn þriggja fyr-
irtækja spurningunni afdráttarlaust
neitandi. Tveir þeirra sögðu að ekki
lægju fyrir áætlanir þar að lútandi.
Sá þriðji sagði að mótun umhverfis-
stefnu væri á döfinni en engin sam-
ræmd umhverfisstefna væri til í fyr-
irtækinu. Einn viðmælandinn sagði
að innri umhverfisstefna hefði verið
mótuð í fyrirtækinu og í öðra fyrir-
tæki liggja fyrir drög að umhverfis-
50 ACCORDING TO
YOUR PHILOSOPHY,
YOU SHOULDN'T HAVE
SAID IT.
Svo samkvæmt einkunnarorðum
þínum hefðirðu ekki ótt
að segja það.
En væri þó ekki betra að
afneita þessum fórónlegu
einkunnarorðum...
Það er auðvelt
að segja svona.
íOR UJOULD IT BE ^
BETTER TO RECANT
YOUR ABSURD
PHILOSOPHY. . .
.og beygja sig fyrir
rökfræðilegum yfir-
burðum mínum?
Höfundur er rekstrarfræðingur,
B.Sc. Greinin er byggð á lokaverk■
efni höfundar til B.Sc.-gráðu i
rekstmrfræðum frá Sam-
vinnuháskdlanuni á Bifröst.
Þessi óætlun er ekki hagkvæm.
Einkunnarorð mín eru, að ef verkið
er ekki erfitt, þó er það ekki
þessi virði að vinna það.
ífAAYBE YOUSHOULDJ
yHOP ON ONE r——
' \ caat
Og það er auðvelt að ganga um.
m Kannski ættirðu frekar
að hoppa á öðrum fæti.
^tAY PHILOSOPHY IS^
THAT IF IT ISN'T
HARD, IT ISN'T
^LJORTH DOING.
anna í umhverfismál-
um. Annars vegar ríkir
það sjónarmið að ekki
er talin þörf á að inn-
leiða umhverfisstefnu í
fyiirtækin með beinum
hætti, heldur einungis
eins og lög og reglur
kveða á um, en auk
þess er tekið tillit til
ákveðinna áhættu-
þátta. Hins vegar ríkir
sú skoðun að þörf sé á
að móta og innleiða um-
hverfisstefnu í fyi-ir-
tækin vegna auðsjáan-
legs ávinnings á
mörgum sviðum. Þetta
er sérstaklega áhuga-
vert vegna þess að í báðum tilvikun-
um er stefnt að sama marki, nefni-
lega að hámarka hagnað með
lágmarkskostnaði og lágmarks-
áhættu. I fyrra tilvikinu ríkja eigin
hagsmunir einstakra fyrirtækja, lög
og reglugerðir en í því síðara er auk
þess tekið tillit til fleiri sjónarmiða
svo sem betri ímyndar, siðfræðilegra
sjónarmiða og hagsmuna umhverfis
og náttúru.
Fátt bendir til að íslensk fjármála-
fyrirtæki hafi orðið fyrir utanaðkom-
andi þrýstingi í þá vera að þau sinni
umhverfismálum sérstaklega eða
taki upp umhverfisstjórnun. Þvert á
móti virðist sem svo að það sem fyr-
irtækin hafa aðhafst eða það sem
þau ráðgera varðandi umhverfismál
og umhverfisstjórnun eigi rætur að
rekja til heildarstefnumótunar fyrir-
tækjanna.
Helstu
niðurstöður
Helstu niðurstöður era þær að
álykta má sem svo að umhverfis-
stjórnun sé vaxandi þáttur í starf-
semi fjármálafyrirtækja, þau taki að
vísu tillit til umhverfismála, en fyrst
og fremst vegna eigin hagsmuna,
hvorki vegna hagsmuna náttúra né
umhverfis. Siðfræðileg álitamál era
ekki ígranduð.
Að því marki sem umhverfis-
stjórnun er við lýði lýtur hún einkum
að innri starfsemi, hagræðingu í
rekstri og ímyndarappbyggingu sem
tengist landgræðslu og skógrækt.
Ekki var hægt að draga þá álykt-
un af niðurstöðu könnunarinnar að
umhverfisstefna hefði áhrif á verð-
gildi fyrirtækja á íslenskum hluta-
bréfamarkaði. Áhættumat vegna út-
lána er ekki unnið út frá
umhverfissjónarmiðum, heldur sem
samhengi áhættu og arðsemi.
Ljóst er að almenn umræða um
umhverfismál og umhverfisstjórnun
hefur að nokkra skilað sér inn í ís-
lensk fjármálafyrirtæki. Þó má
álykta að enn sé óplægður akur á
sviði umhverfismála og umhverfis-
stjórnunar hjá íslenskum fjármála-
fyrirtækjum.
. . . AND BOU
BEFORE fAY
SUPERIOR
REASONING
CAPABILITIES?j
stefnu og þar er starf-
andi vinnuhópur um
umhverfísmál.
Þegar talsmenn fyr-
irtækjanna voru inntir
eftir því hvernig þeir
teldu að þeirra fyrir-
tæki stæði gagnvart ís-
lenskum keppinautum
sínum á sviði umhverf-
ismála hnigu svör
þeirra öll í þá átt að
þeir væra ekki í stakk
búnir til að leggja mat
á stöðu fyrirtækisins
að þessu leyti gagnvart
keppinautum sínum.
Einn viðmælandi taldi
að ástand umhverfis-
mála væri álíka slakt hjá öllum aðil-
um. Þegar spurt var hvernig íslensk
fjármálafyrirtæki stæðu á sviði um-
hverfismála gagnvart hliðstæðum
erlendum fjármálafyrirtækjum vora
svör viðmælanda öll á þá leið að þeir
hefðu ekki forsendur til að leggja
raunhæft mat á stöðu þessara mála.
En fram kom að ef eitthvað væri þá
stæðu erlend fjármálafyrirtæki
framar hliðstæðum íslenskum fjár-
málafyrirtækjum. Fjórir af þeim
fimm sem rætt var við nefndu Nor-
ræna fjárfestingabankann, NIB,
ýmist sem ráðgefandi aðila í um-
hverfismálum eða sem dæmi um er-
lent fjármálafyrirtæki sem stæði
innlendum fyrirtækjum framar og
vert væri að taka sér til fyrirmyndar.
Megininntakið í svöram viðmæl-
enda þegar spurt var um hvort um-
hverfisstefna hefði áhrif á verðgildi
fyrirtækja á íslenskum hlutabréfa-
markaði var á þá leið að umhverfis-
stefna hefði ekki bein áhrif á verð-
gildi fyrirtækja á íslenskum
hlutabréfamarkaði. Hins vegar
sögðu fjórir viðmælendur að um-
hverfisstefna hefði huglæg áhrif á
verðgildi, vegna þess að ímynd fyrir-
tækja batnaði.
Niðurstöður úr viðtölum
við stjórnendur
i fjármálafyrirtækjum
Nokkuð skiptist í tvö horn hvað
varðar sjónarmið fjármálafyrirtækj-
'’and IT'S easy |
^TO LJALK AROUND. j
THAT'S EASY
TO SAY.
W:
£
sfjí ■ plj-jr ■ j-iiisr * /jntr^n * j! • sfji •■jj'IJ-jr * jjjjí * ■ jr-^rjj • píjsr ■ ji*u
j| * jrji • pijjr *'
h I e ð s I u b l i n d fl u i • i tl n á ð a r h u r ð 1 r
rTkrijn * j|
> SINDRI
' Jr Borgartúni 31 • s. 575 0000 • www.sindri.is