Tíminn - 12.12.1965, Blaðsíða 6

TBMiNN
SUNNUDAGUR 12. desember 1965
... . ... .
Snjókoma kom í veg fyrir, aS Danir gætu lokið Danmerkurkeppninni í knattspyrnu. Þa3 verður engin knattspyrna leikin á þessum
velll.
Gísli Kristjánsson, ritstjóri:
w
I
Danmörku
i.
Það var gjörvilegur hópur
íslenzks æskulýðs, sem mætti
til samkomuhalds í „Karnapp-
en“ í Kaupmannahöfn að
kvöldi hins 1. des. síðastliðins.
Félag íslenzkra stúdenta og
íslendingafélagið í Kaup-
mannahöfn halda þeirri venju
að efna til hópfagnaðar þenn-
an dag á myndarlegan hátt.
Sv^ var og að þessu sinni.
Ég var staddur í Höfn og not
aði tækifærið til þess að sækja
samkomu þessa, en þar mætti
ég síðast á hliðstæðri samkomu
1944. Þá voru aðrir tímar í
Danaveldi, en líklega hefur
samheldni og félagsandi land-
anna aldrei verið traustari en
í þá daga, þó að myrkvan og
útgöngubönn og önnur óáran
væri þá efst á baugi. Mér var
hugleikið, er til samkomu var
mætt að þessu sinni að kanna,
hve stór hópur mætti nú,
þeirra, er þá fylltu salinn.
Þeir voru ekki margir, enda
ekki við því að búast. Við
fórum langflest heim að stríðs
lokum, sem þá vorum innifros-
in á slóðum Danaveldis, en
ýmsir eru þó enn búsettir hér
í Höfn, og þegar ég skyggnd-
ist um, sá ég og hitti nokkra,
sem alla tíð hafa þar dvalið
og stöðugt fylla hópinn, er
hyllir íslenzkan fána og allt,
sem íslenzkt er. Skulu þó ekki
nöfn talin, en þess aðeins get-
ið, að sennilega hefur hin átt-
ræða kempa, Jón Helgason,
stórkaupmaður og fyrrverandi
íþróttamaður, verið þar aldurs-
forseti.
Meginþorri samkomugesta
var unga fólkið sem vonandi
á eftir að koma heim aftur,
þegar það hefur öðlazt þá
menntun, frama og frægð, sem
það leitar, og eflaust aflar, á
framandi grund.
Samkoman var hressileg og
bar þess glöggan vott, að ís
lenzk æska er gædd þrótti og
fjöri, ekki síður en í „gamla
daga.“
Úti i sveit.
Undanfarna daga hef ég ver
ið á ferð og flugi um sveitir
Sjálands. Eins og víðar um
lönd er þar ýmislegt nýtt á
baugi, enda þótt langflestir
telji eðlilegt að hverfa að því
nýja, án þess að varpa hinu
gamla fyrir róða.
Það fer alltof mikið af verð
mætum í súginn, segja bændur
ef við hverfum frá nothæfum
aðferðum og fleygjum nothæf
um hlutum, og svo er hvergi
fjármagn að fá til að endur-
nýja allt á einu bretti. Og enn
þá eitt, þetta, að afurðimar
geta hvergi hrokkið til þess
að standa straum af öllu nýju.
Við eigum mikið af gömlum
fjósum og þyrftum að bæta
þau. Mjólkurframleiðslan þolir
bara ekki þunga vaxta og af-
skrifta í nýjum fjósum. Eins
og er fáum við um 8 krónur
fyrir kvert kg af smjöri. Tæp-
ar 2 krónur af hverju kg
þurfa til að renta og afskrifa
fjós og fóðurgeymslur, sem nú
eru í notkun, en í nýjum bygg
ingum þarf til þess nærri 7
krónur. Það er von, að menn
hiki við að byggja nýtt segja
þeir. Víst er það eðlilegt, enda
þótt nýjar byggingar mundu
skapa miklu auðveldari skil-
yrði en þær gömlu.
En svo er það annað. Meðal
aldur bænda er nú 54,5 ár,
þeir eiga eftir tæplega 7 ára
búskap, og þá er varla von,
að þeir fari að standa í stór-
ræðum.
— En hvað um þá ungu?
Til þess að endurnýja hóp
bændanna, sem nú eru um 180
þúsund í landinu, þarf um
5000 á ári, en meðalbúskapar-
skeið er um 35 ár. f sveitum
er árgangur pilta nú aðeins
tæplega 2000. Þá vantar ár-
lega um 3000 til þess að endur
nýja stéttina. Það er auðsætt,
hvert stefnir. Úr bæjunum
koma fáir — örfáir til búskap-
ar, enginn getur verið bóndi
nú og framvegis nema að læra
til þess fyrst, búskapur krefst
mikillar innsýnar í hlutverkin.
Svona segja þeir nú frá við-
horfinu, bændurnir héma. Og
meira til. Þeir bæta því við,
að búskapurinn sé að verða
svo fjárfrekt fyrirtæki, að
unga fólkið hafi engin efni til
að leggja í slík hlutverk, nema
þá með fjármagni foreldranna
og farkost þeirra. En þá koma
arfaskiptin.
— Jú, viðhorfin eru mörg
og ekki öll auðleyst sem
ámóta og við þekkjum bezt á
íslandi.
Vetrarríki.
Ef til vill er bölsýni ofar á
baugi nú en vant er að vena,
um þetta leyti árs, af því að
veturinn kom óvenju snemma.
Frostið kom fyrir alvöru um
miðjan nóvember og komst í
26 stig á vissum stöðum um 20.
nóv., þó aðeins um nætur en
miklu minna á daginn, þegar
sólar nýtur. Svona mikið frost,
dögum og vikum saman, olli
því að öll útivinna bænda
stöðvaðist. Allt fram að nóv-
emberlokum er verið að taka
upp rófur og hasutplæging fer
fram daglega alit fram tmdir
jól, þegar viðrar til þess. En
nú? Nú er jörð hjarnfrosin.
Svo er sagt, að á ökrum séu enn
sykurrófur, sem að verðgfldi
næmi um 130 milljónum ís-
lenzkra króna, og enginn veit,
hve mikið er í moldinni. af
þeim rófum, sem nota skal til
fóðurSs Á fjónskum ökrum sá
ég í gær stórar spildur, sem
ekki var hreyft við, sumsstað-
ar var verið að höggva þær
upp, og hvað sem verður um
að ná þeim, er alveg víst, að
stórleg rýrnun verður á fóður-
gildi slíkrar uppskeru, jafnvei
þótt hún verði brotin upp. En
annars hafa bændur ekkert lið
til slíkra starfa.
Við almennu talninguna á
síðasta sumri — 1. júlí er fast
ur talningadagur — voru að-
eins 65,000 vinnumenn og
vinnukonur í landinu á 180
þús. bændabýlum, eða þriðj-
ungur úr manni á bæ, 15 ára
og eldri, böm, sem heima
vinna með talin.
Til ýmissa uppskerustarfa er
víða fengið aukalið fyrir tíma
kaup, einkum í grennd við
þorp eða kaupstaði, þegar mest
er um að vera, einkum við
berjatínslu, raðhreinsun, grisj-
un á ökrum o.þ.h. En flest bú-
störf á ökrum eru annars orð
in svo vélræn, að mannsvinna
er ekki mikil nauðsyn. Hitt er
svo annað, að bóndinn er bund
inn við skepnuhirðingu og þeg
að dagur er stuttur, er úti-
vinnustarfið þröngum tak-
mörkum sett. Öðruvísi er það
í langdegi vorsins, þá er al-
gengt, að plægt sé herfað og
sáð, allan sólarhringinn, það
liggur á að koma útsæði í
jörðu fyrir sumarið og þá er
gripið til þeirra ráða, sem næst
liggja og í langdegi er auð-
veldara að hagnýta vinnuafl
barna, sem kunna að vera á
heimilunum.
Að sjálfsögðu er starfsgeta
aldraðra bænda takmörkum
háð, en eins og við þekkjum,
kvað ungdómur hér um slóðir
fús til að grípa um stýri drag-
ans og vinna þannig um akra
og ekrur, hvort sem lög heim-
ila það eða ekki.
Eg var að minnast á vetrar-
ríkið. Það eru ekki bara róf
urnar, sem enn standa í mold,
einnig ýmis annar jarðargróð-
ur bíður þar þíðviðris, svo
bjargað verði annars stendur
hann þar til vors. Veðurstofan
tjáir, að nóvémber í ár sé sá
kaldasti, sem komið hefur á
þessari öld og mesta frost á
einni nóttu, sem vitað sé um,
á síðustu tveim öldum. Hálka
á vegum og fannkyngi á járn-
brautarsporum teppti sam-
göngur talsvert um skeið, síð
ari hluta mánaðarins í vissum
landshlutum, nokkuð sem þessi
kynslóð hefur ekki komizt í
kast við fyrr en 20. nóvember.
Verzlun og verðbólga.
Stórhátíð er framundan. Jóla
Framhald á bls. 11.