Tíminn - 18.12.1965, Qupperneq 8

8
LAUGARDAGUR 18. desexnber 1965
TÍEVIINN
Gróskumikið starf Fram-
YFIRLIT YFIR LAGAFRUMVÖRP, ÞINGSÁLYKTUNARTILLÖGUR OG
Lagafrumvörp:
Jafnvægi í byggí
landsins.
Tilgangur laganna er aS stuðla
að jafnvægi í byggð landsins með
rannsóknarstörfum, áætlanagerð
og fjárhagslegum stuðningi tíl
framkvæmda og eflingar atvinnu-
lífi í þeim landshlutum, þar sem
hein eða hlutfallsleg fólksfækkun
hefur átt sér stað undanfarið eða
er talin yfirvofandi.
Sameinað Alþingi kýs að lokn
um albíngiskosningum hverju
sinni sjö manna jafnvægisnefnd og
jafnmarga til vara.
Jafnvægisnefnd lætur, þegar
þörf þykir til þess, gera áætlan
ir um framkvæmdir í einstökum
byggðarlögum, enda séu þær við
það miðaðar, að með þeim sé
stuðlað að jafnvægi í byggð lands
íns. Áætlanir þessar skulu að jafn
aði gerðar í samráði við sýslu-
nefnd, bæjarstjórn eða hrepps
nefndj eina eða fleiri. Lán og
framlög úr jafnvægissjóði, skulu
ákveðin með hliðsjón af slíkum
áætlunum, séu Þær fyrir hendi.
Stofna skal sjóð, er nefnist jafn
vægissjóður, og sé hann undir
stjórn jafnvægisnefndar. Hlut-
verk jafnvægissjóðs er að veita
fjárhagslegan stuðning til fram-
kvæmda og eflingar atvinnulífi í
samræmi við tilgang laganna
Tekjur jafnvægissjóðs eru:
1. 2% af árlegum tekjum rjk
issjóðs samkvæmt ríkisreikningi,
í fyrsta sinn af tekjum ársins 1965.
2. Vaxtatekjur.
Frumvarpið er byggt á þeirri
skoðun, að ekki megi lengur drag
ast að koma á fót sjálfstæðri og
skipulagðri starfsemi til fram-
búðar í því skyni að stuðla að
jafnvægi í byggð landsins og að
sú starfsemi verði að hafa við það
fjárframlag að styðjast, að veru-
legs árangurs megi vænta. Ilér er
um svo stórt og umfangsmikið
verkefni að ræða, að engin von
er til þess. að venjuleg úthlutunar
nefnd, sem kemur saman á 1—2
skyndifundi árlega og skortir að-
stöðu til að afla sér þekkingar á
högum byggðarlaganna víðs vegar
um land, getí innt það af hendi,
svo að viðhlítandi sé, með þeim
takmörkuðu fjármunum, sem lög-
in um atvinnubótasjóð gera ráð
fyrir. Hér þarf að koma ti) föst
stofnun með starfsmanni eða
starfsmönnum, sem geta helgað
sig viðfangsefninu, og sjóðsstjórn,
sem innir af hendi annars konar
starf en nú er gert ráð fyrír.
Nauðsynlegrar Þekkingar verður
að afla á hverjum tíma með því að
ferðast um landið, ræða við sveit
arstjdrnir og aðra þá, er forustu
hafa í atvinnulifinu á hverjum
stað, gera skýrslur og semja áæti
anir. sem úthlutun fjármagns bygg
ist á. Ella er hætt við, að hún
verði fálmkennd og atvikum háð
og komi ekki að fullu gagni. Og
hér þarf að koma ti) fjármagn,
sem um munar.
Koma þarf i veg fyrir þann mis
skilning, sem stundum ber á, að
hin fámennari byggðarlög og at-
vinnurekstur þeirra sé yfirleitt
byrði á þjóðarbúskapnum. Athug
anír hafa leitt í ljós, að í sumum
fámennum sjávarplássum t. d. skii-
ar hver íbúi að meðaltali svo mik
illi gjaldeyrisvöruframleiðslu í
þjóðarbúið, að athygli vekui við
samanburð. Víða í sveitum er
framleiðslan líka án efa mjög mik
11, ef reiknað er á Þennan hátt.
En þar sem fjármagn skortir og
tækni er af skornum skammti,
verður þetta á annan veg. Þess
ber einnig að geta, að engin stétt
í þjóðfélaginu mun leggja hlut
fallslega eins mikið fram af eigin
tekjum og með vumu sinní til
uppbyggingar í landinu og bænda
stéttin. Óhætt mun að gera ráð
fyrir, að hagnýt þjóðarframleiðsla
minnki ekki, heldur vaxi við aukið
jafnvægi í byggð landsins.
Átta nýir hératSsskólar.
Reisa skal 8 nýja héraðsskóla
búna heimavist handa nemend-
um: í Eyjafjarðarsýslu, í Norður-
Þingeyjarsýslu, á Reykhólum á
Barðaströnd, í Skagafjarðarsýslu,
á Suðausturlandi, að Laugum í
Dalasýslu, á Snæfellsnesi og í
Kjósarsýslu.
Menntamálaráðherra lætur gera
í samráði við sýslunefndir kostn
aðar- og framkvæmdaáætlun um
endur úr sveit og ýmsum sjávar
plássum hafa orðið að hætta alveg
við gagnfræðanám eða fresta því
til seinni tíma.
Þetta ástand er í sjálfu sér
ekkert undrunarefni. Undanfarinn
einn og hálfan áratug hefur ríkt
alger kyrrstaða í héraðsskólamál-
unum. Hefur enginn nýr héraðs-
skóli veríð reistur í landinu síðan
1949, að Skógaskóli undir Eyja-
FYRRI HLUTI
fjöllum tók til starfa.
»
V erkf rætSirátSunautar.
Ráða skal þrjá verkfræðiráðu-
nauta til starfa í tilteknum um-
dæmum samkvæmt lögum þess
Stýrimannaskóli í Vest-
mannaeyjum.
Efni laganna er, að skólastjóri
og fastir kennarar séu opinberir
starfsmenn og taki laun samkv.
kjarasamningum þeirra. Kostnað-
ur við stofnun skólans og rekst-
ur greiðist úr ríkissjóði.
Á seinasta þingi voru samþykkt
lög um stýrimannaskóla í Vest-
mannaeyjuin. Var um það full sam
staða á Alþingi, að eðlilegt væri,
að sjómannaskóli til fískimanna-
prófs væri staðsettur þar.
Á hinn bóginn eru í lögunum
ákvæði um það, að bæjarsjóður
Vestmannaeyja skuli greiða kostn
að við stofnun og rekstur skól-
ans. Um það atriði var ágreining
ur. Þótti mörgum óeðlilegt, að rík
ið skyti sér undan því að greiða
kostnað af sjómannafræðslunni
eins og verið hefur og notaði sér
þann áhuga, sem er fyrir skólan
um meðal Vestmannaeyinga, til að
koma kostnaðinum af Þessum
Þingflokkur Framsóknarflokksins.
smíði héraðsskóla samkvæmt lög|
um þessum. Skal áætlunin við það
miðuð, að hafizt verði handa um
smíði fyrsta kólans eigi síðar en
á árínu 1966 og að smíði allra
skólanna verði lokið í síðasta lagi
fyrir upphaf skólaárs 1976.
Ríkissjóður ber allan kostnað af
byggingu og rekstri þeirra héraðs
skóla, sem lög þessi taka til- Haga
skal byggingu Þeirra svo, að þar
megi með hægu móti reka sumar-
gistihús. Sýslur leggja til skólastað
ókeypis.
Þótt barnaskólarnir verði efldir
í sveitunum, er þó eftir að fram-
fylgja fræðslulögunum beint og
óbeint að því er tekur til aðstöðu
unglínga til hins almenna fram-
haldsnáms, gagnfræða- eða mið
skólanámsins. Aðstaða unglinga í
sveitum og ýmsum sjávarþorpum
ti) slíks náms fer síversnandi og
lagast ekki, svo að viðunandi sé,
nema reistir verði allmargir ný
ir gagnfræðaskólar í þágu sveita
æskunnar. Héraðsskólarnir í land
inu, sem eru átta talsins, eru allt
of fáir. Um margra ára skeið hafa
skólar þessir orðið að vísa frá
jafnmörgum umsækjendum og
hæfet var að veita skólavist. Afleið
ingin hefur ýmist orðið sú, að nem
um, einn í Norðurlandsumdæmi,
annan í Austurlandsumdæmi,
Þriðja í Vesturlandsumdæmi. Verk
fræðinautur Norðurlandsumdæm
ís hefur aðsetur á Akureyri, og
tekur umdæmi hans yfir Norð
lendingafjórðung. Verkfræðiráðu
nautur Austurlandsumdæmis hef
ur aðsetur í Egilsstaðakauptúni,
og tekur umdæmi hans yfir Aust
firðingafjórðung. Verkfræðiráðu-
nautur Vesturlandsumdæmis hef-
ur aðsetur á ísafirði. og tekur
umdæmi hans yfir Vestfirðinga-
fjórðung, norðan Gilsfjarðar.
>
Verkfraéðiráðunautur hefur,
undir yfirumsjón vega- og vita
málastjóra, umsjón með vega- og
hafnarmannvirkjagerð í umdæmi
sínu og hefur á sama hátt með
höndum undirbúningsrannsóknír
og áætlanagerð í sambandi við
slík mannvirki svo og viðhald
þeirra að því leyti, sem ríkið lætur
slíkt til sin taka. ,
Verkfræðiráðunautur skal. gegn
hæfilegri Þóknun til ríkisins, vera
til ráðunqytis bæjarstjómum,
sýslunefndum og sveitarstjómum
við mannvirkjagerð í umdæmi
sínu, eftir því sem þvi verður við
komið og ríkisstjórnin samþykkir.
hluta sjómannafræðslunnar yfir á
þá eina.
Nú hefur skólínn útskrifað
fyrsta nemendahópinn og hefur
þar með sannað tilverurétt sinn í
sjómannafræðslukerfinu.
• Rétt er að kanna, hvort ekki sé
nú orðinn meiri hluti fyrir þvi á
Alþingi, að ríkið taki að sér kostn
að af skólanum eíns og öðrum
þáttum sjómannafræðslunnar.
Rafvæíing Vestur-
Skaftafellssýslu.
Héraðsrafmagnsveitur ríkisins
skulu leggja rafmagnslínu frá Vík
í Mýrdal, er nái til allra byggðra
býla í Álftaveri. Leiðvallarhreppi,
Skaftártungu, Kirkjubæjarhreppi
og Hörgslandshreppi, og skal
þeirri framkvæmd lokíð eigi síð-
ar en á árinu 1968
í þeim drögum að vinnuáætlun
um framhald rafvæðingaráætlun
arinnar, sem lögð hafa verið fyr-
ir raforkuráð, er Vestur-Skafta-
fellssýsla alls ekki á blaði, enda
vitað, að enn þá hefur ekkert ver
ið ákveðið um frekari rafvæðingu
Þessa landshluta Eru þó aðeins
tveir af sjö hreppum sýslunnar,
sem hafa rafmagn frá samveitum.
Hrepparnir fimm austan Mýrdals
sands hafa ekki samband við al
menningsveitur.
Síðan teknir voru upp mjólkur
flutningar frá þessu svæði fyrir
allmörgum árum, hefur búskapur
aukizt mjög og blómgazt í þessum
sveitum. Nauðsynin á öruggri og
nægri raforku er því enn brýnni
en áður.
Lán til jar'ðakaupa.
í frumvarpinu er mælt svo fyr
ir, að lán, sem veðdeild Búnaðar
bankans veitir vegna jarðakaupa
megi nema allt að 70% af virð
ingarverði fasteignar. Miðað er
við, að í framkvæmd verði tekið
tillit til lána úr Stofnlánadeild
Búnaðarbankans, sem á hlutaðeig
andi jörð hvíla og veitt hafa verið
til bygginga eða ræktunar, þann
ig að lán úr veðdeild megi lækka
miðað við þetta hlutfall virðingar-
verðs sem stofnlánadeildarlánum
nemur.
í frumvarpinu er kveðið á um
að stórauka fjármagn veðdeildar
innar frá því, sem nú er. Sam-
kvæmt frv. verða tekjur veðdeild
arinnar árlegt ríkisframlag 20
millj. kr., 10 millj. kr- árlegt fram
'*'• frá Stofnlánadeild landbúnaðar
ins samkvæmt heimild í stofnlána
deildarlögunum. enn fremur hluti
af stóreignaskatti samkvæmt lög-
um nr. 44/1957, um skatt á stór
eignir, svo og vaxtatekjur.
Gera á Seðlabanka íslands skylt,
ef ríkisstjórn óskar þess, að lána
veðdeild Búnaðarbankans allt að
100 millj. kr. Samkvæmt frv. skal
veðdeildinní enn fremur heimilt
að gefa út nýjan flokk banka-
vaxtabréfa og séu bréfin ein-
göngu notuð til lánveitinga vegna
jarðakaupa, þannig að nokkur hluti
lánsfjárhæðarinnar sé greiddur í
bankavaxtabréfum
íþróttanámsstjórar.
Landinu skal skipt í íþróttaum-
dæmi, og skal míða skiptinguna
við landsfjórðunga- f hverju
íþróttaumdæmi starfar íþrótta-
námsstjóri. Hann skal ráðinn af
menntamálaráðuneyti til þriggja
ára í senn að fengnum tillögum
íþróttanefndar.
íþróttanámsstjóri skal hafa á
hendi þessi störf: ,
1. Að vera íÞróttafulltrúa og
íþróttanefnd til aðstoðar um stjóm
og framkvæmd íþróttamála í
íþróttaumdæmínu.
2. Að efla frjálsa íþróttastarf-
semi og veita íþróttafélögum og
einstaklingum aðstoð og leiðbein
ingar um íþróttamál.
3. Að hafa eftirlit með íþrótta
námi í skólum og vinna að því að
gera Það sem fjölbreyttast.
4. Að leitast við að efla hollt
félagsstarf og reglusemi æsku-
fólks.
Réttindi og skyldur
starfsmanna ríkisins.
Setning í opinbera stöðu skal
jafnan vera til bráðabirgða og
aldrei lengur en til fjögurra ára.
Skal staðan jafnan auglýst laus
til umsóknar, er sett hefur verið í
hana í fjögur ár.
Sá, sem settur hefur verið til
þess að gegna stöðu í forföllum
þess, er skipun hefur í hana,
getur þó krafizt þess, að staðan
sé auglýst laus til umsóknar, er
hann hefur gegnt henni í tvö ár.
Nauðsynlegt er, að opinberir