Þjóðólfur - 25.04.1850, Page 3

125
í Hnausum, nje lieldur hinn glöggskyggna gáfumann, I
prófast sjera Jón Jónsson i Steinnesi; og viljum vjer
vekja sýslubúum liuga um, ab ganga eigi fram hjá
slíkum mönnum. þjer tortrygib embættismenn ybar,
kjósendur góbir! og má vel vera, ab þjer ekki gjörib
þab sumum án saka; en bezt er ab vera mátulega
hræddur vib þá, og viljum vjer skoba hjer, fyrir hverju
helzt skyldi vera ab kvíba af þeim, en sem vjer erum
vissir um, ab ekki þarf ab óttast um nærri alla af þeim;
og cr ycfur œtlandi aft pekkja y&ar menn i pessu tilliti!
J)ar sem abalætlunarverk þjóbfundarins Idýtur ab verba
fólgib í því, ab útkljá eilthvab víst um samband Islands
vib Danmörku framvegis, þá er ekki ólíklegt, ab abal-
stefna fundarins verbi sú, ab íslendingar reyni til ab I
ná aptur þeim frelsisrjettindum og umrábum á mál-
efnum sínum, sem srnátt og smátt hafa gengib þeim úr
greypum, og komizt í höndurnar á Dönum, sem kunnu
ab liagnýta sjer deyfb vora og dábleysi. ílafi því þjób-
fundur vor á sjer nokkurt þjóblegt snib ab anda og
fjöri, þá getur ekki hjá því farið, ab á honum verbi
stimpingar og stimabrak á milli hinnar íslenzku þjóbar
og liinnar dönsku stjórnar, þar eb vib því er ab búast,
ab þjóbin vilji draga til sín, og ná í þab, sem hún
þykist eiga meb rjettu, en ab stjórnin vilji halda í á
móti, og ekki slaka til, eba sleppa meiru en henni sýn-
ist af því, sein hún hefur svo lengi haft undir hönd-
tim. Nú hefur konungur vor kosib sjer 6 hina æbstu
embættismenn vora til ab ganga í glítnuleik þeunan
fyrir liönd sína og hinnar dönsku stjórnar. Og getiim
vjer ímyndað oss tvennt til um þab, ab annabhvort
kvebji hann þá til fundarins meb þessum orbum: göf-
ugu Islendingar, og æbslu valdamenn í landinu, dragib
nú taum þjóbar ybar, eins og sannir ætljarbarvinir, og
farib því einu fram á fundinum, sem þjer álítib hollast
og haganlegast fyrir hana; en hafib ekki allt af augun
á því, sem hin danska stjórn kann ab vilja, því ab hún
hefur svo ekki betur vit á, hvab landinu er baganleg-
ast, heldur en þjer! Eba hann hvíslar í eyru þeim þess-
um orbum: mínir elskanlegir, og hollustu embættismenn
liinnar dönsku stjórnar út á ísalandi, hverjum jeg hefi
af konunglegri náb veitt æbstu og beztu braubin í land-
inu, og sem jeg hefi þar ab auki af mikilli mildi sæmt
heibursmerkjum og nafnbótum, gleymib ekki því, sem
jeg hefi vib ybur gjört, og látib þab ásannast í því, ab
þjer standib trúlega í ístabi minu á fundinum, og látib
sem minnst mín konunglegu rjettindi og vilja stjórnar-
innar fara halloka fyrir hinni þjóblegu heill og vilja
landsmanna! Vjer þoruin ab vísu eigi ab fullyrba, livort
af þessu tvennu vakir fyrir hinum konungkjörnu sem
vilji konungs. En þab sýnist ab minnsta kosti ekki
ólíklegt, ab þeir álíti þab skyldu sína á fundinum, eptir
því sem unnt er, að vera heggja vinir og báðum trúir,
bæbi hinni dönsku stjórn og hinni íslenzku þjób. En
a?tli þab sje hægt í þessu efni, sem ómögulegt er í öllu
öbru, að þjóna tveimur ólíkuin herrum? J>að skyldi
vera reynandi fyrir þá eina, sem finna þab á sjer, að
þeir geta verib slægir eins og höggormar, en meinlausir
eins og dúfur. En hvernig sem menn Jíta á stöðu liinna
konungkjörnu embættismanna á þjóðfundinum, þá verðuf
hún traublega skobub öðruvísi en svo, ab þeir sjeu meb
henni bundnir í báða skó, þab er: með allri þeirra
þjóðrækni og ættjarðarást liáðir vilja hinnar dönsku
stjórnar, hverrar hylli eður ónáð þeir þykjast ciga yfir
liötði sjer, eptir því sem þeir vinna til á þjóðfuiidimim.
Og eins og nú hin danska stjórn vofir þannig yfir hin-
um konungkjörnu, af því ab þeir standa næstir hinu
konunglega hása‘ti, allt að einu voíiu þessir konung-
kjörnu yfir hiiium cnibættismönmuium í landinu, því að
þeir eiga margt til hinna ab sækja, og þykir, ef til vill,
miklu skipta, hvort þeir liafa hylli þeirra, ebur ekki.
Stjórninni hefur tekizt svo snildarlega ab láta einn
af embættismönnunum lianga á arinars bandi, en sjálf
heldur hún í endann, og hefur svo alla háða sjer, í
frá hreppstjóranum og upp til konungsins. þess vegna
kynni ab vera ha*tt við, að þó embættismaðurinn sje
aldrei nema rábvandur, þjóðlegnr og kjarkmaður, að
lionum sje þó freistni búin, þegar á hólminn er komið(
og baráttan hefst fyrir alvöru á milli þjóðarinnar og
stjórnarinnar; og þessi freistni gæli, ef til vill, einmitt
þá stundina, er mest reynir á þjóðlyndi hans og ætt-
jarðarást, og helzt ríður á að sýna þetta, orðið fullsterk
til að gjöra hann deigari og dugminni, en hann aunars
hefði verið.
Er það þá álit vort, ab þjer skulib enga embættis-
menn kjósa? Fjærri fer því, kjósendur góbir! Fyrir þvi
að svo er ástatt í landi voru, að allur þorri manna getur
enga verulega mentan fengið, nema ab því leyti, sem
hverjum einum tekst að menta sig sjálfur, og cru þo
líka mebölin til þess bæði mjög fá og ófullkomin, þess
vegna getum vjer eigi annað álitið, en að á þjóðfundi
vorum hlyti að verða skortur á I jósri þekkingu, og yfir
liöfuð ab tala, á andlegum hæfilegleika, efá honum ættu
ab sitja tómir leikinenn, og ganga skyldi fram hja öllum
embættismönnum, sem þó eru þeir einu, cr mentuoar
hafa notið, þeirrar, sem kostur er á í landinu. það er
líka aðgætandi, að þau hafa dæmin gefizt á hinum fyrri
þingum, að emba'ttisinaðurinn — hjer ra>ðir eigi um,
hvort lieldur einn eða fleiri — hefur ekki látið stöbu
sína liafa neinar áhrifur á sig, heldur hefur barizt með
djörfung og frjálslyndi fvrir því, sem hann áleit sat