Þjóðólfur - 15.11.1850, Blaðsíða 1

1§5 O/
3. Ár. 15. Hóvcmber. 51 og 52.
Dæmið ckki hart, o. s. frv.
j»aft er hvorttveggja, að höfandur ritgjörð-
arinnar í Lanztíðindunuin, Nr. 19—22, um
jarðamatið, er í dómaratölunni, enda sjest
j»að ekki á ritgjörð hans, að hann hati viljað
láta dómsrjettlæti sitt líða halla vegna of
mikillar vægðar, jiegar hann fer að kveða
upp dóminn yíir jarðamatsmönnunum. Rit-
gjörð jiessa get jeg ekki kallað annað, en
dómsuppsögn uin j»á, neina ef tilgangurinn
hefði verið sá, að láta hana koma fyrir al-
mennings augu sem nokkurs konar inálsvarn-
arskjal fyrir jarðamatið ogstjórn jiess íMýra
og Hnappadalssýslum; j>ví að til leiðbeining-
ar jarðamatsmönnum gat hún ekki verið, úr
}>ví jarðamatinu var löngu áður af lokið. En
hvort heldur höíundurinn vill nú láta ritgjörð
sína heita dóm um jarðamatsmenn, eða máls-
varnarskjal jarðamatsins í Mýrasýslu, finnst
mjer eins og hún sje á minni og ógildari rökum
byggð, en þaðan var að vænta, hvaðan hún
er sprottin; vil jeg nú fylgjast með höfund-
inuin litla stund með góðu leyfi hans, ogsjá,
hverja krókaleið hann fer og vegleysu.
Höfundurinn byrjar j>á á j>ví að segja
frá, hvernig lagaboðið um jarðainatiö hljóði;
og smíðar sjer út af j>ví tvær reglur, sem
jarðamatsmennirnir hafi átt að fylgja, og öðr-
um ekki: 5e'r áttu, segir hann, að binda
sig við gæði jarðarinnar og vanalegt sölulag
við verðsetninguna. jþetta vissu nú jarða-
matsmennirnir líka, og hvað meira er, j>eir
vissu þriðju regluna, sem gjörir liina aðra
reglu höfundarins ljettvœga: þeir vissu, að
j>að verð átti að setjast á jörðina, sem kaup-
andi o(j seljandi vœvu skaðlausir 'af; og hafi
liöfundinum yfirsjezt að gá að, hvar j>essi
regla stæði, j>á var hana að finna í erindis-
brjefi jarðamatsinanna, dagsettu 1. dag sept-
emberm. 1848. En mætti jeg nú biðja höf-
undinn, að renna augum með nijer yfir reglur
jiessar, og hann vildi lofa mjer því, að leggja
þau ekki aptur á meöan, vona jeg, að við sjáum
báðir, að reglan sú eina, sem hanii í ritgjörð
sinni lætur vera einkamið jarðamatsmann-
anna, vanalegt sölulag, hindrar með öllu víð-
ast hvar, að liafa tillit til liins, er löggjafinn
þó hauð, gæða jarðarinnar og skaðleysi kaup-
anda. Sje nú fylgt vanalegu sölulagi, verða
allir með opnum skilningarvitum, allir þeir,
sem ekki eiga skylt við náttugluna, að játa,
að menn gpta ekki farið að gæðum jaröarinn-
ar njeskaðleysi kaupanda; því að undan far-
inna ára jarðakaupa-fýkn hefur gjört það,
að slíks hefur verið gætt að litlu; það ein-
asýa, sem merin hafa tekið eptir, heí'ur verið
leigumálinn, og miöað við hann, þóhannværi
fjarri allri sanngirni; og þó hefur kaupandinn
stundum látið sína 100 rbd. fyrir tveggja eða
þriggja rbda. leigu af þannig vöxnu eptirgjaldi.
Hjer er nú ekki verið að ræða um orsakirtil
þessa, þær koma þessu efni lítið við; jeg
þekki t. a. m. jörð, 20 hundruö, semvarleigð
með 4 kúgildum og ljögra óframfærðra vætta
landsskuld, og þótti fjarska hár leigumáli,
því jörðin var að sönnu með stóru túni, en
litluin engjum, 'og hvorttveggja skriðuhættog
útbeit slæm. Jörð þessi var seld fyrir 20
spesíur hundraðið, aptur litlu síðar fyrir 22
spesiur. Eptir þessu ætti nú sanngjarnt verð
þessarar jarðar að hafa verið, færi ineiin ein-
ungis eptir sölulags reglunni, 21 spesía fyrir
hundraðið, en |>á ætla jeg litið væri gætt, gæða
jarðarinnar og skaðleysi kaupanda; því að
nú er jörðin vegna skriðu árennslis fallin í
Ieigumála um helming. Eða skal höfundur-
inn geta álitið sig skaðlausan, ef hann kast-
ar út 880 rbd., og fær í leigu þar af 12 rbd. í