Þjóðólfur - 15.11.1850, Síða 4

2tm
hinar helztu reglur fyrir góftri. verkun á salt-
íiski; og gekk mjer {>afi hvorttveggja til, aft
jeg vihli ítreka fyrir Sunnlendingum reglur
{>ær um fiskverkun, sem suðuramtift gaf út
fyrir fáum árum, og svo vildi jeg líka gefa
hinum fjórðungunum stutta ávísun um {>að
efni. Veit jeg, að Norðlendingar af> minnsta
kosti taka {jví með {)ökkum, {>ar eð jegenda
hef heyrt sunia bændur, sem búa þar norður
við sjó, kvarta yfir {>vi, að þeir eigi kynnu
með saltfisk að fara. Norðlendingar þurfa enn
?ið vísu ekki mikið á því að halda, ekkiþess
vegna að eigi sje fyrir fiskur hjá þeim; því
að afli hefur nú i nokkur ár verið þar liinn
bezti, og það einmitt á þeim ársins tíma, sem
allur fiskur fer til rírnunar og skenimda, ef
hann er eigi saltaður; beldur hins vegna, að
Danir vilja ekkl flytja til þeirra saltið, og
hafa hingað til selt þeim það til að verka
með fiskinn með öðrum eins sparnaði, eins
og lifsölumaður selur sjúkum manni salt, til
að verka með innan maga sinn. Og er það
mikill ábyrgðarhluti fyrir þjóð, sem situr að
einokunarverzlun hjá annari þjóð, og það
þeirri, sem er enn, eins og fiður-og fjaðra-
laus ungi í eggi, skipalaus og seglalaus, svo
hún eigi getur komizt einu sinni út fyrir Geir-
fuglasker sjer til bjargar, og %em þess vegna
eptir lögum guðs og manna hlýtur að eiga
tilkall til þess hjá hinni þjóðinni, að hún
flytji i nægilegum mæli og með sannsýnilegu
verði þær nauðsynjar lífsins, sem forsjónin
ætlaðist til að binda skyldi liana við önnur
lönd; það er mikill ábyrgðarbluti fyrir þessa
þjóð, að sigla opt upp landið með sand og
blágrýti, sem landsmenn bafa nóg ogofmikið
af, eða flytja til þeirra þáhluti yfiríljótanlega
og óhóflega t. a. m. brennivin, sern þeir af
fávizku glæpast á, og gjöra sjer með hið
mesta tjón bæði á sálu og likama, en synja
þeim um þá hluti, sem þeir ekki geta án ver-
ið, og það eins góðan og ómissandi hlut, og
saltið er; því ef salt er ekki til, með hverju
á þá að salta? En bæði vænti jeg þess hvað
líður, að Danir endurvitkist svo, að þeir sjái
sóma sinn í þvi, að láta ekki þann lýð, sem
þeir á annað borð hafa tekið að sjer að ann-
ast um, fúlna upp af saltleysi, og svo vona
jeg það líka, að ungarnir i egginu verði með
tímanum fleygir og færir, til að fara hvort á
land sem vill, og sækja sjer salt og annað
sjálfir. Og þegar svo er komið, þá 'geta regl-
ur þessar komið i góðar þarfir; en þangaðtil
geta þær kennt bæði Norðlendingum og öðr-
um, sem eigi hafa átt að venjast verkun á
saltfiski, að salta fisk til smekks á þorranum
úr salti þvi, sein þeir kaupa úr og í máng-
arahúsum Dana.
1. Jafnskjótt sem fiskurinn er afgoggaður,
skal bann stunginn i hjartað annaðbvort með
önguloddinum eða kníf; en það er til einkis
að gjöra við þann fisk, sem lengi hefur legið
í netum, og er dauður.
2. Fángamörk skal rista á sporðinn, því
þegar göt eru á kjöti fisksins eptir söltunina,
halda útlendar þjóðir, að íiskur sá hafi verið
með nieinum, og sje ekkiætur; einsogþegar
vjer segjum t. a. m. að rauðleiti fiskuriun
Irati jetið mann.
3. Flatniriguna skal vanda sem bezt, og
gjöra liana ineð beittum flattningsliníf, svo að
kjöt fisksins ekki rifni suudur. Ekki skal
fletja fiskinn of djúpt niður með liriggnum,
og skera skal burt með hriggnum frernsta lið
dálksins. Jað álít jeg bezt að plokka fisk-
inn urn leiö og lrann er ílattur, taka vel úr
honum blóðdálk og blóð allt beggjamegin við
hnakkakúlu; skera ofan af beingarði, ef í
meira lagi er; nema burt sundmagabólur, ef
nokkrar eru; strjúka svörtu himuima af þunn-
ildunum; skera af kúluroðið, eflangt er.
4. Eptir flatriinguna skal varast að óhrein-
indi komi ísárið; og ekki ætla jeg neiua bót
að þvo fisk undir salt, nema Jiann að eins,
sem kvolast hefur.
5. Fiskinn skal salta í húsi, ef kostur er
á; þar sem tíðkað er að salta fisk í byrgjum,
ættu þau að vera þakin, svo fiskurinn sje
ekki undir beru fopti. Er það aðalregla að
dreifa saltinu jafnt yfir fiskinn, svo það ekki
brúgji meir i einum stað en öörum, því ann-
ars er hætt við að fiskurinn saltbrenni sum-
staðar og verði flekkóttur. Ein skeppa af
salti nægir í hjer unr bil 20 meðalvertíðar-
fiska, og þá í því fleiri, sem fiskurinn er rír-
ari. Já er fiskurinn nægilega saltaður, ef
Jjann er stinnur undir góm, þegar salt er runn-
ið í honum.
6. 3>eSar fiskurinn er tekinn úr saltinu,
skal vandlega þvo hannr, en varast að láta