Þjóðólfur - 30.04.1853, Síða 2

70
arnir eigi fyrir f>aft fremur a5 una viö þenna
óhæfa og óréttvísa skattgjaldsmáta, f)ó frest-
að sé svona ár frá ári aft gjöra hann hæfari
og réttvísari, heldur búa vift hann svona og
bíða, má ske enn svo öldum skipti, þángað til
kominn væri að þrotum þessi hægfara straum-
ur aðgjörðaleysis stjórnarinnar, og sundur-
leitra tillaga embættismanna vorra, sem síður
enn ekki hafa flýtt fyrir máli þessu.
Oss getur að vísu skilizt, að viðunanlegt
jarðamat og afleiðingar af verzlunarfrelsi og
áhrif þess á verðlag landaura vorra, á atvinnu-
vegina og allan efnahag, væri víst mjög nauð-
synlegir undanfarar undan algjörðri og ein-
dreginni umbreytíngu á skattalögunum; en
allt um það getur oss ekki skilizt, að gjald-
þegnamir eigi og megi bíða eptir þessum
undanförum, hvað lengi sem aðgjörðaleysi
stjórnarinnar þóknast að fresta þeim, eptir
því sem skrifstofuhjal embættismanna vorra
leggur til, nú á þennan veginn, nú aptur á
hinn. Jegar það er orðið bert og ómótmael-
anlegt, að eitthvert fyrirkomulag, sem á að
heita með löglegu „formi“, er yphœfilegt og
óréttvistu, þá nægir það, til þess að þegnarnir
megi og eigi að krefjast, að þvi sé tafarlaust
brevtt, og til þess að hver góð stjórn finni
sér skylt að breyta því tafarlaust, undir eins
og þess er leitað, að minnsta kosti svo, til
bráðabyrgða, að hinar óhæfilegMííw og órétt-
visustu ójöfnur megi hverfa.
Við því er reyndar ekki að búast, að
stjómin þaggi um þetta fyrirkomulag til bráða-
byrgða, eða fyrri, enn henni finnst timi til
kominn að gjörumbreyta öllu fj'rirkomulagi
skattgjaldsmátans, á mcðan enginn einn na
öll alþýða ber sig löyleya upp undan því
fyrirkomulagi sem nú er.
jiessvegna eru það yjaldpeynarnir og
lýðurinn yfir höfuð að tala, sem eiga að bera
sig upp undan, að þetta óhæfilega og órétt-
visa fyrirkomulag er látið lialdast óhaggað ár
eptir ár og öld eptir öld. En undir eins og
lýðurinn ber sig upp undan því með eindregn-
um og alinennum bænarskráin til alþingis, þá
getur þingið ekki hafzt undan að bera upp
um málið kröptugar bænarskrár til konúngs-
ins um, að til bráðabyrgða séu nú þegar tekn-
ar af hinar auðsénustu, tilfinnanlegustu og ó-
réttvísustu ójöfnur af skattgjaldsmátanum hjá
oss; enn þá mun og konúngurinn og stjórn
hans ekki synja oss um réttvisara og viðun-
anlegra fyrirkomulag í þeim efnum, sem snerta
alla þegna hans hér á landi. }>essi almenna
umkvörtun mundi og flýta miklu fremur fyrir
eindregnum og algjörlegum endurbótum á
skattgjaldslögum vorum, heldur enn til þessa
hefir orðið upp á.
Skattamálsnefndin taldi fyrstan og mest-
an ójöfnuðinn á „skattinum“ eins og hann
er nú, og hefir verið heimtaður og greiddur.
Jað er kunnugt, að sá geldur jafn mikinn
skatt (40 fiska), sem á eitt hundrað fram yfir
manntal, þó það sé einirki með 5eða7ómög-
um og heilsulausri konu, eins og hinn, sem
á20—30 hundruð fram yfir manntal, alltvinn-
andi. ^að væri þó þegar mikill jöfnuður og
kæmi sanngirni nær, ef sá sem á að eins 1—2
hundruð fram yfir manntal, yyldi ekki nema
fjórða hluta skattsins, eða ÍO fiska; — sá
sem á 2—3 hundruð fram yfir manntal,
hálfan, eða 20fiska, og sá að eins sem á 4—J
hundruð fram yfir manntal, eða meira, yyldi
fullan shatt eins oy hann er nú, eður 40fiska.
Hér til munu menn svara oss brátt, „við
þetta mundu sýslumennirnir líða talsvert og
tilfinnanlegt skarð i tekjum þeirrá“! — ;j>að
er satt; en landsjóðurinn verður að bæta þeim
þann imissir eptir hreinum og skýlausum reikn-
ingum, grundvöiluðuin á tíundarlistunum og
manntalsbókunum; því óhcefan og óréttvisan
skattgjaldsmáta, sem gengur yfir allan almenn-
íng, gétur stjórnin ekki og má ekki láta hald-
ast, fremur enn hverja aðra óréttvísi og óhæfu,
og hún á að vinna og hlýtur að vinna allt til
að nema hana í burtu, og sem fyrst, og hvorki
hana sjálfa né aðra á að skipta það neinu,
hvað miklu þarf til þess að kosta.
5að má og að vísu segja, að löymanns-
tollurinn og yjaftollurinn séu næsta fráleitt
gjald bæði að undirstöðu og tilefni, eins og
nú er komið, og lendi engan veginn á gjald-
þegnunum eptir efnahag, en hvorugur tollur-
inn er mjög tilfinnanlegur fyrir hina snauðari,
því gjaftollurinn fer þó að nokkru vaxandt
og mínkandi eptir efnahag manna, nema í
Gullbrínyu- (og Kjósar? -) sýslu og í Iteyhja-
vik, þar sem hver gjaldþegn er látinn gjalda