Þjóðólfur - 29.10.1853, Blaðsíða 4

148
UiA, uf hittcrckki til, og láta einnar álnar |)vkkt lag
af |»ví untlir í stýjuna; þar í skal liella nokkrn vatni,
jiar ofan á skal láta moldina, sein upp úr var mokað,
og liræra saman við liana nokkrn af gamalli kúa-
mykjii, helzt suinannykju; skal fielta g,jöra í liyrjun
inaíiitánaðar, og jafnvel fyrri, ef vorgolt er.
5.
Unt niðursetníngu fræmæðranna.
Nú er kassinti eður ilálið lekið, sem rófiirnar eru
í, og flult að slýjunni, og liver rófa lekin upp, með
Jivt sem við liana vill loða af niolilíntii, og búin til
liola i slýjunni svo »1 júp og við, sein þarf,'eplir slærð
rófunnar, og hún svo látin ofan í lioluna, og Jirýst
að moldinni með liaegð, og ekkert látið upp úr stanða^
nema blóinskúfiiriiin, en á milli rófanna skal vera í
stýjiinni frá f>rem kvartilmn til álnar; bezl er og að liafa
slýjuna svo lánga. að ekki séu nenia tvær raðir lángsetlis
af fræmæðriinum, fiegar búið er að selja Jiær niður.
Bezt er, að vökva frætnæðurnar nokkuð, fyrst eptir að
fiær eru niður setlar, ef þurkar gánga, en uijög lílið ef
frosla von er. tíf frost vilja til, þegar búið er að setja
niður, verður að spila spituni ylir stýjuiia, og lirciða
voðir þar yfir, svo inoldin nái ekki að frjósa; búa verður
og svo uin stýjuna, að engin skepna eður kvikinili geti
komizt þar að, og er það bezt með neti.
6. greitt.
Um fræstángirnar.
fþegar njólarnir, eða fræslángirnar eru orönar svo
iiáar, að þær eru ein alin, skal taka lopband, eður ann-
að þess konar injúkt ullarband, og búa til úr því nokk-
urs kouar slag á uiilliini .raðanna, og annað fyrir framaii,
og festa þeim i veggina báðuiii ineginn, reka siðan liæla
i lángvegginn, eins marga og slángiruar eru, festa svo
bönd uiii þá liæla, og ríða því í bæðí lángstögin, svo
að liver slaung leiki í ferkönluðiim riðli, sem á að
verja því, að vindur brjóti þær, eða þær leggist liver
á aðra ofan. 5esar þær síðan bækka meira, og verða að
Iveim álnuni, skal setja önnur böud ofar, eður færa
þessi u|ip. Ef þurkar vilja til, þarf öðruhverju að
vökva stángirnar. J>egar stángirnar hafa iiú fellt sól-
eyna, og fræbelgirnir fara að þrútna og þýngjast, er
bezl að leggja tré eður borð fyrir framan stángirnar
á lægri veggina eður kampana, reka siðao sköpt i
lángvegginn, á millí hverra tveggja stánga, og láia
þan hvíla á trénu, því annars leggjast hríslurnar niður,
þegar fræbelgirnir þýngjast. Komf nú frost, áður fræ
er fulivaxið, eður ef það verður séð fyrir, verður að
lireiða ofanylir allar fræstengurnar. Merki til þess,
að fræ sé fullvaxið, er það, þegar belgirnir fara að
verða bleikir að lit, og fræið fer að stinnast og dökkna,
og jafn snart sem feinstaka belgur fer að opnast; erþá
mál að taka stáugirnar.
7. grein.
Um fturkun fræsins.
þurkun fræsins er það vandamesta af öllu þessu,
að núnu áliti; og hef egreynt það á marga vegu, enn
þessi aðferð belir mér bezt lukkazt, sem hér cplir
fylgir. Eg sker af hverja.grein fyrir neðan þann neðsta
fræbelg, og læt þær svo i þunna einskeptnpoka,
þó fræhelda; eg læt hverja grein standa upp á endann
og alla lieigina snúa niður, cnn ekki niá vera mjög
þraungt í hverjum poka; biiul eg svo fyrir opið, og
þurka síðan fræstengurnar með belgjunttm, svona i pok-
iiniiii), ýmist við vind, eður sólskin. jsegar greinarnar
eru orönar svo þurvar í pokuniun, að í þeim fer að
skrjála, slæ eg pokana utan, snöggt og linrt, með hendi
minni, lirynur þá l'ræið sjálft úr belgjuuiim, leysi eg'
síðan frá pokunum, tek hríslttrnar nieð liægð npp úr
þeim, og legg þær á dúk, lielli svo úr pokanuni i trog
eður þesskonar lireint ílát, og hristi það til, lendir þá
fræið á hotninum, og sópa eg þá, með hendinni, rusl-
inn ofap af, sem hezt eg get. Siðan læt eg fræið, (í
hverju þó er enn nokkurt rusl) i léreptsposn, og þur-
ka það enn við vind; að þvi búnii tek eg þami posa,
og læt úr lionum, liér um bil eitt lóð í senn, í spil-
komu, liristi liana til, og blæs olan af fræinu allt dupt,
þángað til það er vel breint orðið, lait siðan það lireina
fræ í annan posa úr lérepti. Sé nú fræ eptir i hrýsl-
unum, þegar þær cru teknar úr pokunum, læt eg þær
í poka aptur, og bef sömu aðferð, þar til allt fra; cr
hruiiið úr helgjiimim. þegar eg þanuig er húinn að
hreinsa allt l’ræið, og lála í léreptsposa hverja fraiteg-
und sér, lielir mér bezt gelizt að gcyma þá í vel þurru
j rúgi. Aðgætandi er, að á meðan verið er að þurka
fræið, mega pokarnir aldrei vcra úti, ef nokkurt liost.
er, því l'ræið tná aldrei frjósa, livorki fyrst né síðast.
Með þessari framanskrifuöti aðlerð lief eg nú, i
næst undanfarin 14 ár, allað mér kálfræs, og lielir tal-
izt svo til, að á ári hverju licfi eg fengið 1 pund af
fræi. Óska eg þess, að linur þessar geli orðið ein-
liverjum lil upphvatníngar, að reyna þetla sáma, þó
þær séu fáorðar og einfaldar. En ef aðrir knnna het-
nr til með fræöftun, væri mér ánægja i því, ef þessnr
linur gætu hvatt þá lil að semja ritgjðrð iiin þella
efni, og birla þar alnienníngi frá sinni aðferð, gæti þá
hver' sem vildi revna fræötlun, liaft þá aðferðina, sem
belar heppnaðisl.
Skrifað á Spóamýri, 19 dag Nóveniher 1852.
Ðavíb Öla/'sson.
Nokkur afpínr/isiuálin JSö.'J.
1 Jarðamatsmálið. (Niðuriag)
Vér höfum getið þess, í fyrra hluta þcssarar greinar,
að iiiörgum í nefnd þeirri, sem aiþíngi setti til að segja
álit sitt um jarðamatið, hafi lengi i'undizt næsta tvísýnt,
hvort liið nýafgengna jarðamat væri svo, að undirstöðu
og frágángi, að vinnast mætti að lagfæra það. þetta
varð nefndarmönnum enn vafasamara, á ineðan þcir
voru ekki búnir að rannsaka, að öllum afleiðínguni til,
tvo aðra vegi, scm var breilt til, þess að útkljá mál
þetta, en þeir voru: »
1. hvort ekki mætti og ætti að slcppit öllu