Þjóðólfur - 06.03.1855, Blaðsíða 1

þJOÐOLFUR.
1855.
Sendur. kanpendmn kostnaðarlaust; verð: árff., 18 ark. 1 rd.; hvert einstakt nr. 8 sk.; sfdnlnun 8. hver.
J, ár. marz. , 13. nr/ 14.
— Ylirdómari jústizráð herra Th. Jónassen gegnir
stiptaintseinbættinu á meðan grcilinn, herra Trnmpe
fer utan.
— Póstskipið sigldi al' stað að kvöldi 1. þ. mán.
— Dr. Jón Hjaltalín er enn ókominn.
— Jarðarför jiistizráðs Dr J ó n s sál. T h o r st e n se n s,
i dag, sjá 15. dálk hér á eptir, bls. 56.
1 ’ ' %
llið nýja brauðamat, og sameining brauðanna.
þjóöólfur hefir fyrir 2 árum skýrt frá uppá-
stúngu þeirri, sem hreift var á prestastefnunni 1852
,,um afe setja alla presta á föst laun", og rannsök-
ufeum vér um leife þessa uppástúngu og allar hinar
óumllýjanlegu og mjög vifegjálu alleifeíngar hennar.
En „Nýtífeindin“, sem þá- voru uppi, sögfeu fyrst
af þessari uppástúngu, og fyrir þafe gafst oss fœri
á afe tala gjörr unt hana. Yér eigum ekki sama
tilefni afe fagna um afera uppástúngu sömu tegund-
ar, sem kont fram, afe vér heyrunt sagt, á presta-
stefnunni árife eptir, 1853, því „Ingólfur“, höffe-
íngjablafeife okkar, heftr ekki sagt, mönnum frá þess-
ari uppástúngu ntefe einu orfei. En þar sem ekki
er upp á minna stúngife en þvf, ekki afe eins afe
meta upp öll prestaköll hér á landi, heldur líka afe
sameina mörg þeirra hvert vife anflafe, hvar sem því
verfeur vife komife, og flytja til kirkjur frá fornunt
stöfevum þeirra, og þar sem búife er afe skipa nefndir
nálega í hverju prófastsdæmi landsins, til þess afe
fá þessu frantgáng, og allt þetta er gert efea kvafe
vera gert eptir fyrirlagi prestaþíngsins og stipts-
yfirvaldanna, — þar sem jafnmikil og jafnveruleg
afealbreytíng, er snertir svo mjög andlegt og ver-
aldlegt ástand nálega allra landsins bama er á seyfei,
þá getur þafe þó alls ekki verife óþarft, afe blöfein
hreifi afe nokkra þessu mikilvæga máli og fyjgi
feili þess og framför frá liinum fyrstu upptökum
og jafnótt og því þokar áfram.
Vér böfuni þegar áfeur lýst því yfir, og þafe
optar en vife eitt tilefni, afe kjör presta vorra þurfi
naufesynlega afe bæta, afe bót á kjörum þeirra sé
ekki afe eins hife eina einhlíta skilyTfei fyrir því,
afe vér getum fengife, menntafea, nýta og sómasam-
lega kennendur, lieldur og einnin fyrir því, afe þeir
sem út skrifast úr liinum lærfea skóla, vilji og geti
kostafe til afe nema gnfefræfei. Skólalærdómurinn
sjálfur er orfeinn svo kostnafearsamur nú uni stundir.
afe einúngis vellaunafeir embættismenn, hinir vel
efnufeu, og svo Reykjavíkurbúar, sjá nokkurn veg
til afe kosta sonti sína til mennta: og þegar nú.
eptir allan skólakostnafeinn, ekki liggja fyrir nema
tveir vegir, annar sá, afe láta piltinn sigla og reyna
afe ná cmbættisprófi vife háskólann í Kaupmanna-
höfn, og til þess hafa fæstir efni, — enda liafa
hafnarsiglíngar þær viljafe reynast næsta hálar mörg-
um lönduin vorum, — en liinn vegurinn, afe láta
piltinn gánga á prestaskólann, og ná þar embættis-
próft í gufefræfei, — þegar ekki liggja fyrir neina einir
þessir tveir vegir, segjum vér, þá má iillum vera
aufesætt, afe mönnuin lilýtur afe réna menntafýsnin
yfir liöfufe og einkum til gufefræfei, þegar afe öllu
þessu afloknu, mefe minnst 13 —1600 rdd. tilkostn-
afei, ekki er annafe í vændum í afera liönd en eitt-
hvert af hinum smærri braufeum vorum, sem afe
öllu til tíndu hafa Irá 50 — 200 rdd. tekjur og þar
í milli; — þér segife máske afe svo ótal mörg braufe
séu betri; — þafe er satt., en þau braufein hljóta
hinir eldri og maklegri prestamir, sem eru búnir
afe búa vife hin lakari í frá 10 — 20 ár efeur leng-
ur; efea eru ekki ótal dæmi til, afe 20 — já 30 og
40 ára gamlir prestar hafa setife og sita á 50 — 200
rdd. braufeum? og af hverju? af þvf hin lakari
braufein eru svo iniklu fleiri en hin betri, og þegar
þessi fáu betri braufe losna, þá kemst ekki afe nema
einn af tíu, sem sækja frá vesælli braufeunum, og
sem stiptsyfirvöldin og aferir liljóta afe álíta jafn-
maklega til betri kjara þó ekki verfei úr því bætt,
á mefean ástand prestakallanna og fyrirkomulag
þeirra er svona.
Og vér ætlum, afe kjör prestanna verfei ekki
bætt mefe neinu iiferu skynsamlegu móti en mefe
því, afe sameina braufein þar sem því verfeur vife
komife án óbærilegs erfifeleika fyTÍr sóknarfólkife.
Mefe þvf má bæta upp mörg hver hin smærri braufe-
in sem nú eru ólífvænleg fyrir menn. sem hafa
kostafe til menntunar sér allri aleigu sinni og arfs-
von, og opt og tífeum meiru, og mefe því inóti afe
braufeunum sé á þennan veg fækkafe, geta menn
— 49 —