Þjóðólfur - 20.10.1855, Blaðsíða 2

— 138 —
giptist 1797 Elínu Eiriksdóttúr, gófes bónda, hún
var þá þjónustustúlka í Vibey, og liffcu þau saman
í farsælu hjónabandi, þar til hún andafcist 14. maí
1847. þeim varí) ekki barna aubib, en þau fóstr-
ubu og menntubu mörg börn, nálægt 20 aft tölu.
llann anda&ist 19. ágúst, eins og fyr er getií), en
jarbarför hans fram fór aí> Gaulverjabæ 2. f. mán.,
og voru þar saman komnir nálægt 400 manns, og
3 ræ&ur fluttar: — afsystursyni hins framlibna séra
Páli Ingimundarsyni, húskvebja, — af séra Jóni
Matthíassyni í Arnarbæli og hérabsprófastinum séra
J. K. Briem.
Um prestaskólann.
(Niðurlag) Og þó ab mönnum kæmi til hugar sú
heimska, a?> þab mætti til a& vera svona mildur og
vægur í eptirgaungu vib stúdentana til þess þeir feng-
ist til a?) gefa sig ab prestaskólanum til a?> læra
þar, og þó menn þess vegna leiddu sér í grun, a&
ef strángleikinn væri haf&ur meiri en þetta, og
erfi?>ara væri gert stúdentunum a?> ná fyrstu eink-
unnum vib embættisprófi?>, mundi engir fást til a?
læra vi?> þessa stofnun, — þá er þessu engan veg-
inn þannig varife. Þa? mundu nefnilega gánga því
fleiri á stofnun þessa, sem hún fengi meira álit og
meira traust; en álit og traust fær hún a?> eins vi?
þa?, a?> menn sjái og sannfærist um, a? allri reglu
og réttlæti sé þar vel haldi? í öllum greinum, svo
sem kostur er á. Ungir menn allflestir, eru svo
sómakærir, a? þeir ekki a? eins vilja fá góban
vitnisburb, heldur álítast a?) eiga hann ine? réttu;
— þa? vekur hjá þeim virbíngarleysi fyrir stofn-
aninni, fái þeir betri vitnisburb, en þeir finna sig
verbskulda, eins og engum á hinn bóginn má held-
ur misbjóba, me? of miklum strángleik. Menn vita
líka til, a? sumir af þeim, sem hafa ætlab sér a?
gánga undir próf um sumari? á skólanum, hafa
um vorib í fardögum á undan samib um kapelláns-
stöbu og tekib sér jörb til ábúbar; og þykir þetta
lýsa því, ab stúdentarnir álíta ekki prófib neinn
þann þröskuld, sem þeim sé ekki aubgefib ab yfir-
stíga, heldur þvert í móti sýnist þab svo, sem stú-
dentarnir álíti sig svo sem sjálfsagba embættismenn,
undir eins og þeir eru komnir inn á prestaskólann;
leys ií öllum þelm leikaríiskap hér hjá oss, þegar öðruin
eins sóinamanni og Jakoh prófastur, eptir jafnlánga og
sómasamlega emhættis- og sættanefnðarmanns-þjónustn,
— og liann var þar til orðlagftiir fyrir hve lipurlega hann
sætti inál, — skylili ekki vera ntvegað hjá stjórninni neitt
sætndarmerki, þrátt fyrir skýlaust heityrði laganna, og
þó að þess hali verið farið á leit jafnvel bæði við biskup
og stiptamtmenn, t. d. víst við T. Iioppe.
en slíkt munu þó vera fádæmi. Stofnun þessi næbi
til sín eins mörgum, og ef til vill fleiri, þó hún
væri sparari á fyrstu einkunnunum, eba léti þá læri-
sveina verbskulda þab, sem hana feingju, og léti
þab yfir höfub ab tala vera vel verbskuldab, sem
hún veitir. þab sem menn þá vilja hafa fram í
þessu efni er þab, ab skarpara próf og skarpari
dómur sé vib hafbur vib prófib, svo hann sé vib-
líka, og vib gengst vib abrar stofnanir. — Ab vib
prófib ætti ab vera fleiri enn einn prófdómari utan-
skóla, sýnist í sjálfu sér svo eblilegt og sjálfsagt,
ab eigi ætti ab þurfa ab minna á slíkt, þó reglu-
gjörbin fyrir skólann gjöri ekki ráb fyrir því.
Um fyrirkomulagib á kennslunni er þab ab
segja, ab bæbi er mönnum þab nokkub ókunnugt,
sökum skýrsluleysisins, eins og ábur er getib, og
líka kunna menn lítib þar um ab segja; en eptir
því sem menn hafa getab orbib áskynja, þá virbast
mönnum þó þar á nokkrar misfellur. þab þykir
t. d. eitthvab ólögulegt, ab forspjallsvísindin, Sálar-
fræbi og Hugsunarfræbi, sem kennd eru á skólanum,
sæta slíkum kostum, ab þab sýnist sem þau séu
fremur höfb þar til gamans en gagns. Stúdent-
arnir mega nefnilega gjöra hvort sem þeir vilja,
lesa þau eba ekki; þeir eru hvorki látnir njóta
þess, þó þeir lesi þau vel, og lieldur ekki gjalda
þess, þó þeir lesi þau illa eba alls ekki; þeir kjósa
því hib lakara hlutskiptib, eins og margur mundi
gera, og lesa þau ekki; og vib seinasta prófib er
sagt þeir kæmi fram til prófsins án þess þeir vissi
neitt í þessum vísindagreinum, og hafi flestir verb-
skuldab engan vitnisburb í þeim, en sökum þeirrar
miklu nábar og mildi, sem prestaskólinn sýnist ab
láta koma fram, þá er þó sagt, ab þeir hafi verib
sæmdir meb vitnisburbinum: „Sœmilega“, og þar
í kríng; enda mun eigi hafa verib laust vib, ab
stúdentarnir sjálfir hentu gaman ab öllu saman, og
kvæbu þab ekki orsakalaust, ab þeir vanræktu þess-
ar vísindagreinir, þar sem ekkert tillit væri haft til
þeirra vib dóminn. I'etta ólag þarf nú brábrar um-
bótar vib, og þab virbist aubséb, ab prófib í for-
spjallsvísindunum eigi ab gánga á undan emhættis-
prófinu, og gildir vitnisburbir heimtast íþeim, sem
skilyrbi fyrir því, ab stúdentinn fengi ab gánga undir
embættisprófib. Meb þessu, móti fengju forspjalls-
vísindin þá réttu þýbíngu, og þá yrbu þau lesin,
svo skólinn þyrfti ekki lengur ab verba fyrir álasi
sökum þess, og lærdómsgreinirþessar, má ske einar af
þeiui mest menntandi fyrir manninn, ekki ab verba
þannig mebhöndlabar.
þab er eins, ab menn eru ekki nógu knnnugir