Þjóðólfur - 06.11.1855, Blaðsíða 2

— 2 —
Alþíng 1853 leysti afe nokkru leyti úr þessari
spurníngu. Þafe ritafei konúngi bænarskrá um þau
helztu 5 afealatrifei, sem naufesyn þókti og stjórnar-
leg velverfe þessa lands undir komin afe konúrigur-
inn og stjórn hans tæki til greina, þegar ákvefein
yrfei stafea Islands í stjórnarfyrirkomulagi alríkisins.
þessi bænarskrá mefe þeim 5 afealatrifeum, varfe til
eptir hvötum honúnsfulltrúans, og mefe hans ráði;
hún var samþykkt í þínginu nálega í einu hljófei,
og afe stjóminni hafi þókt hún hóglega samin, þafe
sjá menn nú af þessa árs Alþ. tífe. bls. 48. Vér
sögfeum afe bænarskrá þessi og fyrirtekt málsins á
þínginu 1853 hafi gjörzt eptir hvötum konúngsfull-
trúans og mefe hans ráfei; þetta sýna alþ. tífe. 1853,
og þetta vita bæfei allir alþíngismennirnir sem þá
voru á þíngi, og einkum þeir 5 menn, sem í nefnd-
inni voru, er fengu konúngsfulltrúann á nefndar-
fund mefe sér, og fóru næsta mikife afe hans ráfe-
um um öll uppástúnguatrifein; og þó sjáum vér nú
af þessa árs alþíngistífeindum bls. 48—49, afe hinn
sami konúngsfulltrúi hefir í álitsskjali sinu til stjórn-
arinnar um þetta mál „álitife þafe óhagkvæmt afe
ákvcfea, hvern myndugleika einn hluti ríkisins (—
sumsé ísland —) skuli fá í stjórnarskipuninni, áfe-
ur en útkljáfe sé um stjórnarskipun ríkisheildarinn-
ar“. Þafe verfeur því ekki nær komizt, en afe kon-
úngsfulltrúinn afe aíloknu þíngi liafi ráfeife stjórn-
inni frá, afe taka til greina þá hina sömu bæn-
arskrá, sem hann réfei þínginu til afe semja;
— þetta óskiljanlega hviklyndi konúngsfulltrúans,
þessa bersýnilegu höltrun hans á báfear hlifear milli
þíngsins og stjórnarinnar, verfeur hann einn afe á-
byrgjast fyrir þjófeinni, þínginu og konúnginum.
Mefe tilliti til hins áminnsta álits konúngsfull-
trúa til stjórnarinnar um þetta mál, og afe liún virfe-
ist afe hafa fallizt á þá skofeun hans, þá má ekki
inissa sjónar á, afe þafe voru afe efni til og stefnu
tvö atrifei, sem í bænarskránni var farife fram, 1.
um hife innra stjórnarfyrirkomulag þessa lands út
af fyrir sig: — vald alþíngis, landstjórn og aukiö
vald yfirdómsins, og 2. um stöfeu Islands í fyrir-
komulagi alríkisins: — hvort Islendíngar ætti afe
eiga ráfegjafa sér hjá konúngi og hvort þeir ætti
afe eiga fulltrúa fyrir sína hönd á þjófesamkomu al-
ríkisins. Látum nú svo vera, afe álíta mætti óhag-
kvæmt, eins og konúngsfulltrúi hefir eptir á hvíslafe
afe stjórninni, afe ákvefea þetta síðara atrifei, — en
er því þá eins varife mefe hife fyrra? f>afe er aö
sjá, sem konúngsfulltrúi hafi líka orfeife þeirrar mein-
íngar þegar hann var kominn heim í Stykkishólm
af alþíngi; en hvers vegna? því er ekki hægt afe
svara; því víst ér um þafe, afe hife innra stjórnar-
fyrirkomulag bæfei Holsteins og Sljesvíkur var ákvefeife
mefe sérstökum lögum eptir konúnglegu frumvarpi,
sem lagt var fyrir þíngin þar í hertugadæmunum,
þegar 1852 og 1853; þetta voru útkljáfe mál þegar
Alþíng kom hér saman 1853, svo konúngsfulltrúi
hlaut afe vita þafe eins og aferir, og þó ritar hann
stjórninni, afe þafe sé óhagkvæmt afe ákvefea sam-
kynja stjórnarfyrirkomulag hér, sem búife var afe
ákvefea í hertugadæmunum afe fyrirlagi sjálfrar
stjórnarinnar!
En þó nú bænarskrá þíngsins 1853 um stjórn-
arbótina hafi þá þókt „óhagkvæm" og í ótíma upp
borin, þá er allt öferu máli afe gegna nú, úr því
búið er afe útkljá um stjórnarskipun alríkisins.
Menn segja nú má ske, afe hér sé engin hætta
á ferfeum þó þetta dragist, afe konúngur hafi heitife
því sjálfur í auglýsíngunni 1852, afe ákvefea ekkert
um stjórnarfyrirkomulag Islands, nema afe leitafe sé
fyrst um þafe álita Alþíngis, og þetta heityrfei hafi
konúngur endurnýjafe í auglýsíngu sinni til þíngs-
ins 7. júní þ. ár; þafe sé því sjálfsagt, segja menn,
— afe konúngur leggi lagafrumvarp fyrir Alþíng
um þetta mikilvæga mál, þegar honum og stjórn
hans þyki tími til kominn, og hver veit nema þafe
verfei þegar lagt fyrir næsta Alþíng 1857.
Já hver veit hvort þafe verfeur? en þó svo yrfei
sem er öldúngis óvíst, má þá ekki gánga afe því
vísu, afe Alþíng 1857 verfei svo yfir sig hlafeife af
ýmsum öferum vandamálum, afe því og hinum litlu
kröptum þess sé fullfengin yfeja, og öldúngis of-
vaxife afe afkasta meiru, og jafnvel ekki þeim mál-
um öllum, sem fyrir liggja, auk heldur afe því þíngi
verfei fært afe ræfea mefefram slíkt allsherjar og vel-
ferfear mál sem stjórnarbótarmálife; því þafe mál á-
lítuin vér og má víst mefe sanni álíta nóg verkefni
eitt sér fyrir þetta 26 manna alþíng um einn mán-
afeartíma. Til þess afe færa sönnur á, hve ofvaxiö
Alþíngi 1857 verfei afe fást vife stjórnarbótarmálife
mefefram, skulum vér benda til þeirra mörgu og
mikilvægu mála, sem fyrir því þíngi liggur afe út-
kljá, eptir frumvörpum sem vafalaust verfea lögfe
fyrir þíngife af stjórnarinnar hálfu, en þafe er: hjúa-
efea hússtjórnar-lögin og jarfeamatsmálife, sem hin
setta konúnglega nefnd nú á afe undirbúa bæfei tvö,
póstgaungumálife, vegabótamálife, og afe öllum líkind-
um nýtt lagafrumvarp um sveitarstjórn á Islandi.
Öllum þessum málum má búast vife afe verfei hreift
af stjórnarinnar hálfu, og þau eru öll svo umfángs-
mikil og árífeandi, afe Alþíngi er fullfengife um 4
efea 5 vikna tíma afe leysa þau vel og skipulega