Þjóðólfur - 14.02.1859, Blaðsíða 3

47 -
í þetta atribi viríiist nú lángmest varií), þeg-
ar um þaí> er aS ræba hvort ákjósanlegt sé ab
liib nýja jarSamat eigi a?> ná lagagildi, eins og
Alþíngi 1857 lagbi til, ebr eigi. Hér er einúngis
ab ræba um þetta tvennt, og alls ekki um neitt
annab aí> svo komnu máli: fyrst, hvort ekki sé
orbnar svo áþreifanlegar, verulegar og niikilfengar
ójöfnur á hinum forna dýrleika jarbanna, eptir jarba-
bókunum, ab tíundar greibendr hafi hina réttlátustu
kröfu á aö þær ójöfnur sé af numdar, þó þab
hefbi verib gjört fyrir lánga laungu, og í a n n a n
stab, hvort ekki sé í augum uppi fyrir hverjum
óvilhöllum manni er þekkir til hér og þar um land-
ií), ab þetta nýja jarbmat heiir víbast eba alstabar
af numib þessar ójöfnur ab miklu leyti, en þótt
því kunni ab vera ábótavant í ýmsu öbru tilliti.
Vér ætlum ab eingi geti borib f móti, ab f
bábum þessum atribum rábist veruleg umbót meb
hinu nýja jarbamati ef þab verbr löggiit; jarbir
sem hafa uin marga mannsaldra leigib undir vib-
varandi rírnun af áföllum, yrbi eptir hinu nýja
jarbamati tíundabar eptir því sem þær eru nú
ab jarbarmagni og landkostum, í samanburbi vib
abrar jarbir í hérabinu, en ekki, eins og nú er,
eptir því sem þær voru fyrir 100 — 150 árum hér
frá; fyrir þessu má til færa ótal dæmi af sjálfri
hinni nýju jarbabók; og skal hér ab eins tilgreina
fáein, ab því er fullr kunnugleiki vor nær til en
þab er því mibr óvíbastum land; Kirkjubói á subr-
nesjum (í Gullbríngusýlu N. 27), hefir um ómuna-
tíb verib tíundub til ö^V^hundr. eptir hinum eldri
jarbabókum, en hib nýja jarbamat segir þessa sömu
jörb ab eins tæp 16 hundr. ab dýrlcika í saman-
burbi vib abrar jarbir þar í hrepp; líku skiptir um
Hafrbjarnarstabi í sama hrepp (N. 28), ab fornum
dýrleika 29 hundr. 20 áln. nú 2 hundr. 36 áln.
Bárnhaugseyri í Alptaneshrepp, (N. 122) hefir til
þessa verib tíundub 20 bundr. 100 áln., nú yrbi hún
4 hundr. 24 áln.; ef Bessastabir (N. 128) yrbi seldir
í eign einstaks manns, þá yrbi hún eptir hinum
forna dýrleika tíundub til 12 hundr., eins og annab
mebal sjóarkot þar á Álptanesi, t. d. Deild (N. 120)
o. fl., en eptir hinni nýju jarbabók yrbi Bessasíab-
ir 47 hundr. til tíundar1. Vér viljum en fremr
bibja lesendrna ab renna augum yfir hib forna
hundrabatal jarbanna í Skaptafellssýslunum, eink-
J) Eigi er samt þar vib ab dyljast, ab þrttt Bessastabir
st. túnajúrb mikil og áfallalaus, þá virbist má ske helzt til
mikib úr henni gjúrt, þar sem hún er talin júfn Garba-stab
á Alptanesi, meb úllum þeim ítúkum og hlunnindum ogland-
rými er sá stabr mun hafa fram yflr Bessastabi.
um í Leibvallar- og Kleifa-hrepp, þar sem eru
innanum fornar stórjarbir er smámsaman hafa eybst
meira og minna sakir sandroks og vatnaágángs,
flestar þær jarbir eru ab vísu þjóbeignir og ern nú
sem stendr undanþegnar allri tíundargseibslu, en
vel má svo fara ab þær gengi ab sölum í eign
einstakra manna, og þá yrbi ekki sízt ber þessi
rángláta undirstaba fyrir tíundargreibslunni, ef hin-
um forna dýrleika væri haldib; en eptir hinum
nýja jarbamati yrbi jöfnubrinn milli hundrabatals-
ins og liinna sönnu kosta ebr ókosta jarbanna svo
vibunanlegr og réttr, þab þorum vér ab fullyrba
sakir nákvæmrar þekkíngar, — ab vart mundi aubib
ab ná honum réttari, hver matsabferb sem væri vib
böfb. (Framhald síbar).
(Absent). Upsaveibin í Hafnarfirbi.
Upsaveibi þessi er svo mikil og merkileg, ab
vel er þess vert ab hennar sé getib nokkub gjör en
búib er híngab til. llún gafst um þann tíma árs,
sem fiskilaust er hér á Inn-nesjum, og kallab er
milli vertíba; hún hefir ekki einúngis frelsab mörg
heimili í Álptaneshrepp frá megnu húngri og harb-
rétti, heldr hafa mýmargir úr öbrum nærsveitum,
Kjalarnesi, Mosfellssveit og Seltjarnarnesi sókt marga
máltíbina subr í Hafnarfjörb. 'þab munu nú vera
komnar þar á land, síban fyrst ab fór ab veibast,
frekar 1700 tunnur af upsa1. Hver tunna hefir
verib seld á 4 mörk, fyrst framan af, og var þai
frægasta verb, því þá var upsinn stærri; þab fóru
þá 4 hundrub tólfræb í tunnuna, en 6 upsar meb
nokkurnvegin vibbiti er nægileg máltíb lianda 1
manni. Um og eptir jól og nýár varb hlé á veib-
inni, en svo byrjabi hún aptr, var þá upsinn smærri;
þá flyktust ab Olfusíngar og ýmsir abrir, og þá
steig verbib fyrir tunnuna uppí 5 mörk. Nú er
aptr búib ab setja verbib ofan í 4 mörk, og má
kalla gott verb, því dálítib er altaf stórt innanum.
— Upsinn lieldr sig í varinu upp undir og fyrir
vestan Fiskaklett. þab eru ekki til nema 3 „vörp-
ur“ eba dráttarnet; þar af á Linnet kaupmabr 2,
en Ari faktor Jónsson eba hans verzlun l2. Lengsta
netib er 24 fabmar. Væri áhöldin nóg og gób, er
ómögulegt ab segja, hver undr fengist af þessuni
afla. Og þab heyrbi eg kunnugan og glöggskygnan
mann segja á Hafnarfirbi, ab ef leitab væri víbar
hér um víkr og voga, svo mundi upsinn vera þar.
3) En austr yflr fjall var sagt í gær ab komuir mundu vera
minst 150 hestar meb upsa, hér um 6 skeppur á hesti.
2) þeir Hafnflrbíngar, einkum herra Linnet, hafa geflb hin-
um fátækustu svo tunnum skiptir af þessum afla.