Þjóðólfur - 21.06.1865, Blaðsíða 2

136 —
sér það vel líka bjá þrem fyrstu guðspjallamönn-
unum, sem manni þykir óþolandi hjá Jóhannesi,
en M. E. játar sjálfr í ritlingi sínum (bls. 11), að
»mótsagnir sé jafnan einkenni villu og lygi».
Svo er því einnig háttað hér; andinn og að-
ferðin í allri þessari ransókn höfundarins sver sig
i ætt við, og er að vísu lélegt, en þó notandi
sýnishorn af þeirn anda, sem drotnandi heflrverið
i biflluransókn hinnar þjóðversku vantrúar á vorum
dögum, eins og hún hefir lýst sér í svæsnustu og
ósvífnustu mynd frá því að »æfiJesú« eptir Strausz
birtist, og átt síðan heima hjá vissum flokki guð-
fræðínga einkum hjá sumum lærisveinum háskól-
ans í Tubingen. Aðferð þessara manna, er í eðli
sínu ekki að eins árás á sögusögn kirkjunnar og
rit. N. T., heldr i rauninni árás á alla sögulega
vissu yfir höfuð og öll fornaldarrit; því væri henni
beitt sjálfri sér samkvæmt, eins óhemjulega og ó-
stjórnlega í sama tortrygnis- og efunaranda áaðra
vitnisburði sögunnar og önnur rit fornaldarinnar,
þá færi ekki betr fyrir þeim; niðrstaðan yrði sú,
að ekkert fornrit yrði feðrað, hin botnlausa efun-
arsýki mundi finna nóg ráð lil þess, að gjöra þau
öll að tilbúníngi einhverra ónafngreindra höfunda,
sem engi vissi nein deili á. En þvílíkrandi, sem
leitast við að kippa grundvellinum undan allrisögu-
legri vissu, sem án greinnrmunar tortryggir og
rengir alla sögu og sögusögn, og lýsir sér sem
fullkomið trúarleysi á óyggjandi sögulega viðburði,
þvílíkr andi er auðsjáanlega ekki hinn sanni vís-
indalegi efi, sem með einlægni og alvöru leitar
sannleikans, og meðrósemi og óhlutdrægni greinir
í sundr hina vissu og óvissu sögusögn, heldr ef-
unarsýki, sem engu trúir, en vefengir allt jafnt;
en þegar efinn er orðinn að sjúkleika, þá er úti
Um sanna vísindalcga ransókn hjá manninum, því
hann hefir þá mist hina síðustu fótfestu, sem engi
sagnafræðíngr og engi sögudómari getr án verið,
en þessi fótfesta er: sú trú, að saga sé til og
söguleg vissa, sem sönn sé og áreiðanleg.
Loksins tilgreinir M. E. sem aðalástæðu móti
postullegum uppruna Jóhannesar guðspjalls, »að
höfundr þess láti Krist ekki segja citt einasta orð
til að innprenta mönnum kærleikann til guðs, ná-
úngans og tii óvina; kærleikrinn í því sé mjög
takmarkaðr, Kristr kenni þar ekki æðri kærleika
en góðir heiðíngjar hafi sýnt, og á þenna hátt
komi höfundrinn því upp, að andi hans sé ekki
Ivrists andi«. J>essi ástæða er að vorri hyggju
eigin eign M. E., að minnsta kosti vitum vér ekki
til, að nokkur hafi borið hana fram áðr. M. E.
er sá fyrsti, sem orðið hefir til þess, að hneyksl-
ast á lærdómi kærleikans, einsog hann er boðaðr
í kærleikans guðspjalli. þegar menn lesa og at-
hugasemdir M. E. um þetta efni hlýtr öllum mönn-
um að vísu að ofbjóða hin óstjórnlega blindni,
hinn botnlausi misskilníngr hans og rángfærsla á
skýrum orðum heilagrar ritníngar; en engu minni
ástæða er þó til, að kenna í brjósti um hinn auma
villuráfandi mann, því sá maðr er í sannleika
aumkunarverðr, sem svo er sturlaðr orðinn af
vantrúarinnar og vanhelgunarinnar anda, að hann
veit ekki lengr að gjöra greinarmun á helgu og
vanhelgu, en hneykslast á því sem dýpst er og
háleitast í trúnni, hneykslast á því, sem er sann-
kallað fagnaðarerindi í fagnaðarerindinu, og hlífist
ekki við að velja háðuleg orð boðskap kærleikans,
og tala lastmæli gcgn náðarinnar og kærleikans
anda. J>að er vissulega brjóstumkennanleg sál,
sem svo erharðmúluð orðin og stælt í holdlegum
og heiðínglegum hugsunarhætti, að hún skynjar
ekkert í og finnr sig ekkert snortna af þeim lær-
dómi, sem hefir verið, er, og mun verða skiljan-
legr hinum tregasta og daufasta skilníngi, og hefir
krapt til hvervetna að vekja il trúarinnar og verma
köldustu steinhjörtu. (Framh. síðar).
BllASlLÍUFERDIRNAIt, o. s. frv.
(Framhald). Vftr megum eigi gleyma því, ab nú er al-
gjörlega lett af Islendingnm þeirri plágimni ebr náraninni,
sem þeir áttu vib uí> búa öld optir öld og ár eptir ár, og
var allri annari óáran þýngri og verri, en þac) var verziuriar-
einokunin. Ilafl á þeini þrengíngartímum Islendínga getab
komizt upp motíal vor atkvætjabændr bæhi \it) sjó, og til
6veita, — eins og alkunnngt er aí> átti sör stab á næstliím-
iim öldum her og hvar t:m land, er eltki áttu ab stybjast vib
arf ebr óbnl, heldr ab eins vií) álmga og forsjá, dáb og
dugnaíi sjálfra sín, — þá tetti nú ab vera margfalt anbgefn-
ara aí> verba gildr bóndi á íslandi, er engi einoknnarbönd
eru nú framar til at> fjötra bóndann og draga úr áriebi lians,
forsjá og dugnabi, heldr koma bændum vorum nú þvertámóti
þeim mun meiri hvatir og nppörfanir til manndómslegra fyr-
irtækja og framkvæmda, af verzlunarfrelsinu og öllum frjálsnm
og óbundnnm vibskiptum er þab heflr í för met) sér, sem
verzlunareinokuniu varb oss þ'erspyrnu gegn öllum áhuga
og áræbi til verulegra framkvæmda. Nei, Íslendínga knýr
sannarlega engi naubsyn til aí> flýa af landi burt sakir land-
þrengsla ebr landkostaleysis eba sakir atvinnuleysis, cf þeir
ab eins leggja ekki sjálflr árar í bát; ef viir látum eigi of-
mjög yfirbugast af sljóleik óþoli og áræbisleysi sjálfra vor,
látum oigi blekkjast ofinjög af gulls- og deniantadrauuium
Brasilíulanda, nt*. ginnast af loptkastala lýsíngum og lausum
fortölnm þeirra, sem geta sjálflr og einir haft mestan haginn
af því at) ná sem flestum htsban, félausum fáráblíiigum, og
korna þeim til Subr- og Vestrheims, eins og öbrnm höfiib-
lausurn her, gjöra þá sem hábasta sér eba jafnvol ánanouga