Þjóðólfur - 11.08.1866, Blaðsíða 3

— 151 —
í engu landi getr hin andlega stett komið
meiru góðu til leiðar en hér á landi, því að hin and-
lega mentun safnaðanna er að miklu eða öllu leyti
lögð í hennar henduf, og þegar preslarnir standa vel
í stöðu sinni, eru þeir sannir feður, ráðgjafar og
leiðtogar safnaða sinna; en því meiri er ábyrgðin
og þvi meira illl getr leitt af hirðuleysi, óreglu og
illu eptirdæmi presta. Eg hefi áðr, kærir bræður,
í öðru bréfi mínu bent á, hversu áríðandi reglu-
legar húsvitjanir eru; hér vil eg að eins minnast
á barnauppfræðínguna og eptirlit með henni.
Mentun hinnar ýngri kynslóðar er undirstaða hins
kristilega trúarlífs á hinum ókomna tíma, og yðr
er falið á hendr að leggja þessa undirstöðu og
líta eptir því, að hún sé vel lögð; svo þér í þessu
tilliti berið ábyrgð, ekki einúngis hins yfirstand-
anda, heldr og hins ókomna tíma. Leggið því
alla stund á uppfræðíngu únglínganna og skoðið |
hana jafnan sem eitthvert hið þýðíngarmesta skyldu-
verk yðar. Leggjum allir stund á að glæða hið
kristilega trúarlíf og biðjurn guð að gefa oss náð
til þess, að koma sehi mestu góðu til leiðar, hver
í sínum verkahríng; hans náð og blessun se með
oss öllum.
Skrifstofu biskupsins jflr tslandl. 7. flag Agústuián. 18fi0.
F. Pjetursson. j
FJÁltllAGSAÐSKILNADHINN MILLI DaNMERKR. 1
OG ÍSLANDS.
III.
Með f erð máls ins og málalolt á Alþíngi j
1865.
(Niðrlagj,. Önnur formástæða meirahlutans,—
því «ágreiningrinn« milli meirahlutans og minna-
hlutans »var miklu frernr u'm form málsins en
»efni þcss« — sú, er hinn ágæti forvígismaðr
í'Iokksins bygði á og flestir hinna 6 úrþeimflokki
er til orða tóku á þínginu gjörðu hvað mest úr,
var þessi: að fjárhagsmálið og stjórnarbótarmálið
væri í raun réttri óaðskiljanleg heild, bæði eptir
skoðun landsmanna ogAlþíngis að undanförnu, og
eptir skoðun stjórnarinnar sjálfrar eins og komið
hefði fram aptr og aptr í hinum konúnglegu aug-
lýsíngum til Aiþíngis að undanförnu; en síðan
1848 liefði það jafnan verið almenn skoðun og
nlmennr áhugi hinnar islenzku þjóðar, að þessi
aðalmál vor ætti að leggja fyrir sérstakan fund
þjóðkjörinna manna hér á landi, eðr fyrir þjóð-
fund, en eigi fyrir Alþíngi.
1 I. og II. kafla ritgjörðar þessarar munu finn-
ast næg og Ijós rök fyrir því, að hér var alls eigi
að ræða um fjárhagsmiú vort Islendinga, eins og
þetta mál var einskorðað með umboðsskrá kon-
úngsins 20. Sept. 1861, undirbúið af fjárhags-
nefndinni í Khöfn, og síðan lagt fyrir Alþingi 1865,
heldr var hér að eins að ræða um undirstöðuna
og grundvallarskilyrðin fyrir fiárhagsráðum vorum
og sjálfsforræði, en það er »aðskilnaðr fjár-
hagsins milli íslands og konúngsríkisins fyrir fullt
o(/ allt«, eðr það, með hverjum kjörum og skil-
yrðum að fjárhagssambandi því skuli algjörlega
slitið, sem haldizt hefir til þessa milli Danmerkr
og Islands.
Fjárhagsmálið sjálft eðr grundvallarákvarðan-
irnar fyrir fjárforræði voru eðr Alþíngis var því
og er alveg opið og óbundið mál eptir sem áðr,
og gat og getr enn sezt í hið óslítanlega samband
við stjórnarbótarmálið, ermenn jafnan hafa hugs-
að sér og gengið út frá, bæði stjórnin og Alþíngi.
Pcssi skoðun á sambandi stjórnarbótarmálsins og
fjárhagsmálsins, er líka ómótmælanlega rétt og
eðlileg, því grundvallarreglur og aðalskilyrði hins
þjóðlega sjálfsforræðis og fjárhagsráða þjóðþíngs-
ins, er og hefir jafnan verið talin hin verulegasta
og þýðíngarmesta grein í stjórnarskipun og stjórn-
arbót hverrar þjóðar sem er. Fyrirltomulag þjóð-
lcgs sjálfsforræðis og fjárforráða getr að vísu ált
sér stað og haft fullan framgáng eptir þjóðarvilj-
anum beinlínis og án annars undirbúníngs eðr
fyrirvara, þar sern fjárhagr landsins sjálfs er og
hefir verið óháðr og óbundinn, eðr ekkert fjár-
hagssamband hefir átt sér stað við annað ríki eða
aðra þjóð, því það, sem aldrei hefir samtengt
verið, þarf eigi að sundrskilja. En hafi aptr átt
sér stað fjárhags samband milli tveggja landa, þá
er auðsætt, að undir eins og annaðhvort landið
eðr bæði viija slíta því sambandi til þess að ná
sjálfsforræði sínu útaf fyrir sig, og vera eitt um
sinn krafa, að fjárhaginum til, þá verðr fjár-
slcilnaðrinn að gánga á undan og honum að ráða
til lykta fyrir fullt og allt, áðren farið sé að ráð-
gjöra eða ræða um fyrirkomulag fjárhagsins, rétt
eins og er um 2 eða 8 kaupmenn, er hafa verzl-
að í félagi, en einn þeirra eðr aliir viija nú slíta
þeim félagskap og fara að reka verzlunina upp á
sínar eigin spítur með þeim hluta úr félagsverzi-
uninni, er honum getr boriö eptir rétlri tiltölu;
— sá kaupmuðr fer þó ekki að fást við fastfyrir-
komulag á verzlun sjálfs sín, að af ráða neitt um
það fyrirfram, hvað mörg skip hann ætli að hafa
í förum, bve víða hann ætli að eiga sölubúðir og
reka verzlun o. s. frv., fyren það er komið í kring