Þjóðólfur - 30.08.1871, Side 6

valdanns, eptir a?) nefnd haf%í verií) sett, og málib var rætt
til enda, og anna?) málib var alveg fellt eptir ailar nmræíínr
bæbi í nefnd og ií þingi. J>egar vér lítnm yflr þessi störf,
sem nú ern til lykta leidd, þá vona eg a?> allir nærgætnir
menn og knnnngir sanni þab meþ mfer, ab þingií) liafl a?)
þessn sinni leyst allmikib starf af beridi ; hvernig frá þvi sb
gengib ab öbtn leyti, skal eg ekki leggja neinn dám á, því
þab er á þjöbariunar dámi.
J>br haflb, háttvirtn þingmenn, á þessnm vornm sam-
virinutíma, sýnt mér svo mikla velvild, vorknnsemi og abstob
eins og reyndar svo opt ábr, ab eg flnn m£r skylt ab votta
ybr öllnm, og hverjum ybar sbr í lagi mitt bezta þakklæti.
Sér í lagi þakka eg hinnm háttvirtu skrifnrum þingsins fyrir
þeirra ágæta dngnab og framkvæmd í ritstörfum þingsins, sem
þeir hafa haft á heudi á þessu þingi eins og á undanförnum
þiugum, og leyst svo ágætlega vei af hendi eins og fyrri.
Sömuleibis færi eg binnm báttvirta varaforseta mínar beztu
þakkir fyrir abstob hans og alla abra hlritdeild hans r þing-
störfum vorum.
Hinn háttvirti konungsfulltrúi heflr enn á þessn þingi
sýnt þinginn, og hverjum af oss sér í lagi hina sömu göb-
vild, sem vér höfnm reynt á nndanförnnm þingnm. Vissu-
lega heflr erindi hans þab í för meb sér, ab hann getr ekki
alveg kornib fram, eins og mebmælandi þeirra skobana, sem
kotina ab vera ofan á mebal þingmanna; en þetta er í engn
tilliti öheppilegt, heldr miklu fremr æskilegt, til þess ab
málin verbi betr rannsökub, og hinar ýmsu skobanir geti
komib skarplega fram. I þsssn tilliti heflr hlutdeild hins
háttvirta koiiungsfulltrúa f mebferb málanna eins og ab und-
anförnu verib bæbi vekjandi og hvotjandi, og hreinskilni
hans og frjálslyndi hlýtr ab auka hjá oss öllum virbingu og
góban þokka, þó vér ekki getum arinab stnndum, en mælt á
móti því sem hann fylgir fram. Eg er viss um, ab eg get
flutt honum hiuar beztu þakkir allra þingmanna fyrir hlut-
deild hans í mebferb málanna, og fyrir alla hans góbvild vib
hveru sérstaklega. Ab mínu ieyti segi eg honum mínar
beztu þakkir fyrir, ab hann heflr haldib fram binni sömn
velvild vib mig eins og ab undarifórnu, og sem eg skal ávallt
þakklátlega miunast.
Jjegar vér nú ab þessn sinni ljúknm störfnm vornm.skul-
um vér bibja hinn algóba Gnb, ab halda sinui mildn hönd
yflr konungi vorum, og blessa hann og hans hús, land \ort
og lýb, Alþingi vort og öll vor efni, svo ab þau mætti kom-
ast í hib heillavænlegasta horf, sem vér allir óskum“.
I>egar forseti hafði endað þessa ræðu sína,
stóð konungsfulltrúi upp og lýsti því í nafni kon-
ungs að þessu Alþingi (því 13. í tölunni) væri hér
með siitið; en þá stóð upp einn þingmanna og
hrópaði: «lengi lifí konungur vor Kristján hinn
9.», stóðu þá upp allir þingmenn og tóku undir
og létu því fylgja nífalt glymjandi húrra-óp.
í þessari ræðu alþingisforsetans er nú eins
og fyrri gefið allglögt yfirlit yfir mál þau er Al-
þingi hafði til meðferðar að þessu sinni, og að
þingið aflauk þeim öllum nema einu. Konungs-
frumvarpa-málin voru að þessu sinni ekki að eins
fleiri að tölunni, heldr líka bæði aðkvæðameiri og
umfangsmeiri flest öll þeirra, heldren hin er voru
eingöngu sprottin frá landsmönnum og bænarskrám
þeim er frá þeim komu nú á þing. Vér segjum
eingöngu, þvi einnig komu nú til Alþingis bæn-
arskrár er áhrærðu ýms vor mest varðandi málefni,
en þeim var öllum vísað til þingnefndanna erfeng-
in voru konungsfrumvörpin til meðferðar, þau er
þóttu náskilds aðalefnis við það sem bænarskrárn-
ar virtust stefna að. Frá þessu er skýrt í ræðu
Forseta, enda hefir einnig í undanförnum blöð-
um verið gefið stutt yfirlit yfir þau einstöku málin,
og um afdrif þeirra á þinginu.
í síðasta bl. er þess getið, hvernig stjórnar-
málinu reiddi af nú á þingi. Aðalefnið í báðum
lokaræðunum er um það alsherjarmál vort og aðal-
kjarninn sá, þótt þeir báðir konungsfulltrúi og for-
seti fari um það stiltum og hógværum orðum, að
forseti vill leiða rök að því, að stjórnarskrárfrum-
varpið, er nú var lagt fyrir, hafi verið svo óað-
gengilegt fyrir landsmenn og með þeim annmörk-
um í mörgum greinum, en þó mcst í því er við-
víkr fyrirkomulagi hinnar æðstu framkvæmdarstjórn-
ar og stjórnarábyrgðinni, að Alþingi (meira hlutan-
um) hafi verið nauðugr einn kostr að hafna þeim,
nema þeim fengist breytt í einhverja þá stefnu,
er meiri hlutinn iagði til. Konungsfulltrúinn aptr
á móti heldr því fram í sinni ræðu, — og hinu
sama hefir brugðið fyrir í umræðum hans nú á
þingi eigi að eins um stjórnarmálið heldr einnig
um önnur mál, þegar honum hefir fundizt að það
kæmi vel við, — að stjórnin hafi nú hér fram-
boðið af sinni hendi svo frjálslega stjórnarbót sem
íslendingar geti framast vænzt og krafizt, enda
muni stjórn konungsins eigi framar bjóða oss að
svo komnu hvorki þessa sömu stjórnarskrá og því
síðr aðra er væri löguð eptir breytingaruppástung-
um meirahlutans. Stjórn konungsins, er nú hefði
fengið að fullu og öllu fjárforræði íslands í hendr frá
Ríkisþinginu, mundi vera þess albúin að hafa það
á hendi áfram og svo æðstu yfirstjórn lands vors
allt svo lengi íslendingar sjálfir vili eigi þiggja.
Svona liggja skoðanirnar á stjórnarástandi
voru og stjórnarmálinu sitt í hvora áttina í báð-
um þessum lokaræðum, rétt eins og varð uppi
hjá meirahlutanum og minnahlutanum á þinginu.
En það er nú hér enn aðal umtalsefnið og mergr-
inn málsins, hvort alþingi hafi hafnað ófyrirsypju,
þar sem það vildi ekki ganga að stjórnarskránni
1871 óbreyttri, heldren hinum sem undan henni
gengu.
Iíonungsfulltrúinn hélt öllum þingmönnum
skilnaðarsamsæti, þenna sama dag er Alþingi_var