Þjóðólfur - 09.03.1872, Blaðsíða 3

67
ið um, og þykir eigi áhorfsmál að taka það hér
upp, bæði sakir þess að slíkt skjal, er svona gengr
yBr allt land til samþykkis og undirskriptar, er þar
roeð komið í heyrandahljóð og orðið almennings
opinber eign, en eigi eign neins einstaks manns,
og svo einnig, að þegar skjalið liggr svona prent-
að fyrir almenningssjónum, þá eiga þeir landsbúar
að minnsta kosti, sem eigi hafa séð skjalið og
eigi hafa enn verið beðnir undirskriptar sinnar, ó-
líku betri kost á að taka það til rækilegrar yflr-
vegunar og samanburðar við það sem gjörðist á
Alþingi í fyrra — þar sem Alþingistíðindin 1871
eru nú alprentuð og útkomin — bæði í stjórnar-
málum vorum yflr höfuð en einkum að því er við
kemr stöðulögunum 2. Jan. 1871 og mótmælum
eðr «protesti» þingsins í gegn þeim lögum. því
ávarp þetta eðr ávarps-frumvarp virðist einkan-
lega gjöra stöðulögin 2. Jan. 1871 að umtalsefni,
og rífa þau niðr, og þar með að árétta mótmæli
þau er þingið 1871 hóf í móti stöðulögunum. Vér
vitum eigi betr en að Ávarpsfrumvarpið, eins og
það hér kemr, sé orðrétt hið sama eins og það
sem hefir verið látið ganga um kring til flestra
héraða, þó að vér höfum frétt að fremstu 4 máls-
greinirnar sé úr felldar úr einstöku exemplörum,
d. úr því sem hefir verið iátið berazt um Borg-
arfjarðarsýslu, og máske víðar.
}>eg»r guíileg forsjiín kvadddi Yfcar Konnnglegn Hátign
* veldisstiíl Daiimerkrríkie, þann er hinn hásæli konnngr
t'ana, Friílrik hinn þribi og ættleggr hans bafþi skipats um
^ aldir, þátti hinni íslenzkn þját), þá hún búi í fjarska frá
hásæti Yísar Hátignar, sem heuni opp rynni njr morgunrotii
kins forna þjéíifrelsis
Hin íslenzka þjúíi er þess fullviss, at) hefli Ytsar Kon-
unglega Ilátign getal) reut Ybar lands fóbrlega auga yflr á-
atand bennar og þarfir, þá er Ybar Hátign settizt áveldisstúl
Oana, þá mundi Ybar Konnnglega bjarta hafa viírkent at)
þessi von hinnar íslenzkn þjúbar var ekki úfyrirsynjn, heldr
^ygt) ásanriarlegri þjúbarnaubsyn.
Yðar Konungleg Hátign mundi hafa sannfærzt nm, at)
“tvinnnvegir, handitmir, verzlnn og samgöngnr láu í dái og
sk°rtt mebnl til endrlífgiinar, at) landit) vantabi naubsynlegar
*nentnnarstofnanir, bæbi í verklegu og í vísindalegu tilliti og
<!g Umfram allt þjúMega og öfluga stjúrn f landinu sjálfu; en
kiiisvegar mnndi þab ekki hafa dnlizt Ybar Elátign, aþ land-
^ heflr þú í sör fúlgria mikla fjársjúbu og þjútlin í sjílfri
eigi sfbr hæfllegleika og vilja til at) nota sér þá,
En von hinnar íslenzkn þjúbar var eigi bygt) á því ein-
®'ngn, sem leiba mátti út af þjúbþörf Islendiuga, skobabri út
fjrir sig, heldr einnig á landfötrlegum gjörtum og fyrlr-
‘eitum Ybar hásælu fyrirrennara.
Hmn hásæli konnngr Kristján hinn áttundi, hvers hálof-
eg-i eridrminning aldrei verbr slitin úr neinu íslenzku hjarta,
t drreisti hit) forna þjúbfrelsisþing íslendinga, Alþingi, met)
pun 8 Marz 1843, er ly!sir yflr, aí> hans llátign hafl sanu-
færzt um: ,,at) þeim landsföbrlega tilgangl, í hverjnm Dmdæma-
stöndin sé stiptut) meí) tilliti til hans Hátignar kæru og trdn
nndirsáta á íslandi, einnngis yrbi fnllnægt meb því múti at)
nefnt land fengi rábgefandi samkomu út af fyrir sig“. Meb
þessu var lagbr úrjúfanlegr gmndvöilr til þjúþfrelsis íslendinga
og þjúblegs jafnréttis vib samþegna vora í Danmörku í þjúi)-
stjúrnarlegu tilliti.
Meí) Konnnglegri anglýsingn 4. Apríl 1848 hét Fribrik
konungr hinn 7. öllum þeguum sinnm jafut lögbnndinni þjúb-
stjúrn, er Yfiar Hátignar þegriar í Danmörkn öblubnst meb
grnndvallarlögnm 5. Júní 1849, og sem þeim hafa orbif) svo
blessunarrík. En Ytiar Konunglegu Hátignar vísdúmi gat ekki
dnlizt, ab téf) fyrirheiti var úefnt hvat) hina íslenzku þjúf)
snerti, þar sem þú kosningarlög Danmerkrríkis 7. Júlí 1848,
Konnngsbréf 23. Septbr. 1848. anglýsing til Alþingis 19. Maí
1849, kosningarlög 25. Septbr. 1849, og þjúbfnudrinn á fslandi
1851 gjörbi þab meb öllu úvefengjanlegt ab hinni íslenzkn
þjúb var af fyrirrennara Ybar llátignar eigi síbr fyrirhngab
og fyrirheitib fullkomnn jafnrétti, vibvíkjaudi hinni iögbnndnn
þjúbstjúrn sjálfri, en henui hafbi ábr verib veitt þab og gef-
ib meb stofuun Alþingis gagnvart standa þingunum í Dan-
mörku.
En allranrildasti Konungrl hin íslonzka þjúb vibrkennir
ab visu, ab stjúru Ybar Konunglegu Hátignar heflr gjört til-
rauuir til ab skipa fyiir um stjúrnarmál Islands, og má þar
til helzt telja frnmvörp þan, sem lögb hafa verib fyrir Alþingin
á íslaridi 1867 og 1869. En eins og þessi frumvörp hafa í
formlegn tilliti verib mibr heppileg og frá því stjúrnarmibi
þannig ekki sem bezt lögub til ab ná því tilætlaba augnamibi
og koma endilegri 6kipun á stjúrnarmál íslands, þannig hafa
þeir hinirsömu abalgallar verib á þeim í efuislegu tilliti, sem
ollu því, ab þjúbfundr Islendinga, sem ábr er nefudr, ekki
gat leitt hina fyrirhugubn stjúrnarbút á íslaridi til lykta.
Formgallar frnmvarpanna hafa verib í því fúlgnir, ýmist
ab blanda saman nm of ýmist ab sondra um of spnrsmálin
nm stjúrnarstöbn Islands i Danaveldi yflr höfub og hinni sér-
skildu stjúrnarskrá íslands.
Efnisgallar frnmvarpanna þarámúti, og þab varbar
I mestu, hafa verib í því fólgnir, ab veita ríkisþingi Dana lög-
gjafarvald yflr hinni íslenzku þjúb, 6em hún aldrei vill eba
getr vibrkent, og neita Isleudingnm nm stjúrn ( iandinu sjálfn
meb fullkominni stjúrnlegri ábyrgb fyrir Alþingi, sem er þú
anbsjáanlega úumflýanlegt skilyrbi fyrir því ab hin nýja
stjúrnarskipun geti komib þeim ab sönnum og vernlegum
notum.
Sorgleg reynzla undanfaririna alda, sýnir þab og sannar,
sem ab öbrn leyti liggr í hlutarins ebli, ab hinn sami grond-
völlr fyrir stjúrnarbút á Islandi verbr aldrei iagbrmeb því ab
leggja yflrrábin yflr Islendingnm undir samþegna vora í Dan-
mörku, heldr meb því einn múti ab byggja stjúrnarskipnn
íslatids á hinni eirikennilegu afstöbu og ásigkomulagi lands-
ins, á þjúbernisháttum, lögnm, sibum og venjn Isleudinga ab
fornu og nýo; en þetta getr ekki átt sér stab nema meb
stjúrn í landinu sjáifu, sem bæbi hafl nákvæina þekkingu á
landi og lýb, og geti starfab í stöbugn og nánn sambandi vib
löggjafarþiug þjúbarinuar.
Kn allramildasti Konnngr! þú hin íslenzka þjúb, til ú-
endarilegs hnekkis og miska1 fyrir framför hennar og vibreisn,
þannig hafl um meir en 20 ára tímabil orbib ab sakna, allt
fram á þennan dag, stjúrnarbútar þeirrar, sem henni, eptir
1) þauuig í lextaunm. ltitst.