Þjóðólfur - 24.05.1872, Blaðsíða 6

— 114 —
og nú vorísr Iík» »lsta%*r annarstaíiar hkr á landi, þar sem
nó á a?) reisa þessleiíiis fangahús í hverri sýsln (í bústaþ
sýsimpannsins); en hkr skal þaþ allt fram fara „í tngthús-
inn“. Ef lagt er sknldahald á bvaþ heiþvirþan mann sem
er, eþa ef t. d. blaíiamabr eba annar heibvirbr mabr er dæmdr
í fangelsi fyrir brot á múti prentfrelsislögunnm her í Ueykja-
yík, — þeir verþa allir „settir í tn g t h ú s i í)“.
Ailt „í tugthú8i{>“, allt „í togthúsib"! LandsyflrrHtrinn
æþsti dómstúll laridsins og stjúruarvöld staþarins: lögregln-
stjúrn og bæarstjúrn, allt þotta skal hneppa langt út fyrir
borgina og „í tugthúsiþ*. Hver beflr súb eí)r heyrt getib,
nokkurstabar um viba veröld, um ráí)- og dúmhús langt fyrir
ntan alla borgarbygbina, eitt sár, auk heldr „i tugthúsinu"
eílr ofan á því?
„Eu þetta er svo mikill sparnabr", segja menn, „þab kost-
ar mikln minna aí) byggja ráþ- og dúmhús ofan á tngthúsií),
heldren eitt sér, hvort fyrir sig, og margt annab sparast meb
þessu múti“. En þvi var þá ekki hogsaþ fyrir aí) spara enn
meira, byggja yflrbyggingu yflr tngthúsií) þvert og endilangt,
svo aþ þau hin stjúrnarvöldin gæti einnig fengib þar gúþan
og súmasamlegan bústaí: nýi amtmabrinn yflr bábum ömt-
unum, landfúgetinn og bisknpinn, — hvar fyrir skyidi hann
ekki mega vera meb? — allir þessir embættismerin fá nú ár-
legan húsaleignstyrk af iaudsjúbi. Væri má ske ekki munr
ab því, væri þab ekki úlíku meiri sparnaþr, að geta bygt
þeim af„í tugthúsinu" öilum saman, ásamt meb yflrrétti, lög-
reglustjúrn og bæjarstjúrn meí) svona vægnm tilkostnabi og
geta svo létt af laridsjúþnnm nál. 1000 rd. árlegum útgjöldum
eSr meira, sem þessir herrar þurfa í húsaleigostyrk á meban
vib sama stendr.
Eu „svo eru hyggindi sem í hag koma“, þaþ heflr einatt
komií) fram í ráblagi yflrstjúrnar þessa lands, og eiunig nú í
tugthúsmáli þessn. Allir vita, ab Glasgow-byggiugarnar hafa
verií) aí> fá, fyr en nú, vib vægu verbi, víst fullt svo vægu
sem nú var selt nm daginn: 6,000 rd. meþ allri lúþ, öllnm
útihúsom og um 16—20,000 rd. búharskuldum úloknnm. Lát-
nm vera aþ sknldir þessar sé lítils ebr svo sem einkis virbi
nema fyrir kanpmenn; látnm vera aþ lúbiri sé úþarflega mikil
t. d. fyrir „ráþ- og dúmhús“, þessi aíi snnnanverþu, og aptr
„Búlverkiþ" eí)r steinbryggjan aþ norban, og of þnng til ept-
irgjalds, (húsaskattr og lúbargjald er nál. 36 — 40 rd. árlega als
eg als); látum vera, ab ráb- og dúmhús þurfl langt í frá allra
þeirra útihúsa sem fylgdu í kaopino, þar sem yflrgnæfanlegt
rúm er í höfuíi-byggingunni og í kjallarannm eptir endilöngn
húsinn, bæbi til fangahýbýla og hvers annars; látum enn vera,
aí) til þess aí> breyta herbergjaskipon og búb til slíkra ráí)-
og dúmhúsherbergja 6em »ú á ab byggja f tugthúsi vorn, bæta
herbergjum vi% í norbrhluta hússins þar sem nú er pakkhús,
má ske eirinig f yflrbyggingunni, og svo til aþ leggja nýtt
helluþak á húsií) og til allrar annara ytri aþgjöríla, þyrfti sam-
tals 3—4000 rd. ebr, aþ frádregnu verbi fyrir úþörf útihús og lúí)
2,500—3,500 rd., svo aí) fnllgjórt rát- og dúmhús þarua upp
úr Glasgow-höfnþbyggingunni, haganlegt, nægilegt og veglegt
f alla stabf, og þartil evo vel og fagrlega sett sem kostr er á,
hefbl þurft ab kosta 9-10,000 rd. als og als, þá verþr þú hver
raabr ab Jála, ah úlikn byggilegar og sæmilegar hefbi þetta
veriþ af rá%ib og haganlegar fyrir alla, heidren aí) fara ai
klfna nýn ráþ- og dúmhúsi þarna oían á tugthúsi?) fyrir utau
ern fyrir misverknab, á mebau sök þeirra er uudir prúfl; en
•ngi mabr er „settr f tugthúsib“ fyr en hann er þangab
dæmdr íyrir þanu glæp sem tugthúsþrælkun varbar ablögum.
alla stabarbygbina, öllnm til ama og úhæginda og til eintúma
athlægis, og verba samtallt ab þvi eins kostnabarsöm bygging
eins og ef Glasgow hefbi verib tekin. Arlegt vibhald kostar
minna á tngt-rábhúsinn heldren á Glasgow-rábhúsinu, þab er
satt; eu snerist manni aptr hugr nm þetta innau skamms,—
og ab menu áliti þetta tiigthús-rábhús úhafandi, hvers virbi
er þab svo? ætli margir keppi um ab kanpa þab fyrir enda
hálfvirbi eba ab taka ser bústab í þeim enum miklu tugthús-
herbergjum?
rd. sk. rd.
7 54 3560
SKYRSLA
yfir fjárhag «bræðrasjóðs» hins lærða skóla í
Reykjavík frá nýári 1871 til 31. Des. s. á.
Eptir seinustu skýrslu í 23. ári þjóðólfs nr. 25.
—26. átti sjóðrinn : hjá gjaldkera áleigu
Síðan heflr innkomið:
1. rentur.
a, ársrenta til 11. Júní 1871 af ó-
uppsegjanlegum skuldabréfum
Litr. K. nr. 13818, Litr. Ií. nr.
9812, hverju upp á 1000 rd.,
Litr. A. nr. 8650 og nr. 365
hverju uppálOOrd., öllum á 4%
b, ársrenta til 11. Júní 1871 af
skuldabréfum privatmanna gegn
veði upp á 1260 rd. á 4% • •
c, ársrenta til 26. Sept. 1871 af
gjafabréfi prókúrators Jóns Guð-
mundssonar og konu hans upp
á 100 rd. á 4%............... 4 »
2. Gjafir o. fl.
Tillög 64 lærisveina, 3 mrk hver
(Jón Finsen 3 mrk og tveir aðr-
ir sitt mark hver að auk) . . 32 80
~182 76
88
50 38
hér frá dragast ofannefndir vextir
142 rd. 38 sk. er úthlutað hefir
verið þannig: rd.
1. skólap. Sóf. Halldórssonfékk 15
2. — Jóh. forkelsson — 15
3. — Ólafr Björnsson — 15
4. — Guðm. þorláksson — 15
5. — Sig. Guðmundsen — 12
6. — Jóhann Meilbye — 10
7. — SigurðrSigurðsson— 10
8. — Indriði Einaríson — 10
9. — Stefán Jónson . — 10
10. — Friðrik Petersen — 10
11. — Einar Yigfússon — 10
12. — Jón Bjarnason . — 10
----------*-l*2 38
Eign sjóðsins 40 38 3560
þess utan á sjóðrinn 260 expl. af riti Jóns Sig-
urðssonar «om Islands statsretl. Forhold* og 127