Þjóðólfur - 12.04.1884, Blaðsíða 1

Kemr út á lau.;ard.morgna.
Verð árg. (50 arlca) 4 kr.
(erlendis 5 kr.). Korgist fyrir
15- jðli.
PJÓÐÓLFR.
Uppsögn (skrifl.) bundin við
áramót, ógild nema komi til
útg. fyrir I. október.
Reykjarík, laugardaginn 12. apríl 1884.
M 14
XXXVI. árg.
Bókmentafélags-forsetinn.
í niðrlagi greinar minnar um «Othello»
tók ég fram, að mér þótti það kenna hirðu-
leysis, að embættismenn bókmentafélagsins
skyldu hafa stutt það, að gjöra þýðingu
þessa, með öllum hennar stórgöllum, að
bókmentafélagsbók. Ég beindist einkum að
forséta, því ég taldi að honum bæri, sér í
lagi,eitn stöðu sinni, að vaka yfir því, að þeim
tilgangi yrði náð : að vernda heiðr íslenzkra
bókmenta. Nú hefir forseti svarað mér ; enn
af svari hans lærir engin lifandi sál annað
verulegt enn það, að hann er ekki það, sem
bókmentafélagsforseti skyldi véra: Gentle-
maðr, heldr það, sem hann skyldi ekki vera:
Magnús Stephensen. þegar ég eignaði for-
seta og embættismönnum félagsins ábyrgð-
ina fyrir hirðuleysið, vakti það fyrir mér:
1., að forseti fengi fyrstr allra að sjd rit
°g ritgjörðir, sem félaginu bjóðast.
2., að forseti fengi þannig tíðast nœgan
tíma til að kynna sér frágang ritanna
áðr en hann legði þau fram fyrir fund.
3., aðforseti stýrði þeim fundum, ergreiddu
atkvæði um viðtöku og höfnun rita, og
legði þar til sjdlfr álit sitt ekki siðr
en aðrir.
4., að óhugsandi væri að hann kæmi á
fund með slík rit og vissi ekkert um
þau.
5., að rit, sem hann sæi að ekki væri til-
tök að nota, léti hann aldrei ganga í
nefnd, slíkt væri þýðingarlaust figt og
tímatöf.
6., að því riti, sem forseti færði rök að að
hafnanda væri, yrði víst oftast hafnað.
7-. að, þegar hann því skoraði á fund, að
velja nefnd til að segja álit sitt um rit,
þá væri hann sjdlfr að sínu leyti búinn
að taka það að félaginu ; ritnefnd yrði
að líta þannig á málið—því gabb' eitt
væri það, að hún væri valin í skoðun
rits, sem forseti teldi óhafandi;_hún
yrði því að telja skoðunargjörð sína
naumlega mikils ómaks verða, einkum
ér ganga mætti að því vísu, að forseti
og embættismenn réðu atkvæðum fundar
eftir á, hvort sem væri.
8., að embættismenn mundu aldrei greiða
atkvæði mbti riti, er þeir vissu að for-
seti væri hlyntr.
9., að samanlögð atkvæði embættismanna
mundu ráða afli atkvæða, og það því
heldr, sem
10., aðrir fundarmenn, sem ekki þektu ritin,
hefðu alla hvöt til að greiða atkvæði
með embættismönnum.enlitla sem enga
til að ganga gegn atkvæði þeirra. —
Hitt datt mér aldrei í hug, að tillögur for-
seta og atkvœði embættismanna styddust
hvorki við sjálfstœða rannsókn né sjálffengna
sannfœringu.
Nú hefir forsetinn «leiðrétt» villu mína,
og »leiðrétting» hans er svona : — «Eftir lög-
um félagsins ráða forseti og embættismenn
því als ekki, hverjar bækr og ritgjörðir fé-
lagið gefr út». þriggja manna nefnd segir
álit sitt um ritin. Yiðkomandi fundr greiðir
atkvæði að ólitið etandi. En forsetinn er
eitt «fullstöndugt númer Nix», og það svo,
að það lítr helzt út fyrir, að «eftir lögum fé-
lagsins# megi hans hvergi vera við getið við
þau störf félagsins, sem hafa mesta þýð-
ingu, engu ráða og ekkert eigið álit hafa.—
þetta sjá nú allir er frágangr á forseta bók-
mentafélagsins, sem enga alvarlega þýðingu
hefir. Ofanskrifaðar athugasemdir mínar,
sem að eins binda sig við verklegan gang
framkvæmda félagsins, sýna það Ijósast, að
ekki «verða fleiri að bera ábyrgðina» afOthello
«en forseti Beykjavíkrdeildar bókmentafé-
lagsins#. En þó nú svo væri, þá er það, að
mér virðist, einkar snauðleg huggun fyrir
forseta, að afsaka slæman hlut með því,"að
margir verði að bera hann ; — er morð ó-
saknæmara eftir lögum, ef margir eru um
það ?
Hið sanna er auðsælega, að Magnús sér
nú, að Othello er rit, sem betr væri að bók-
mentafélagið hefði ekki gefið út með þeim
frágangi, sem á þvi er. Aðalábyrgðin hvílir á
forseta, eftir lögum og stjórnarskipun félags-
ins ; þetta sér hann líka, en hann vill siðr
bera hana, og smokkar henni þvi á aðra,
á þá, sem hann sjálfr formlega leysti undan
henni með atkvæðagreiðslu fundar, sem
hann sjálfr stýrði (8. júlí 1881) ! Ég vil
ekki lengja mál með því, að leggja út af
slíku óriddaralegu smokkpukri; en ég verð
að lóta þess getið, að félagið má með
engu móti koma forsetum sinum upp
á það eftirlitsleysi, það hirðuleysi, sem
Magnús heldur fram, að þeim beri að lög-
um; því það sjó þó allir, að slíkir forsetar
eru alveg þýðingarlausir og óhafandi. þessu
hlýtr Magnús sjálfr að játa.
Höfundi þýðingarinnar er auðsvarað, eins
og öllum, sem ekki hafa annað en hrakyrði
að bjóða gegn órækum rökum. það lak-
asta er, að hann gleymir því, eftir hvaða
mælikvarða dæma verðr bók, sem eins vegar
er bdkmentafélagsbók og hins vegar á höf-
uðskáld fyrir höfund. það segir sig sjálft,
að slíka bók verðr að dæma eftir strangari
reglum og æðri mælikvarða heldr en leir-
skálds verka, sem ekkert bókmentafélag tæki
að sér ábyrgð fyrir. Höfuðskálds þýðing,
full af öðrum eins lýtum og ég hefi bent á,
hlýtr að falla í gildi, o: hlýtr að glata ágæti
sínu í róttu hlutfalli við fjölda og stærð
lýtanna, hvað sem höfundr lofar hana sjálfr
eða hrakyrðir mig. þegar hann því segir,
að engum nema snápum dytti í hug, að fella
þessa þýðingu fyrir þá galla scm á hennieru,
þá heimtar hann að verða dæmdr á mæli-
kvarða ómentaðs leirskálds, og að ekkert
uillit sé til þess tekið, að rit hans er bók-
mentafélagsbók. það er of mikið lítillæti af
séra Matthiasi, og ég fyrir mitt leyti álít
hann alt of gott skáld til þess, að láta slík
brek eftir honum. Hann afsakar lýtin með
því, að það sé vafastaðir, senv ég tíni til.
þar er ekki einn eina’sti vafastaðr, alt ein-
falt mál og létt, eins og hverjum manni, er
skyn ber á ensku, hlýtr að vera ljóst af
skýringum mínum. Ég hefi gengið svo
hreint fró dóminum, að hverr, sem ensku
orðin skilr, getr á augabragði sannfærst,
hvort ég hefi raugt að mæla, eðarétt. Matth.
segir að fæstar aðfinningarnar hafi verulega
þýðingu 1 þessum stórkostlega sorgarleik.
það er ótrúlegt að nokkurt skáld, sem virð-
ingu ber fyrir höfundi sínum og vandlæti
fyrir íþrótt sinni, skuli telja stórgalla þýð-
ingarlausa meðan þeir ekki gjöra alveg út
af við frumverkann ! það er hvað eftir
öðru í svari Matthíasar ; «jambar» segir
hann ekki hafi þekkzt á íslandi fyrir 1865,
og eignar sér að að hafa fyrst auðgað íslenzk-
an skáldaverka með þeim ! Um 1825 hafði
þó Egilsen ort ið fagra jambiska kvæði
«Ei glóir æ á grænum lauki#1, í sálmabók
Islands var (1865) fjöldi jambiskra sálma,
og hafði lengi verið, og það mætti, ef þörf
gerðist, tína til aragrúa af jambiskum kvæð-
um eldri eu 1865. það er annað mál, að
jambisk kvæði eldri skálda eru misjafnlega
föst í formi; en þau eru jambisk fyrir því.
i) Viðkvæðið er í annarri kveðandi.