Þjóðólfur - 18.08.1884, Síða 2

126
als eigi átt við eignarréttinn (!), og s
með þessari dæmalausu spurningu: „Eða
mun hann álíta það ólöglega og ósann-
gjarna skerðing á eignarréttinum, að
einhver sveitabóndi yrði að gjalda
sveitagjöld sín, þótt hann gjörði þá
yfirlýsingu, að hann vildi eigi vera í
sveitarfélaginu ?“
Hér ber Suðri saman tvent ólíkt
og óskylt. f>að eru engin lög til, er
heimili neinum að segja sig úr því
sveitarfélagi, sem hann er í, og fyrir
þá sök yrði yfirlýsingin þýðingarlaus.
í>ar á móti heimilar stjórnarskráin að
mynda sérstök kyrkjufélög utan þjóð-
kyrkjunnar, og þótt ekkert væri hægt
að sanna af eignarrétti eða samvizku-
frelsi, þá verðr varla betr séð, en að í
sjálfri heimildinni, sjálfu leyfinu liggi
um leið lausn frá öllum skyldum og
sköttum við þjóðkyrkjuna, úr því leyfið
er veitt án nokkurs skilyrðis i gagn-
stæða átt. Eða mundi Suðri eigi ætla,
ef með lögum væri leyft að ganga úr
sveitarfélaginu, að leyfið sjálft leysti
hvern þann, er notaði það, undan gjöld-
unum til sveitar?
Gjaldskylda frávíkjenda þjóðkyrkj-
unnar væri svo nærgöngul bæði eign-
arrétti og samvizkufrelsi, og gjaldfrelsi
þeirra virðist vera svo ' eðlilega sam-
fara leyfinu til að ganga úr - þjóð-
kyrkjunni, að það eitt, að béina ákvörð-
un um gjaldskylduna vantar í stjórnar-
skrána, er nóg til aðsýna, að hún vill
gjaldfrelsi þeirra.
En nú kemr Suðri og segir, að
þessa ákvörðun vanti ekki í stjórnar-
skrána, því að þar sé tekið fram, að
enginn geti sakir trúarbragða sinna
skorazt undan almennri félagsskyldu,
og það sé almenn félagsskylda að
„styðja og vernda“ þjóðkyrkjuna. þ>að
er næsta undarlegt, að Suðrahöf., sem
ber það fram, að stjórnarskráin eigi
als ekki við eignarréttinn, þar sem hún
talar um þjóðleg og borgaraJeg rétt-
indi, inn sami höf. vill láta hana inni-
binda gjöldin til prests og kyrkju f
orðunum „almenn félagsskylda“. J>etta
sýnist mér ekki laust við hlutdrægni.
Ég skal láta ósagt, hvort með
orðunum „almennri félagsskyldu" í 47.
gr. stjórnarskráarinnar er meðal annars
átt við þá skyldu að greiða af hendi
opinber gjöld; mér er nær að halda
að það sé ekki, af þeirri orsök, að það
er bæði óheyrt og einnig óhugsandi,
að nokkur sakir trúarbragða sinna skor-
ist undan að greiða opinber gjöld til
þess þjóðfélags, sem hann er f. En
setjum svo, að orðin líti meðfram til
þessarar opinberu gjaldskyldu; þá er
eptir að vita: eru „prests og kyrkju
gjöldin“ opinber gjöld, gjöld til ins
opinbera, almenn félagsgjöld? Ég svara
þessari spurningu hiklaust með: nei.
Gjöld þessi eru kirkjuleg, enekki alment
félagsleg; löggjöfin, er ákveðr þau, er
kyrkjuleg en ekki borgaraleg, og þeir
er greiða þau af hendi, gjöra það sem
meðlimir kirkjunnar, en ekki sem með-
limir borgarafélagsins. Með orðunum
„almennri félagsskyldu" f 47. gr. stjórn-
arskr. getr því ekki verið átt við, að
greiða „gjöldin til prests og kirkju“,
þvf að sú skylda er sérstök, kyrkjuleg
félagsskylda, sem eptir hlutarins eðli
nær ekki yfir neinn lengr en meðan
hann er í kyrkjufélaginu.
Stuðningr sá (og vernd) sem ið
opinbera er samkvæmt stjórnarskránni
skyldugt að veita þjóðkyrkjunni, er, að
því er tekjur hennar snertir, fólginn í
tvennu: 1. kyrkjan nýtr aðstoðar inna
borgaralegu laga og yfirvalda til að ná
inn gjöldum þeim, er hennar sérstöku
lög heimila henni, frá þeim, sem fær-
ast undan að greiða þau; og 2. það
sem á vantar að tekjur þær, er in
kirkjulega löggjöf ákveðr, hrökkvi til
undirhalds kennilýðnum, til prestaskóla
o. s. frv., það er greitt af alþjóðlegu
fé; og þá fyrst væri hægt að segja, að
utanþjóðkyrkjumaðr skoraðist undan al-
mennri félagsskyldu fyrir sakir trúar-
bragða sinna, ef hann skoraðist undan
að greiða þann part af gjöldum sfnum
til landsjóðs, er hann gæti reiknað út,
að brúkaðr væri til að styðja þjóð-
kyrkjuna.
|>ar sem Suðri vill telja mönnum
trú um, að í grundvallarlögunum dönsku
sé með orðunum „persónuleg gjöld“
(personlige Bidrag) að eins átt við
borgun fyrir aukaverk (!), þá álft ég það
ekki svara vert; það sýnir ekki annað
en það, að hann þykist mega bjóða
alt.
Suðri bregðr mér um það á ein-
um stað, að ég blandi saman réttindum
og skyldum. Ég hef reynt að skilja
þá grein, en ekki getað; það er bezt
að fleiri reyni sig á að skilja hjá hon-
um sönnunina. Greinin er þannig:
„séra L. blandar auðsjáanlega saman
réttindum og skyldum, því að með
„borgaralegum og þjóðlegum réttind-
um“í, 47. greinnier bersýnilega átt við,
að menn, hverrar trúar sem þeir eru,
hafi þann rétt og það frelsi óskert,
sem gildandi lög heimila hverjum manni,
t. a. m. eignarrétt1, o. s. frv.....En
á hinn bóginn gefr greinin eigi ina
minstu átyllu til að ætla, að menn geti
losazt við almenna félagsskyldu“ — o.
s. frv. Hvar er sönnunin?!
f»að er einmitt Suðri sjálfr, sem
blandar saman þessum tveimr hug-
myndum: „rétti“ og „skyldu“, og á þar i
sammerkt við marga aðra, er skrafa
um kyrkjumálið, án þess að hafa vit
á því.
Af því að stjórnarskráin kveðr
svo á, að in evangeliska lúterska kyrkja
skuli vera þjóðkyrkja á íslandi, þá álítr
hann að hver evangeliskr lúterskr
maðr og söfnuðr sé slcyldr til að vera í
þjóðkyrkjunni. Hér er blandað saman
réttinum og skyldunni, því að meining
greinarinnar (45. gr. stjórnarskr.) er
augljóslega, að ákveða rétt kyrkjunnar
til að njóta sem þjóðkyrkja stuðnings
ins opinbera, og skyldu ins opinbera til
að styðja hana sem slfka; en als ekki
sú, að ákveða skyldu kyrkjunuar til að
nota sér þennan rétt, eða réttins opin-
bera til að halda kyrkjunni f heild sinni
eða einstökum söfnuðum í inum „gyltu
fjötrum“ verndar sinnar.
Af inum skakka skilningi Suðra
á 45. gr. stjórnarskráarinnar leiðir, að
hann misskilr líka 46. greinina. f>ar
segir : „landsmenn eiga rétt á að stofna
félög til að þjóna guði með þeim hætti,
sem bezt á við sannfæringu hvers eins“.
Af þessari grein leiddi ég þá setningu,
sem Suðri vill rífa niðr: Sannleikrinn
í þessu efni er auðsær bæði af eðli
hlutarins og stjórnarskránni, sá sann-
leikr, að sérhverjum manni á íslandi er
frjálst, hvort hann vill vera í þjóðkyrkj-
unni eða ekki. En þótt eigi skorti
formælendr þess, jafnvel á hæstu stöð-
um kyrkjunnar, að inn nýmyndaði söfn-
uðr í Reyðarfirði hefði eigi tilveruheim-
ild, af því að þeir „fylgdu trúarsetn-
ingum þjóðkyrkjunnar“, þá gaf þó ráð-
gjafinn þann úrskurð einmitt með til-
vitnun til pessarar 46. gr. stjór?iarskrdr-
innar, að eigi væri hægt að banna
þessum mönnum að láta þann prest,
er þeir hefðu þar til kjörið, framkvæma
prestsverk fyrir sig. Suðri álftr auð-
1) Litlu sfðar segir: „hver heilvita rnaðr
hlýtr að skilja, að hér er eigi verið að tala um
eignarrétt yfir höfuð“ og síðast (i neðanm. gr.:)
. . - „í 47. gr. stjskr. er með orðinu „réttindum
áls cigi átt við eigiiarréttinn11. petta kallast að
f'æra sig upp á (axar-) skaptið.