Þjóðólfur - 28.02.1885, Blaðsíða 1

Kemr út á laugardagsmorgna.
Verð árg. 4 kr. (erlendis 5 kr.).
Borgist fyrir 15. júlí
Uppsögn (skrifleg) bundin viö
áramót, ógild nema komi til
útgefanda fyrir 1. október.
Þ j ð ð 6 i f r.
XXXVII. árg.
lteylgayík, laugardaginn 28. febrúar 1885.
M 9.
Af því ýmsir hafa kvartað við mig
—-fc'-3 yfir örðugleikanum & að borga „Þjóð-
ólfu í peniilg'um, þá skal þess getið, að ég tek
eins sem borgun fyrir „Þjóðólf“ innskriftir við
verzlanir hér í Reykjavík (og eins við verzlanir
utan Reykjavíkr, sem eru fáanlegar til að gefa
mér ávísanir annaðhvort til Reykjavílcr eða á
áreiðanleg verzlunarhús í Kaupmannahöfn);
sömuleiðis mega þeir, sem þess óska, borga mér
í landaurum eftir gangverði hér.
Útgefandi „Þjóðólfsu.
Þareö ég á úti standandi fyrir „Þjóð-
óir (auk oborgaðra auglýsinga) um hálft aunað
I>úsun(l krónur (—það getr hver sem vill feng-
ið að sjá skilriki fyrir því—), þá eru það vin-
samleg tilmœli mín til allra þeirra, sem með
noklcru móti geta, aðþeir borgi mér sem allra-
fyrst. Útg. „Þjóðólfs".
Bréf til „Þjóðólfs,‘
frá Friðbirni á Eyri.
I.
----Engin furða er það, þó að allr
fjöldi landsins sje mjög fávís í stjórn-
malum landsins, eins og í flestum liér-
uðum á sér stað, og að það því eru
©instakir menn, sem helzt skifta sér af
slíkum málum. En það gegnir meiri
furðu, að þeir menn, sem iðulega gefa
sig við slíkum almennum málum, og
hafa eða vilja hafa álit fyrir að bera
skyn á þau, skuli stundum, margir
hverir, vera svo mjög grunnsæir og
stefnulausir í skoðunum sínum, skuli
oft hafa sína skoðunina í hvert skifti
sein málið er rætt, eða sitt missirið,
sitt árið hverja í mikils varðandi þjóð-
malum og stjornmálum. Og meira að
segja, það er fjöldi manna nú á tím-
tnn, sem fæst við afskifti almennra
mála án þess að hugsa um annað en
að „vera með“, kunna eigi að aðgreina
„flokka“ í stjórnmálum, og fylgja þeim,
er síðast mælir í hvert skifti. Þó er
þetta að nokkru leyti eðlilegt, því al-
Þýða er enn á bernskuskeiði í sjálf-
^tjórnarlegu tilliti; hún er á námsár-
tmum, og þarfnast því einkanloga nú
leiðbeiningar. Það er þvi engin van-
þörf á að auka stjórnfræðislega þekk-
ingu hennar og áhuga á almennum
málum, og álít ég félagsskap í þeim
tilgangi mikið æskilegan. „Ið islenzka
Þ)óðfrelsisfélag“ er nú myndað í þess-
um tilgangi, og auðnist því að ná vexti
og viðgangi, má af því vænta mikils
liðs, einkum með fundarhöldum og
ræðum til að skýra málefnin fyrir al-
þýðu. Vist er það, að í þeim hjeruð-
um landsins, þar sem fundir erusjald-
gæfastir og illa sóttir, er alþýða lak-
ast að sér í þekkingunni á sumum
málum. Það er líka eðlilegt. Fund-
irnir vekja menn til að hugsa um mál-
in, og eru um leið nauðsynleg æfing
fyrir þá menn, sem bezt eru fallnir
til afskifta af þjóðstjórnarmálum. í
þessum deyfðarhéruðum, sem alveg eru
óvön pólitiskum fundarhöldum, virð-
ist mér hyggilegast, að vakningarfundir
væru haldnir sem víðast, og fyrir eigi
stórt svæði hver,— svo sem 2—3 sveit-
ir - - þvi þá kynnu þeir fremr að verða
sóttir af þeim mönum, sem annars færu
hvergi, ef langt væri á fundarstaðinn.
Slíka fundi virðist mér að ætti bezt
við að halda sem undirbúningsfundi
undir kosningar til alþingis og fyrir
hvert alþingi, og, ef til vill, eftir þing
(sem leiðarþing).
Flestir þingmenn eru of hirðulausir
um að leiðbeina þjóðinni í stjórnfræð-
inni. Þeir eru margir eigi nógu ár-
vakrir i stöðu sinni sem þingmenn,
þjóðfulltrúar. Það er eigi nóg til að
vera góðr þingmaðr, að mæta á þingi,
sitja á þingfundum og taka þáttíum-
ræðum um þau mál, sem þar eru borin
upp, eins og sumir þingmenn vorir
láta sér nægja. Kostir góðs þingmanns
eru eigi siðr innifaldir í því, að hafa
áhrif á þingmálin í héraði, með því
að skýra þau oft og á ýmsa vegu fyrir
héraðsbiium. Og þar eð þingmenn eru
jafntþjónar allrar þjóðarinnar, er þeiin
jafnskylt að neyta áhrifa sinna hvar
sem þeir geta því við komið, eins fyrir
utan sitt eigið kjördæmi.
Mér liggr við að segja, að það sé
ábyrgðarhluti fyrir þá, sem meira
er lánað, í þessu falli eins og öðru, ef
þeir liggja á liði sinu; því þeir eru
sjálfsagðir kennarar hinna, og ef þeir
vanrækja það, vanrækja að starfa að
því, að fullnægja skilyrðinu fyrir lífi
sjálfsforæðis-hugmyndarinnar hjá þjóð-
inni, hver eftir þvi sem i hans valdi
stendr — þá mega þeir ásaka sig fyrir
að hafa hindrað framför þjóðarinnar
á leiðinni til frelsis og sjálfsforræðis,
með þvi að grafa pund sitt í jörðu.
En fullu frelsi, sönnu sjálfsforræði
nær þjóðin eigi fyr, enn hún tekr
sér það sjálf; og þess verðr hún fyrst
megnug, er hún hefir aflað sér nægi-
legrar þekkingar á því fyrir árvekni
kennanda og athygli nemanda. Þvi
„hver getr þá varnað henni vatnsins“ ?
Ekkert stjórnarráð né konungsvald!
II.
Sem sagt, alþýða er allvíða naum-
ast vöknuð til að hugsa um hag sinn
í þvi, sem lýtr að inu almenna, og
jafnvel atkvæðamestu mennirnir i sum-
um héruðum vita eigi, hvað þeir vilja
i helztu nauðsynjamálum landsins, liafa
enga glöggva hugmynd um sum áhuga-
mál (sem ættu að vera) einstakra hér-
aða eða allrar þjóðarinnar. Yerið getr
að málið sé þeim að vísu áhugamál,
en hugmyndir þeirra hafa enga vissa
stefnu við að styðjast.
Til dæmis má taka búnaðarskólamál
landsins. Flestir, er um það mál hugsa,
álíta, að brýna nauðsyn beri til, að
laga búnaðinn í landinu, og ímynda
sér að það takist bezt með aðstoð vís-
indanna, sem læra verði á skólunum. En
um ið heppilegasta fyrirkomulag bún-
aðarkenslunnar eftir landsins háttum
og kringumstæðum þjóðarinnar eru
mjög deildar skoðanir þeirra manna,
er annars hafa nolikra skoðun i því
máli. Og þess eru dæmi, að i því máli