Þjóðólfur - 06.08.1885, Blaðsíða 3

119
í 4 kl.stundir, annan daginn um 3
stundir og seinasta daginn á 3. tíma.
Nefndin haföi sjálf komið með ýmsar
breytingar, og þar á meðal þá aðal-
breyting, að i staðinn fyrir, að undir-
skript landssjóra undir ályktanir, er
snerta löggjöf og stjórn, veitti þeim
gildi, komi: undirskript konungs eða
landsstjóra, og víðast livar þar sem áð-
ur stóð að eins landstjóri, skuli í þess
stað koma konungur eða landstjóri. Það
höfðu komið breytingartill. frá J. Ól. og
2 öðrum (Fr. St. og Ó. P.) við þetta
um, að landstjóri staðfesti í fjarvist
konungs lögfrá alþingi, og íleiri breyt.,
sem seinna verður minnzt á.
Ben. Sveinsson mælti með breyting-
um nefndarinnar og gat þess sjerstak-
lega, að hún liefði ekki með þeim vikið
frá þeiin grundvelli og þeirri stefnu,
sem hún hafði upphaflega.
Landshöfðingi tók heldur liðlega í
breytingar nefndarinnar, og kvað frv.
verða miklu betra en það liefði verið,
ef breytingar þessar yrðu samþykktar.
H. Kr. Fr. kom enn moð að frumv.
gengi svo langt, að stjórnin gæti alls
eigi gengið að því.
J. ól. talaði fyrir sínum breytingum.
Arnl. talaði í sama anda sem fyr,
fór mörgum orðum um, að nefndin væri
liðug í snúningunum, þar sem hún kæmi
með breytingar, sem beindi málinu í
allt annað horf en það, sem nefndin
hafði upphaflega. Hvort það mundi
Vera samkvæmt þessum góða þjóðvilja?
Þjóðviljinn væri þá líklega svo liðugur
í hálsliðunum, að hann gæti snúið sjer
til ýmsra hliða1. Eptir því sem jeg
skildi B. Sv. á })etta nýja stjórnarfyrir-
komulag að kosta landið 50 til 60 þús-
und kr.; jeg efast um að þjóðviljinn
vilji skrifa víxil upp á þessar 60,000kr.,
og trúi því ekki fyr en mjer er sýnd-
ur hann.
B. Sv. svaraði skörugl. Eptir það
áttust þeir Ben. og Arnl. allharðar
orðahnippingar við.
J. Sig. kvað mál þetta alvarlegra en
svo, að um það yrði talað með svo mik-
1) Það var auðsjeð, að sumum, sem sátu í
kring um Arnl., var dillað, og þótti mjög vænt
Um, er liann var að spreita sig á liðugleik þjóð-
viljans, en einn áheyrandi sagði, að af öllum
sköpuðum hlutum vœri enginn jafnliðugur sern
Avnljótur sjálfur í sannfœringum og skoðunum.
ffli ljettúð og skopi, sem Arnl. gerði Þótt
hommi væri það ekki áhugamál, þá væri
þjóðinni það og sjer að minnsta kosti
áhugamál. Þar sem Arnl. sagði, að
hið nýja stjórnarfyrirkomulag yrði land-
inu til 60,000 kr. kostnaðarauka fyrir
landssjóð, þá er það misskilningur. „Yar
auðheyrt að þingmaðurinn (A. Ó.) gerði
svo mikið úr kostnaðinum, til þess að
gerahann að grýlu í augum þingdeild-
armanna og kom hiki á þá að fallast
á tillögur nefndarinnar11 . . . „En nú
er það fjarri öllum sanni, að kostnaðar-
aukinn til landsstjórnarinnar þurfi að
verða svona mikiU eins og þm.(A.) er að
telja mönnum trú um“. . . . „Jeg skal
gefa það eptir, að landsstjórnin komi
til að kosta 50 til 60 þús. kr. . . . en
frá því verður að draga það, sem lands-
stjórnin kostar nú . . . og skal jeg því
telja upp laun hinna æðstu embættis-
manna landsins, eins og þau eru talin
í fjárlögunum að viðbættum skrifstofu-
kostnaði. Til æðstu stjórnar landsins
heyra landshöfðingi með . . 13,400 kr.
báðir amtmennirnir........... 12,000 —
landfógetinn.................. 5,000 —
landritarinn.................. 1,800 —
skrifstofukostnaður amt-
manna og landfógeta . . . 3,600 —
hinn umboðslegi endur-
skoðari.................... 3,000 —
biskup, laun og skrifstofu-
kostnaður.................. 8,000 —
Þarna er þá komið........... 46,900 kr.
eða nál. 47,000 kr., og ef kostnaðurinn
við liið nýja stjórnarfyrirkomulag yrði
50 til 60 þús. kr. þá yrði kostnaðar-
aukinn frá 3 til 13 þús. kr. „og er
ekki trúlegt, að nokkur þingmaður meti
svo lítils meira sjálfsforræði og alinn-
lenda stjórn, að hann ekki vilji kosta
til hennar allt að þessari upphæð á ári
. . . Að lyktum skal jeg geta þess, að
það á ekki við og er ómögulegt, að
meta sjálfsforræöi einnar þjóðar til pen-
inga. Það er svo margur beinn og
óbeinn liagur að því, að ómögulegt er
að meta liann til _ peninga“.— í sama
strenginn tók J. 01.
E. Kfdd: Jeg er einn af þeim mönn-
um, sem feginn óska breytingar á stjórn-
arskránni, og veit að það er vilji þjóð-
arinnar, að hún komist á, en samkvæmt
yfirlýsing landshöfðingja gjöri jeg mjer
litlar vonir um, að fá samþykktar breyt-
ingarnar. En samt vil jeg halda mál-
inu í horfinu. Ætla, að þjóðin mundi
nokkuð liorfa í kostnaðinn, en þaö er
þó ekki horfandi í hann í þessu máli.
H. Kr. Fr. talaði nú einkum um
kostnaðinn, er hann áleit ókljúfandi
við þetta nýja stjórnarfyrirkomulag,
enda óvíst hver embætti yrðu lögð niður.
B. Sv. svaraði honum.
Friðr. Stefánsson: Hvers vegnahef-
ur ísland aldrei verið í jafn miklum
blóma og vegur og velgengni íslend-
inga aldrei jafnmikil, sem á lýðveldis-
árum þess og livers vegna stóðu íslend-
ingar þá framar frændum sínum á
Norðurlöndum ? Af því að þá varhjer
innlend stjórn, þá var hjer lýðveldi, en
annarsstaðar einveldi. En seinna, 1262,
gengu þeir illu heilli undir Noregs
konung. Þá fór þeim að hnigna, og fór
jafnan linignandi síðan, einkum eptir að
þeir komust undir Danakonung. Þess
vegna er það nauðsynlegt fyrir oss, að
fá það stjórnarfyrirkomulag, sem reynsl-
an hefur sýnt, að bezt hefur gefizt og
orðið til mestrar eflingar alls góðs fyrir
landið, og að því takmarki eigum vjer
að keppa.
Tryggvi G.: Jeg hefi skilið yfirlýs-
ing landsliöfðingja þannig, að ráðgjaf-
inn geti eklá fallizt á neinar breyt. á
stjórnarskránni, en ekki þannig, að
hann vilji ekki fallast á þær. Af því
að ástandið sje svona í Danmörku, þá
geti ekki ráðgjafinn fylgt fram frjáls-
legri stefnu í öðrum hlutum ríkisins,
nfl. hjer á landi. Jeg hallast því að
uppást. H. Kr. Friðrikssonar. Jeg sje
og í hinn mikla kostnað, sem þetta
fyrirkomulag liefði í för með sjer.
Skoðanir manna á reiki í þessu máli,
eins og sjest af frv. 1881, 1883 og nú
á þingi 1885. Nefndin hefði og sjálf
verið og væri á reiki. Þetta frv. á að
vera þjóðvilji, en það er það ekki. Menn
segja svo opt, að eitt eða annað sje
þjóðvilji, sem þjóðin lmgsar einmitt ekk-
ert um. Þótt jeg nú lielzt vildi fresta
þessu máli, þá skal jeg þó greiða at-
kvæði mitt með flestu í frv. En mín
tillaga er sú, „að málið sje ekki sam-
þykkt á þessu þingi til fullnaðar . . .
heldur sje það rætt við 3 umr. í neðri
deild, og 3 umr. í elri deild, komist svo
í sameinað þing og sje fellt þar“. En
svo ætti að semja ávarp til konungs